Tíminn - 25.07.1970, Blaðsíða 8
i r t
8
’ ' ' 0-7 r /. I ',M>U>V>W ! ».»>//». /'777 ’ ‘ '"»i .1 U HOÍ }\!) J f t I) f V'’1 < > <'<1 1 ? í
" *“ ' >»
TIMINN LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 1970
Rætt við ísleif Konráðsson, listmálara
STAKSTEINAR
ÖR LÍFI
MÁLARANS
★ Já, ég heiti ísleifur Konráðsson, er fæddur á Stað í Steingrímsfirði 5. febrúar 1889.
Foreldrar mínir voru Konráð Sigurðsson og Þorbjörg Jónsdóttir frá Kaldrananesi, ein
af dætrum Jóns Guðmundssonar og Ingibjargar Einarsdóttur, sem þar bjuggu lengi.
★ Þetta var allt lausaleikur á milli foreldra minna í sambandi við tilbúninginn á mér. En
það verða margir miklir menn, þótt þeir séu þannig tilkomnir. — Ekkert verri menn,
lausaleiksmenn.
jr Ég var látinn heita ísleifur Sesselíus í höfuðið á presthjónunum á Stað, séra ísleifi
Einarssyni og Sesselju Jónsdóttur. Ég er nú vanur að kalla mig bara ísleif, skil þá
frúna eftir.
Konráð, faðir minn var ættaður
frá Stóru-Ávík í Trékyllisvík.
Sigurður Hjaltason, faðir hans, fór
í hafið með Þorstekii Þorleifssyni
frá Kjörvogi. Það voru miklar
kempur, sem þar fórust.
Um föður minn veit ég það helzt,
að hann fór í siglingar á skip, sem
hét Tyra, en fór af því í Kaup-
mannahöfn og réðist þá sem báts-
maður á danskan kláf, sem sigldi
á hafnirnar umhverfis Jótlands-
skaga. Hann kvæntist íslenzkri
konu, er ættuð var úr Húnaþingi.
Þau settust að úti og eignuðust
tvo syni, sem nú eru þar búsettir.
Þeir voru stórkarlar, þessir hálf-
bræður mínir, gengu víst mennta-
veginn og græddu á tá og fingri.
Faðir minn dó í Höfn 1940 og
var brenndur.
Ég ólst upp á Hafnarhólmi hjá
Óföfu Jörundardóttur. Faðir henn-
ar, Jörundur, var sonur Gísla Sig-
urðssonar „rika“ í Bæ á Selströnd.
Hjá Ólöfu var ég fram yfir ferm-
ingu. Hún kom mér í kristinna
manna tölu og séra Hans Jónsson
fermdi mig í kirkjunni á Kaldrana-
nesi. Skömmu seinna dó hún frá
mér, blessunin og þá fannst mér
ég vera einstæðingur i heiminum,
því að hún var — min móðir. —
Eftir lát fóstru minnar fór ég
að Gautshamri til Þórðar Bjarna-
sonar. Hann var mikill hákar.'a-
maður og reri frá Gjögri. Svo
fluttist hann frá Hamri og keypti
Kleifana, þegar Guðjón Guðlaugs-
son alþingismaður hætti búskap
og flutti þaðan til Hólmavíkur.
Það var fjörugt við Steingríms-
fjörð, þegar gömlu bændurnir
voru þar. Þetta er orðið núll núna
á móti því sem var áður.
Það urðu þáttaskil í Hfi mínu,
þegar ég, eftir þriggja ára dvöl
hjá Þórði Bjarnasyni, fór til Guð-
jóns Guðlaugssonar. Þar var sífellt
v.esen við fiskþurrkun, heyskap og
snúninga. Ég kunni ekki við mig
og fór þaðan eftir eitt ár og þá
til Bjarna keyrara á ísafirði. Hjá
honum var ég aðstoðar keyrari.
hafði tvo hesta fyrir vagninum og
fór með vöru um allan bæ.
