Morgunblaðið - 17.11.2005, Page 32

32 FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF | NEYTENDUR
E
inu sinni sagði fram-
sóknarmaður í
borgarpólitík að
Esjan minnti sig á
fjóshaug og þetta
vakti ægilega hneykslun. Þetta
var held ég allra mætasti maður
og örugglega hreinskilinn. En
hann hefur varla sótt mikið af at-
kvæðum til þeirra Reykvíkinga
sem líta á Esjuna sem eitt feg-
ursta fjall í heimi, jafnvel helsta
skart sköpunarverksins eins og
einhver orðaði það í heitum potti.
Blokkirnar norðan við mig
skyggja alveg á Esjuna og þess
vegna verð ég að fara út til að
sjá hana. En þetta er nú bara
fjall og nóg er til af þeim.
Núna stekkur enginn Reykvík-
ingur upp á nef sér yfir ummæl-
um af þessu tagi, við erum orðin
brynjuð. En víða á Vesturlöndum
eru menn að setja lög sem eiga
að koma í veg fyrir að farið sé
móðgandi orðum um það sem
sumum minnihlutahópum, til
dæmis múslímum, er heilagt.
Fleira en orð geta sært. Danska
blaðið Jyllandsposten komst ný-
lega að því að nokkrir listamenn
höfðu færst undan því að teikna
myndir af Múhameð spámanni í
barnabók um hann. Þeir sögðust
óttast árásir og jafnvel ofbeldi af
hálfu sanntrúaðra múslíma, full-
yrti blaðið. Samkvæmt hefðum
múslíma er það gróft brot að búa
til mynd af Múhameð.
Blaðið sagði að um atlögu að
tjáningarfrelsinu væri að ræða ef
menn væru farnir að láta hótanir
öfgamanna stýra sér. Það fékk
aðra listamenn til að teikna spá-
manninn og birti síðan mynd-
irnar. Nýlega reyndu sendiherr-
ar allmargra múslímaþjóða að fá
stjórnvöld í Kaupmannahöfn til
að stöðva þessar meintu árásir á
íslam. Þeim var bent á dómstól-
ana, þeir gætu kært ef þeir teldu
að dönsk lög hefðu verið brotin.
Langt er síðan upp hefur kom-
ið mál sem sýnir jafnskýrt mun-
inn á veraldlegum hugarheimi
Vesturlandamanna og hug-
arheimi trúaðra múslíma. Maður
getur auðvitað efast um heilindi
blaðsins sem uppskar aukna sölu
og athygli með tiltækinu. Öllu
mikilvægara er að spyrja: Var
ekki hægt að nota aðra aðferð til
að verja frelsið? Var nauðsynlegt
að særa múslíma með því að gera
það sem þeim finnst sumum
jafnsvívirðilegt og umhverf-
issinnum tillagan um að virkja
Gullfoss?
Hvort tveggja veldur tilfinn-
ingalegu umróti, fólki er sýnd lít-
ilsvirðing með því að leika sér
með það sem það setur ofar
flestu öðru, ef ekki öllu. Vandinn
er að við hér á Vesturlöndum
skiljum öll nokkuð vel andstyggð
náttúruverndarsinna á því að
raska við merkilegri nátt-
úruperlu að óþörfu. En trúar-
brögðin eru orðin mörgum fjar-
læg, orðin að einkamáli og
jafnvel feimnismáli, a.m.k. í norð-
anverðri Evrópu. Flestir yppta
bara öxlum ef hortugir listamenn
svívirða Maríu Guðsmóður eða
gera gys að krossfestingu Frels-
arans. Svona er nútíminn, allir
mega segja það sem þeim finnst,
segja menn bara. Allt er jafngott
og þá er auðvitað allt jafnslæmt.
Bara.
En nú vakna menn með and-
fælum, fjöldi múslíma hefur sest
að í samfélögum okkar og margir
þeirra krefjast þess að við sýnum
trúnni virðingu. „Ég tel ekki að
tjáningarfrelsi merki að maður
hafi ótakmarkað frelsi til að
segja eitthvað sem getur sært
annað fólk,“ sagði forsætisráð-
herra Tyrklands nýlega um
Múhameðsmyndirnar á blaða-
mannafundi í Danmörku. Hann
minnti á þau gömlu sannindi að
frelsi eins lýkur þar sem frelsi
annars byrjar. Ef við heiðruðum
ekki þá reglu almennt væri hætt
við að lífið yrði enn ofbeldisfyllra
en það er.
