Morgunblaðið - 18.11.2005, Blaðsíða 41
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 2005 41
UMRÆÐAN
Í MORGUNBLAÐINU 10.nóv-
ember sl. var frétt um skipulagsmál
við væntanlega Sundabraut. Undir-
skriftalistar með athugasemdum
höfðu m.a. komið fram frá 337 íbúum
í Grafarvogi. Í fréttinni segir að um-
hverfisráðherra hafi
staðfest skipulagið en
með nokkrum skil-
yrðum m.a. þess efnis
að samráð þurfi að
hafa við íbúa í Graf-
arvogi vegna at-
hugasemda þeirra.
D-listinn á Álftanesi
vill þjónustusvæði
með háhýsum
Þessi frétt minnir á
að samkvæmt skipu-
lagslögum skal ráð-
herra staðfesta nýjar
skipulagstillögur. Skipulagslögum
er fyrst og fremst ætlað að tryggja
almannarétt, við mótun byggðar,
þótt skipulagsvald sé á forræði
sveitarfélaga. Fréttin er athygl-
isverð fyrir Álftnesinga sem hafa
mótmælt deiliskipulagi á svokölluðu
Miðsvæði, þar sem hugmyndin er að
byggja framtíðarþjónustusvæði. Af-
staða ráðherrans til mótmæla íbúa í
Grafarvogi vekur vonir um að hann
komi til liðs við íbúa á Álftanesi þótt
félagar hans í meirihlutanum á
Álftanesi hafi kosið að taka ekkert
mark á mótmælum íbúanna.
Vilja ekki íbúalýðræði
Fulltrúar D-listans hafa fellt til-
lögur Álftaneshreyfingarinnar um
lítið miðsvæði sem hæfi landkostum
á Álftanesi og samfélagi um einn
grunnskóla. Þess í stað hefur D-
listinn látið deiliskipuleggja miðbæ
sem er í mótsögn við þessar hug-
myndir. Þjónustugötu sem á að
draga að sér mikla umferð en er
jafnframt helsta aðkoma að skóla og
leikskóla. Gatan liggur milli raða
þriggja hæða húsa og gegnum
byggð þjónustuheimilis og íbúða
eldri borgara. Skipulagið er greini-
lega hugsað fyrir miklu stærra sam-
félag en fram til þessa hefur verið
ráðgert á Álftanesi.
Álftaneshreyfingin
gekk svo langt í við-
leitni sinni til að knýja
á um breytingar að
ráða arkitekt, Kára Ei-
ríksson, til að setja upp
tillögu að skipulagi.
Einnig að íbúarnir
fengju í sérstakri íbúa-
kosningu, í samræmi
við hugmyndir um
nærlýðræði, að velja
milli tillagna. Þessu var
öllu hafnað af meiri-
hlutanum sem talar
niðrandi um hugmyndir okkar um
íbúakosningar. Fulltrúar D-listans
hafa þannig staðfest að þeir telja
óþarft að útvíkka fulltrúalýðræðið
með nútíma opnu stjórnkerfi og auk-
inni aðkomu íbúanna milli kosninga,
þeir eru fulltrúar gamla tímans og
flokkavaldsins.
Taka ekkert mark
á undirskriftum
En það er ekki aðeins Álftanes-
hreyfingin sem hefur lagst gegn til-
lögu meirihlutans um Miðsvæðið.
Hugmyndir og tillögur frá íbúunum
sem komu fram á tvennum íbúaþing-
um við endurskoðun aðalskipulags,
fara í aðra átt. Á þessum íbúaþing-
um lögðu íbúarnir áherslu á lág-
reista byggð með þjónustustofn-
unum fyrir fámennt samfélag líkt og
Álftaneshreyfingin talar fyrir. Þegar
ljóst var fyrr í vor að meirihlutinn
ætlaði ekki að láta sér segjast og
neitar að bjóða upp á aðra valkosti
en sína tillögu gripu íbúarnir til
sinna ráða og söfnuðu undirskriftum
þar sem krafist var annarra vinnu-
bragða.
Íbúarnir vildu fá fleiri valkosti að
meta og vildu koma beint að ákvarð-
anatöku um miðbæ. Tæplega 500
manns voru á undirskriftalistunum
eða u.þ.b 80% þeirra íbúa sem náðist
til í söfnuninni. Þetta var svo mikil
þátttaka að telja má víst að meiri-
hluti íbúanna sé andsnúinn vinnu-
brögðum D-listans. En líkt og áður
voru þessar óskir íbúanna hafðar að
engu.
Mun umhverfisráðherra
veita þeim tiltal?
Nú hefur deiliskipulag Miðsvæð-
isins verið afgreitt í bæjarstjórn og
auglýst í samræmi við skipulagslög.
Enn er þó hægt að senda inn at-
hugasemd, en í auglýsingu um
skipulagið segir að þeir sem ekki
geri athugasemd við auglýsinguna
teljist samþykkja skipulagið.
Ég hvet þá íbúa sem hafa at-
hugasemdir við deiliskipulagið að
notfæra sér þennan rétt sem skipu-
lagslögin gera ráð fyrir. Síðan er
ástæða til að ætla að umhverfis-
ráðherra, sem er ráðherra Sjálf-
stæðisflokksins og þingmaður hér í
kjördæminu, gefi D-listafélögum
sínum á Álftanesi tiltal ef þeir reyna
enn og aftur að hundsa óskir íbú-
anna.
Mun umhverfisráðherra koma
Álftnesingum til bjargar?