Svo réði ég mig ti: sjóróðra út
í Bolungarvík hjá Sigurði Kára-
syni. Þar var nú stundum strembið,
maður. Setja fram — róa — taka
ípp aftur eftir hvern róður. Þá var
enginn brimbrjótur og lendingh
mjög slæm. Þó við værum að ry*ia
grjótinu úr vörinni að kvöldi, gat
hún verið orðin einc eða verri
' næsta morgun. ef brimað hafði um
nóttina.
Sigurður Kárason drukknaði
seinna, þá var hann við sjóróðra
á Steingrímsfirði- Slysið varð fram
j undan Drangsnesi og að því sjón-
\ arvottar í landi, en engri björg
varð viðkomið.
Næst lá svo leiðin ti: Siglufjarð-
ar. Þar var mest von silfursins. Ég
réði mig hjá nocs^um. karli, sem
hét Roald, og yahn lij'á honum við
síldarverkunina. Éinnig var ég í
lausavinnu hjá hinum og þessum
stórkörlum. Þarna var margt fólk
bæði konur og karlar víða að af
landinu og þangað var farið sumar
eftir sumar.
Nú, svo þurfti ég auðvitað að
skoða höfuðstaðinn, en þar var nú
ekki víðdvölin löng, því að —, út-
þráin :eiddi mig ungan og seiddi“
— Ég tók mér far með Botníu
gömlu til Hafnar — Já, bara af
ævintýralöngun og með tóma
vasa — Þegar út kom réði ég mig
í verkamannavinnu við „Kajan“ til
að fá aura í vasann, og svo skömmu
seinna á skip sem hét Friðrik 8-
Þetta var kolakláfur 13. þús t. Þar
var ég kyndari. Þó vinnan væri
erfið hjá Dönum var gott að vera
með þeim. Þetta voru beztu karlar
og fæðið ágætt. Ég var á þessu
skipi í fimm mánuði og þann tíma
sigldum við alltaf á Ameríku. Mér
fannst ekki mikið ti: um New
York og dýuðina þar. Inn í borg-
inni sást naumlega í heiðan himin.
Þessi tröllskapur átti illa við mig.
Þegar ég hætti á skipinu réði ég
mig í Tivolí, einn bezta skemmti-
stað Kaupmannah. Þarna vann
eg í „sjoppu" og Ujaipaöi tii vio
leirtauið, var eiginlega há.'fgerður
„uppartnings" karl.
Þetta leiddist mér og fór á
Dyrehavsbakken, baðstað út við
Eyrarsund og var þar þjónustu-
maður á „restauration“. Þarna
voru skemmtilegir karlar og gam-
an að transporta í þessu.
Næst róði ég mig við „Hoved-
banegárden“ og var þar látinn
pússa silfurtauið, sem notað var
handa fína fqjjcýpi., ,,g iV(j E
Þarna var ég í ein fimm ár. Okk
ur fél: vel sartian, mér og yfirmann-
inum, sem reyndist, mér hliðhollur.
Og honum þótti slæmt að missa
mig, þegar ég fór. En mig langaði
í tilbreytingu og réði mig á „tran-
sport“ kláf, sem hét Konstanín
og sigldi um Norðursjóinn og Eng-
:and. En þessu undi ég ekki lengi
og eftir eitt ár leitaði ég aftur til
míns fyrri húsbónda, en þá kvaðst
hanr. hafa ráðið annan í minn stað,
„en bíddu þó með að ráða þig í
tvo þrjá daga“, sagði hann. Daginn
eftir fékk ég svo boð um að ég
gæti fengið hjá honum mitt fyrra
pláss-
En þá fórum við að þræta um
kaupið, sem mér fannst ekki nægi-
lega hátt. Auðvitað var hann ófús
til að borga meira, en með okkur
tókust þó samningar, sem báðir
létu sér sæmilega líka.
Þarna var ég svo í þrjú ár, en
þá gerði ég helvítis feil. — Ég
hafði :eigt hjá íslenzkri konu, hún
var ekkja, og þegar hér var kom-
ið vildi hún ólm fara upp til ís-
lands og ég féllst á að fylgja henni
heim. Við tókum okkur far með
íslandínu og komum til Reykjavík-
ur eftir fáa daga.