Það fyrsta sem kemur upp í
hugann þegar ráðamenn Mið-
Austurlanda ræða um göfug
gildi, t.d. tjáningarfrelsi, er að
þeir minni á Skrattann þegar
hann les Biblíuna. Hann er sagð-
ur snúa henni á haus. Íslamskir
leiðtogar mættu alveg sinna
mannréttindum í eigin ríkjum áð-
ur en þeir gerast verðir múslíma
utan eigin heimshluta. En er þar
með sagt að þeir hafi algerlega
rangt fyrir sér? Gefur tjáning-
arfrelsið okkur ekki aðeins rétt
til að segja að Esjan sé ljót held-
ur rétt til að særa fólk á hvern
þann máta sem okkur þóknast?
Lagalega séð má ég auðvitað
storka sumu fólki og segja að
Esjan sé ljót en ég vex ekkert af
því. Við megum líka reka út úr
okkur tunguna á almannafæri.
Lagalega hafði Jyllandsposten
áreiðanlega rétt til að birta
myndirnar og getur vel sagt að
þetta sé heilög barátta fyrir tján-
ingarfrelsi en allt önnur spurning
er hvort það var skynsamlegt
eða fallegt. Nú fer því fjarri að
allir múslímar í Danmörku eða
öðrum vestrænum löndum vilji
skerða tjáningarfrelsið, þeir vita
margir betur en innfæddir hvað
þetta frelsi er dýrmætt. En það
er athyglisvert að sumir hóf-
samir múslímar biðja okkur ein-
faldlega að rétta fram sáttahönd,
sýna aðgát í nærveru sálar eins
og það var einu sinni orðað á ís-
lensku. Sýna tillitssemi.
Aðrir leiðtogar múslíma í vest-
rænum löndum vilja hins vegar
ströng refsilög um að bannað
verði að tala illa um íslam. Fleiri
koma þá í kjölfarið. Næst yrði þá
að setja lög gegn þeim sem hæð-
ast að kristni. Eða búddatrú.
Eða þeim sem vilja ögra ein-
hverjum með því að hallmæla
náttúrunni og segja að hún sé
ljót.
Í Bandaríkjunum setja menn
nú sérstök lög gegn „haturs-
glæpum“ og þá er aðallega átt
við árásir gegn kynþætti eða
kynhneigð. Setjum lög og aftur
ný lög. Það er eitthvað örvænt-
ingarfullt við þessa viðleitni. Hún
er vafalaust vel meint. En laga-
bálkar vinda upp á sig ef við ætl-
um alltaf að leysa málin með
öðru en sjálfsaga og tillitssemi,
það verður sagan endalausa.
Esjan er
ljótt fjall
Var nauðsynlegt að særa múslíma með
því að gera það sem þeim finnst sumum
jafnsvívirðilegt og umhverfissinnum til-
lagan um að virkja Gullfoss?
VIÐHORF
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
HARALDUR Ólafsson, sölumað-
ur hjá Sjónvarpsmiðstöðinni,
segir fólk venjulega ekki skilja
hvað allt þetta þýðir og margir
komi við hjá þeim til að fræðast
um muninn á LCD og plasma.
„Bæði hafa sína kosti og galla,
það er mikið horft á LCD í
dag en ef fólk ætlar í sam-
bærilega stærð í því og í
plasmanu er LCD orðið tölu-
vert dýrara. Ef fólk er að
kaupa stór tæki þá er það plasmi en
ef það ætlar í miðlungs eða lítið tæki
er það LCD. Það selst mest af 32
tomma LCD og 42 tommu plasma,
áður fyrr var fólk með 25 tommu
tæki í mesta lagi. Fyrir venjulega út-
sendingu, á svona stórum skjá, verð-
ur myndin ekkert voðalega góð. Það
eru margir að kaupa sér háskerpu-
sjónvarp því þeir vilja vera viðbúnir
því þegar útsendingin breytist.“
Haraldur segir mikinn mun á
myndgæðum á tækjum eftir verði.
