Morgunblaðið - 17.11.2005, Qupperneq 33

Auðvelda
neytendum
að velja
hollt
MATVÆLAUMBÚÐIR sem auð-
velda neytendum að velja hollan
mat koma e.t.v. á markað í
Bandaríkjunum á
næsta ári. Banda-
ríska fæðueftirlitið
ráðfærði sig við yfir
2.600 manns um mis-
munandi útfærslur á
umbúðunum og það
sem fékk hæstu ein-
kunn hjá neytendunum er tákn-
mynd sem minnir á umferðarljós.
Með því að líta snöggt á umbúðir
með „umferðarljósunum“ er hægt
að sjá um leið hvort maturinn
innihaldi mikið af fitu, mettuðum
fitusýrum, sykri eða salti þar sem
rautt táknar hátt gildi, gult með-
al og grænt hollast. Næsthæstu
einkunn hlaut táknmynd sem
einnig sýnir liti en einnig magn í
grömmum. En samkvæmt könn-
unum eiga sumir hópar erfitt
með að átta sig á þeim merk-
ingum.
Talsmaður fæðueftirlitsins seg-
ir að neytendur vilji gjarnan geta
valið hollustu en finnist merking-
ar oft ruglingslegar. Mismunandi
framleiðendur geta haft mismun-
andi merkingar en fæðueftirlitið
vill samræmdar einfaldar merk-
ingar.
 MERKINGAR
SÉRSTÖK úrskurðarnefnd um
hollustuhætti og mengunarvarnir
hefur nýlega úrskurðað að Um-
hverfisstofnun skorti lagastoð til að
krefjast varúðarmerkinga á matvæli
til að beina viðkvæmum hópi ein-
staklinga frá neyslu tiltekinnar vít-
amínbættrar vöru, en það er sú að-
ferð sem stofnunin vill nota til að
vernda viðkvæma þjóðfélagshópa
fyrir of neyslu bætiefna. Þó að laga-
stoðina skorti er mikilvægt að menn
átti sig á þessari raunverulegu
hættu og þó að vítamín séu vatns-
leysanleg geta þau samt reynst
skaðleg ef þeirra er neytt í miklu
magni, að sögn Jóhönnu E. Torfa-
dóttur, sérfræðings á matvælasviði
Umhverfisstofnunar.
Ásókn í íblöndun bætiefna
Vonir eru bundnar við að reglu-
gerð um íblöndun bætiefna í mat-
væli komi frá ESB á næsta ári, en á
meðan er unnið eftir bráðabirgða-
ákvæði í reglugerð um aukaefni þar
sem segir að sækja þurfi um leyfi
fyrir íblöndun bætiefna í matvæli til
Umhverfisstofnunar. Mikil aukning
hefur orðið á íblönduðum mat-
vælum á íslenskum markaði að und-
anförnu, en þó að flestir geri sér
grein fyrir mikilvægi vítamína og
steinefna fyrir mannslíkamann, er
líka mikilvægt að menn geri sér
grein fyrir því að máltækið „allt er
gott í hófi“ á vel við þegar kemur að
neyslu þessara efna, segir Jóhanna.
„Áður fyrr gat það reynst neyt-
endum erfitt að fullnægja bætiefna-
þörf sinni, en nú hefur dæmið snúist
við. Nú á dögum er orðin raunveru-
leg hætta á að neytendur fái of mik-
ið af vítamínum og steinefnum. Á
þetta sérstaklega við um ein-
staklinga, sem neyta mikils af vít-
amín- og steinefnabættum mat-
vælum samhliða inntöku
fæðubótarefna.“
Viðkvæmasti hópurinn gagnvart
ofneyslu vítamína og steinefna er
börn. Foreldrum og yfirvöldum ber
að vernda þennan hóp sérstaklega.
Komið hefur í ljós, m.a. í Bretlandi
að stórum hluta íblandaðra matvæla
er beint sérstaklega að börnum og
unglingum og er það mikið áhyggju-
efni. Ekki er óhætt að neyta allra
B- vítamína í ótakmörkuðu magni,
eins og haldið hefur verið fram í
fjölmiðlum síðustu daga, að sögn
Jóhönnu. „Meðal þeirra B-vítamína,
sem ber að varast að neyta í of
miklu magni er B6-vítamín og fólas-
ín. Vísindanefnd Matvælaörygg-
isstofnunar Evrópu hefur sett efri
mörk fyrir þessi tvö vítamín sem
eru mun hærri en ráðlagður dag-
skammtur. Sé farið yfir þessi mörk
er hætta á óæskilegum áhrifum á
heilsu manna. Fyrir fullorðna eru
efri mörk fyrir fólasín 1.000 míkró-
grömm á dag og efri mörk fyrir B6
vítamín eru 25 milligrömm á dag.