Málverkið er frá Kaldrananeci.
Listamaðurinn ísleifur Konráðsson.
— Já, þetta var ljóta heMtis
vitleysan. Ég átti aldrei að fara
frá Höfn. Hér var ekkert að hafa,
slitrótt tímavinna á eyrinni. Ekk-
ert fast — og svo var maður einn
góðan veðurdag orðinn gamall og
kominn á ellistyrk.
— Nei, ég hef aldrei verið í
kvennastássi, 1 km'.k.v' ekki hér
heima. Þar getur hv^r^.^sitt
aö' minriar íhlutunar.
Aö má:a — Já, það var nú ein-
mitt stóra augnablikið.
Ég var kominn á ellilaun og var
einhvern dag á rölti niðri í Banka-
stræti. Þá mæti ég Jóhannesi
Kjarval. Hann var með striga í
hendinni og ætlaði að fara að
mála mynd.
Ég þekkti Kjarval dálítið, svo
ég vík mér að honum og segi:
„He.Víti er nú gaman að geta
málað — Ferðast út um sveitir og
málað það, sem mann langar til.“
Kjarval segir:
„Þarna er Málarinn. Kauptu
striga, pensla og liti. Farðu svo
að mála.“ — Það er nú nokkuð
gott að segja þetta við ólærðan
mann — segi ég.
„Jú, gerðu þetta bara. Þú þarft
ekkert a@ læra. Þetta kemur af
sjálfu sér.“
„Já, en það kostar f.’eiri hundruð
ki’ónur að kaupa þessar tilfæring-
ar.“
„Bölvuð vitleysa. Þetta kemur
allt í hendi. Það þýðir ekkert að
hugsa svona þá kemst þú aldrei
áfram.“
Þarna eys karlinn úr sér vizk-
unni, svo ég fer hálfpartinn að trúa
honum.
— „A ég að trúa þér?“ segi ég.
„Já, já“ segir hann. „Málaðu
bara það sem þér dettur í hug,
meðan þú ert að byrja,“
Ég kveð svo Jóhannes Kjarva.'
og rölti hugsandi inn i Málarann.
Ég þekkti Helga faktorinn, og segi
honum frá ráðleggingum Kjarvals.
Helgi hló, en ég kaupi nú samt
striga í eina smámynd, pensla og
einar 3—4 sortir af litum — aða.'-
liti. En nú versnar í því. Ég hef
ekki nóga peninga.
„Nú, ég verð þá að lána þér
þetta,“ segir Helgi, og svo labba
ég heim til mín, þangað sem ég
bjó þá, í Hamrahlíðinni, með allt
þetta dót
— Já, sannanlega var það Jó-
hannesi Kjarval að þakka, að ég
fann sjálfan mig þó seint væri, og
fór að mála.
Þegar heim kom byrjaði ég strax
að grufla yfír því hvað ég æfcti nú
að mála, — á hverju skyldi byrja.
Ég átti mynd af Hjálp í Þjórsár-
dal og hún var fyrsta „modelið,"
Seinna tók Sigurður uppboðs-
haldári þettá málverk fyrir mig og
seldi það á uppboði, einhverri
konu, að mig minndr fyrir eitt þús-
und krónur.
Og nú byrjaði ballið, lagsmaður.
Setja hausinn í bleyti — fara út á
land — finna fallega staði og
mála — mála.
Ég fór fyrir Jökul — Margar
mínar myndir eru undan Jökli. —
Dritvík — Öndverðarnes — Jökull
inn sjálfur séður frá Breiðuvík.
Ég réðist á Lóndranga og Þúfna-
berg, þar sem —
„Kolbeinn sat efst á klettanöf
og kvaðst á við hann í neðra.“
Ég réðist svo sem ekki í neitt
smávegis fyrst, enda var ég stund-
um þreyttur.
— Og nú tekur málarinn stafina
sína tvo og staulast að málverka-
FT-amhald á bls. 14.
Rósir heitir þetta málverk.
i J v 1 I I
i >