„Það er mikill munur á ódýrasta og
dýrasta tækinu. Margir skoða þunnu
tækin því það er hægt að hengja þau
upp á vegg og þau taka ekki mikið
pláss í stofunni. Fólk er líka að búa
sig undir framtíðina, kaupir tæki með
miklum myndgæðum og flottu útliti.“
Ráðleggja fólki að bíða
Grétar Óskarsson hjá sjónvarps-
verkstæðinu Litsýn segir að það sé
mikil þróun og örar breytingar í
gangi í sjónvörpum. „Því er spáð að
plasmatækin detti út og LCD taki al-
veg við og jafnvel einhver ný tækni.
Ég ráðlegg fólki að hanga á gömlu
tækjunum eins og það getur, því gott
sjónvarpstæki er mjög dýrt og tækn-
in er á mikilli ferð.
Tæknin er dýr, góð tæki í dag sem
gefa mjög góða mynd kosta líklega
300–400 þúsund. Það er hægt að fá
tæki á 100–150 þúsund krónur en þá
er það með lélegri mynd en gömlu
tækin. Gömlu sjónvarpstækin gefa
nefnilega betri mynd en ódýrari
flatskjástækin.“ Grétar segir að þeir
hjá Litsýn ráð-
leggi sínum viðskiptavinum
að bíða og sjá hvað setur. „Þessi dýr-
ustu tæki eru með virkilega góðri
mynd en þau eiga eftir að detta niður
í verði eftir einhvern tíma.“
Skoða myndgæðin vel
Hann ráðleggur þeim sem eru að
skoða ný tæki að skoða myndina í
tækinu við eðlilegar aðstæður, ekki í
búðinni. „Flestar búðir eru með dvd-
myndir í gangi í tækjunum og því
digital-gæði og þá sést ekki rétt
mynd. Þegar fólk fer heim með tækið
og tengir það við gamla loftnetið
hrekkur það við því myndin er ekki
eins skýr og í búðinni.
Við fáum nokkuð af útköllum þar
sem fólk biður okkur að ná skýrri
mynd á plasmatæki, þá er ekkert
annað að en að tækið sjálft er ekki
nógu skýrt. Það er ekki nóg að kaupa
bara plasmatæki, fólk er ekki að
kaupa mikil myndgæði á 100–150
þúsund krónur. Við ráðleggjum við-
skiptavinum okkar að bíða með að
kaupa sér tæki nema þeir hafi efni á
tæki á yfir 300 þúsund krónur.“
Grétar segir að það hafi dregist
saman að fólk komi með tæki í við-
gerð. „Það er þó alltaf eitthvað en
það er aðallega eldra fólk, þ.e fjöru-
tíu ára og eldra, sem kemur með
tæki.
Við fáum allar tegundir af sjón-
varpstækjum í viðgerð en þó aðallega
stærri og dýrari gerðirnar, – flatskjá-
irnir bila líka.“
 SJÓNVÖRP | Hvað þýðir LCD, plasma og háskerpa?
Morgunblaðið/Árni Torfason
Breytingar eru mjög örar þegar sjónvörp eru annars vegar og margir vilja bíða með að kaupa sér tæki.
Ódýr plasmaskjár
eða eldra sjónvarp?
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is
Plasma eða PDP,
Plasma Display Panel,
er með gasfylltar sellur
eða punkta, þegar
straumur er á gasfylltu
sellunum senda þær frá
sér ljós sem verður að
mynd á sjónvarps-
skjánum.
PDP
Háskerpusjónvarp er með
merkinu HD, eða High Def-
inision. Háskerpusjónvarp
er fyrir næstu kynslóð út-
sendinga. Venjuleg útsend-
ing er tvöhundruð þúsund
pixelar en há-
skerpusjónvarp nær upp í
tvær milljónir pixela þannig
að gæðin og skerpan í há-
skerpusjónvarpi eru tíu
sinnum meiri.
HD
LCD stendur fyrir Liquid
Cristal Display og eru
fljótandi kristallar. Í sjón-
varpstæki liggja kristall-
arnir eins og þunn filma á
milli tveggja glerja.
Þessir litlu fljótandi
kristallar eru kallaðir
punktar eða pixels og
fjöldi punkta gefur til
kynna upplausn á skjá.
Hver og einn kristall lýsir
einn lit og myndar þannig
mynd.
LCD
Flestir horfa meira á sjónvarpið í skammdeginu en á öðrum árstímum. Sala á
sjónvarpstækjum nær hámarki fyrir jólin. Orð eins og plasma, LCD og
háskerpa er nokkuð sem sjónvarpskaupendur þurfa að kunna skil á.