Efri mörk fólasíns fyrir 1–3 ára
börn eru 200 míkrógrömm á dag og
efri mörk B6-vítamíns fyrir sama
aldurshóp eru 5 mg á dag. Þá skal
tekið fram að konum sem hyggja á
barneignir er ráðlagt að taka 400
míkrógrömm af fólasíni í töfluformi
daglega til að minnka líkur á fóst-
urskaða en þetta magn er vel undir
efri mörkum (1.000 míkrógrömm)
sem sett eru af vísindanefndinni.
Felur neikvæð einkenni
„Helsta þekkta neikvæða afleið-
ing þess að fá of mikið af fólasíni er
sú að neysla á vítamíninu getur falið
einkenni B12-vítamínskorts, sem
leiðir til blóðleysis og stækkunar á
rauðum blóðkornum auk einkenna
frá taugum, sem eru til komin
vegna rýrnunar á mænu, heila,
sjóntaugum og taugum í útlimum. Í
flestum tilvikum skiptir engu fyrir
einstaklinga með B12-vítamínskort
þó að þetta vítamín komi með fæð-
unni þar sem helsta ástæða fyrir
skortinum er sjúkdómur, sem veld-
ur lélegri upptöku á vítamíninu úr
fæðunni. Hvað varðar B6-vítamín,
er það eitt þeirra vítamína, sem eit-
urefnafræðingar hafa miklar
áhyggjur af ef þess er neytt í miklu
magni, þá getur það valdið tauga-
skemmdum,“ segir Jóhanna.
Skoða innihaldslýsingu
Rétt jafnvægi vítamína og stein-
efna er til staðar í venjulegu fjöl-
breyttu fæði, en við íblöndun er
hætta á að þetta jafnvægi raskist.
Umhverfisstofnun beinir því til
neytenda að skoða vel og vandlega
hvort matvæli, sem þeir neyta, inni-
haldi viðbætt vítamín og steinefni til
að fá yfirsýn yfir það magn, sem
þeir innbyrða daglega með fæðunni.
Einnig skal bæta við því magni
næringarefna, sem fæst frá fæðu-
bótarefnum, sé þeirra neytt. Til að
sjá hvort matvæli séu íblönduð þarf
að skoða innihaldslýsingu, en þar er
vítamína og/eða steinefna getið ef
þeim er bætt í tiltekna vöru.
 HEILSA | Börn eru viðkvæmust fyrir ofneyslu vítamína og bætiefna
Of mikið af vítamínum varasamt
Komið hefur í ljós, m.a. í Bretlandi, að stórum hluta íblandaðra matvæla er beint sérstaklega að börnum.
Eftir Jóhönnu Ingvarsdóttur
join@mbl.is
Hægt er að nálgast upplýsingar
um ráðlagða dagskammta á
heimasíðu Lýðheilsustöðvar,
www.lydheilsustod.is
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2005 33
DAGLEGT LÍF | NEYTENDUR
Piparkökumix
Matvælafyrirtækið Katla hefur
sett á markað piparkökumix svokall-
að sem kemur í 600 gramma jóla-
sekk.
Út í piparkökumixið á að bæta við
100 ml af mjólk og eggjum og í
fréttatilkynningu frá Kötlu kemur
fram að þetta sé þriðja viðbótin af
þessum toga sem bætt sé í fram-
leiðslulínu Kötlu. Á síðasta ári hóf
Katla framleiðslu á pönnukökumixi
og súkkulaðikökumixi. Þá hefur
Katla framleitt vöfflumix undanfarin
6 ár.
 NÝTT
SUÐURLANDSBRAUT 32 • SÍMI 591-5350
Með kveðju.
Grétar, sími 696 1126.
Árni Stefánsson viðskiptafræðingur
og lögg. fasteignasali
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13, SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
Traust þjónusta í 20 ár
www.gimli.is - ww.mbl.is/gimli
EIGN ÓSKAST
Ég hef verið beðinn um að útvega fyrir
ákveðinn kaupanda 3ja-4ra herbergja íbúð
á svæði 101, 107 eða 108.
Verð allt að 20,0 millj.
Áhugasamir vinsamlegast hafi samband
og ég mun fúslega veita nánari
upplýsingar.