Sigurður Magnússon skrifar
um skipulagsmál á Álftanesi ’… telja má víst aðmeirihluti íbúanna sé
andsnúinn vinnubrögð-
um D-listans.‘
Sigurður Magnússon
Höfundur er bæjarfulltrúi
Álftaneshreyfingarinnar.
LANDSBANKINN hefur hækk-
að vexti á íbúðalánum úr 4,15 í
4,45%. Í svari félagsmálaráðherra
sem birtist á Alþingi í dag við fyr-
irspurn minni má ráða að svigrúm
sé til vaxtalækkana
hjá Íbúðalánasjóði.
Öruggt er að miðað
við stöðu sjóðsins er
engin þörf á vaxta-
hækkun. Spurning er
aðeins hvort Íbúða-
lánasjóður muni
standa af sér þrýsting
stjórnvalda um vaxta-
hækkun á íbúðalánum
í kjölfar hækkunar
Landsbankans á vöxt-
um. Vonandi hefur
Landsbanki ekki
hækkað fasteigna-
vextina með loforð í vasanum frá
stjórnvöldum um að Íbúðalána-
sjóður myndi fylgja í kjölfarið með
hækkun vaxta.
Hægt að lækka vaxtaálag
vegna afskrifta um 0,1%
Í svarinu kemur fram að af-
skriftir af lánum Íbúðalánasjóðs
hafi verið litlar undanfarin ár og
er það mat sérfræðinga sjóðsins
að svigrúm sé til staðar til að
lækka vaxtaálagið vegna þessa um
allt að 0,1 prósentustigi. Vaxtaálag
hér vegna afskrifta er 0,20% en
reynsla frá öðrum löndum sem við
berum okkur saman við gefi til
kynna að 0,1% afskriftaálag gæti
verið ásættanlegt. Nefnt er þó að
varlega eigi að fara í lækkun
vaxtaálags m.a. vegna mikilla upp-
greiðslna eldri lána og að ávöxt-
unarkrafa á skuldabréfamarkaði
sveiflist mikið. Þetta svar gefur
ekki tilefni til að nauðsynlegt sé
að hækka vexti hjá Íbúðalánasjóði,
heldur fremur að lækka þá.
Vond leið til vaxtalækkunar –
en undirstrikar þó enga þörf
á vaxtahækkun
Önnur leið er nefnd
í svari ráðherra til
mín um mögulega
vaxtalækkun hjá
Íbúðalánasjóði. Vísað
er til þess að áfrýj-
unarnefnd samkeppn-
ismála hafi úrskurðað
nýlega að ákvæði í
lánaskilmálum ýmissa
fjármálafyrirtækja um
uppgreiðsluþóknun
stangist ekki á við
lög. Í lögum um
Íbúðalánasjóð er
kveðið á um að félagsmálaráð-
herra geti sett reglugerð sem
heimili sjóðnum að bjóða lántak-
endum lægra vaxtaálag, gegn því
að viðkomandi afsali sér rétti til
uppgreiðslu. Í svari ráðherra til
mín kemur fram að ekki hafi verið
tekin ákvörðun um að nýta þessa
heimild en ef það verði gert geti
Íbúðalánasjóður lækkað vaxtaálag
sitt um 0,25% eða niður í 0,35% úr
0,6% gegn því að lántakendur und-
irriti yfirlýsingu um að þeir afsali
sér uppgreiðslurétti. Vaxtaálagið
yrði þá nálægt nettó vaxtaálagi,
sem samkvæmt árshlutauppgjöri
eftir annan ársfjórðung 2005 er
0,32%. Það skal undirstrikað hér
að stjórnarandstaðan varaði við
því að þessi leið yrði farin sem
væri alltof áhættusöm fyrir lántak-
endur, þegar þessi heimild var
sett inn í lögin á vorþingi 2004.
Engu að síður undirstrikar hún að
ekki er þörf á vaxtahækkun hjá
Íbúðalánasjóði.
Vara ber við vaxtahækkun
lána hjá ÍLS
Margt bendir til að nú verði
þrýstingur frá stjórnvöldum á
Íbúðalánasjóð að hækka sína út-
lánsvexti í kjölfar hækkunar
Landsbankans á fasteignaláns-
vöxtum úr 4,15% í 4,45%. Fögn-
uður sjávarútvegsráðherra við
hækkun vaxta Landsbanka bendir
ótvírætt til þess. Forsvarsmenn
KB banka segjast bíða eftir því
hvort Íbúðalánasjóður hækki sína
vexti. Auðsætt er hvað fyrir KB
banka vakir. Þeir ætla sér að
standa einir lánastofnana eftir
með lægri vexti en aðrir, en spari-
sjóðirnir yrðu augljóslega að
hækka sína vexti í kjölfar þess að
Íbúðalánasjóður hækkaði vexti hjá
sér. Meiri óvissa er um Íslands-
banka. Íbúðalánasjóður á að
standa af sér allan pólitískan
þrýsting í þessu efni. Enda hefur
hann enga stöðu til þess að hækka
vexti miðað við svar ráðherra.
Íbúðalánasjóður hefur fyrst og
fremst skyldur við íbúðakaup-
endur. Láti hann pólitískan þrýst-
ing teyma sig nú út í vaxtahækk-
anir kann það að verða upphafið
að endalokum sjóðsins í núverandi
mynd.
Ekki þörf á vaxtahækkun
hjá Íbúðalánasjóði
Jóhanna Sigurðardóttir fjallar
um málefni Íbúðalánasjóðs ’Öruggt er að miðað viðstöðu sjóðsins er engin
þörf á vaxtahækkun.‘
Jóhanna Sigurðardóttir
Höfundur er alþingismaður.