Morgunblaðið - 18.11.2005, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 2005 43
UMRÆÐAN
LISTFRÆÐINGUR sem dæmir
Kjartan Guðjónsson með þeim hætti
sem hann mátti þola er með mosa-
gróinn, tóman heila og vitsmuna-
snauðan. Ferill og verk Kjartans,
sem við öll þekkjum, ættu að vera
ærin trygging fyrir aðgangi að sýn-
ingarsölum Kjarvalsstaða. Hefði
Kjartan sýnt þar væru fullir salir
sýningargesta, sem skynja skapandi
list þjóðkunns listamanns, sem er
meðal þeirra fremstu núlifandi.
Kjartan Guðjónsson hefur mótað
stóran hóp listamanna, sem sótti
menntun í Myndlistarskóla Reykja-
víkur, þar sem Ásmundur Sveinsson
kenndi líka. Þorvaldur Skúlason
kom einnig oft og leiðbeindi, veitti af
þroska sínum og skynjun á dýpt
listaverksins. Margir merkir lista-
menn komu úr þeim skóla og má
þar nefna til dæmis þá Ragnar
Kjartansson og Jón Gunnar Árna-
son – varla er hægt að nefna stærri
nöfn.
Þetta er lífsferill Kjartans Guð-
jónssonar. Hann kenndi mér, það
var næmleiki og hlýja, sem
streymdi frá honum, ekki frekja og
hroki eins og nú virðist einkenna
marga, sem telja sig guði, en eru
svo kannski bara hismi, sem eitrar
og skemmir. Brýtur niður þrá og
löngun, brýtur niður verk, setja svo
panel í staðinn. Fremsti núlifandi
listamaður, 85 ára, Kjartan Guð-
jónsson, mun lifa um ókomnar aldir.
Framkoma listfræðinga frá Kjar-
valsstöðum lifir líka um aldir.
Vegsömum listina því það er hún
sem gefur lífinu gleði og hamingju.
Listsköpun er opinberun frá al-
mættinu til okkar mannanna.
GRÍMUR MARINÓ
STEINDÓRSSON,
listamaður.
Oflátungar
Frá Grími Marinó Steindórssyni:
ALMÁTTUGI, sanngjarni og mis-
kunnsami Guð!
Blessa þú dómstóla landsins
okkar, héraðsdóma og Hæstarétt.
Blessaðu dómarana í þeirra mik-
ilvægu, vandasömu og ábyrgð-
armiklu störfum. Gef þeim dóm-
greind og visku. Hjálpa þeim að
dæma af sanngirni í hverju máli
fyrir sig.
Það er vandasamt starf að vera
dómari. Styddu alla dómara í
þessu landi til að lifa sem eðlileg-
ustu lífi. Blessaðu einnig fjöl-
skyldur þeirra. Gef að þau verði
ekki fyrir áreiti eða ofsóknum
samborgara sinna sem ef til vill
eru ekki sáttir við hlutskipti sitt
eða sinna.
Blessaðu einnig alla lögmenn í
landinu, alla þá
sem flytja mál.
Hjálpa þeim að
setja sig vel inn
í málin og flytja
þau af sam-
viskusemi og
einlægni, en
festu með sann-
girni og heið-
arleika að leið-
arljósi. Hjalpaðu
þeim að ganga til starfa sinna af
áhuga og metnaði fyrir mann-
gæsku, sannleika og réttlæti en
mildi.
Þakka þér fyrir alla þá miklu
og ómissandi liðveislu sem þeir
hafa veitt svo fjölda mörgum.
Uppörvaðu þá en gef þeim líka
auðmýkt fyrir verkefnum sínum
og þjónustu. Veit þeim sjálfs-
traust en forða þeim jafnframt
frá freistingum og því að hrokast
upp.
Já, himneski faðir, þú sem öllu
vakir yfir, verndaðu og vaktu yfir
lögmönnum þessa lands.
Verndaðu þá og fjölskyldur
þeirra fyrir áreiti og ofsóknum.
Forðaðu þeim einnig frá óheið-
arleika og vernda þá fyrir siðleysi,
öllum freistingum og öllu illu.
Við leyfum okkur að biðja þig
þessa, algóði Guð, í trausti þess að
þú munir vel fyrir sjá.
Í frelsarans Jesú nafni.
Amen.
SIGURBJÖRN
ÞORKELSSON,
rithöfundur og
framkvæmdastjóri
Laugarneskirkju.
Bæn fyrir dómstólum og
lögmönnum sem flytja mál
Frá Sigurbirni Þorkelssyni:
Sigurbjörn
Þorkelsson
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
Í UMRÆÐUM um hið samein-
aða sjúkrahús í Reykjavík er lögð
áhersla á að hér sé á ferðinni „há-
skólasjúkrahús“ og „hátækni-
sjúkrahús“ nánast eins og að það
sé algerlega nýtt fyr-
irbæri á Íslandi. Hin
margvíslegu málefni
Landspítala – há-
skólasjúkrahúss
(LSH) eru oft til um-
fjöllunar í fjölmiðlum
og þótt vandamál
sjúkrahússins séu
ærin þá er ekki laust
við að gæti ákveð-
innar lotningar í
hvert sinn sem nafn
þess er nefnt. Þessi
spítali virðist bless-
unarlega njóta meiri
samúðar en sjúkra-
húsin þrjú í Reykja-
vík á sl. áratug, sem
höfðu fengið það orð
á sig að vera botn-
laus hít; illa reknar
stofnanir sem soguðu
til sín sífellt stærra
hlutfall af fjárveit-
ingum til heilbrigð-
ismála á kostnað
sjúkrahúsanna á
landsbyggðinni.
Álit og traust ráða-
manna þjóðarinnar á
sjúkrahúsþjónustunni
í Reykjavík og starfs-
mönnum hennar
hafði beðið alvarlegan hnekki. Við
endurreisn manna og mórals eftir
sameininguna hefur verið gengið
rösklega fram við að breyta ímynd
sjúkrahússins enda þar að verki
frábært fagfólk og afburðasnjallir
stjórnendur. Ímyndarvinnan hefur
tekist með þvílíkum afbrigðum að
jafnvel sumir fulltrúar úr stjórn
sjúkrahússins virðast halda að há-
tæknisjúkrahús á Íslandi hafi
fyrst litið dagsins ljós með til-
komu LSH.
Háskóla- og hátæknisjúkrahús í
Reykjavík er ekkert nýtt. Það fór
hins vegar lítið fyrir því í um-
ræðunni á sl. áratug að sjúkra-
húsin í Reykjavík voru á þeim
tíma starfandi háskóla- og há-
tæknisjúkrahús. Árið 2002 voru
t.d. 3,6 læknar á Íslandi á hverja
1.000 íbúa, með því hæsta sem
gerist meðal vestrænna ríkja.
Þessir læknar fengu grunn-
menntun sína og þjálfun að mest-
um hluta á sjúkrahúsunum í
Reykjavík. Þá hefur Ísland lengi
verið í fremstu röð hvað varðar
hátækni í lækningum, þökk sé frá-
bærum og framfarasinnuðum ís-
lenskum læknum sem hafa sótt
sérfræðimenntun sína bæði vestan
hafs og austan.
Á Íslandi er heilbrigðisþjón-
ustan meðal þeirra hátæknivædd-
ustu í heiminum. Því fer fjarri að
alla þá hátækni sé einungis að
finna á LSH. Hún var til staðar á
sjúkrahúsunum í Reykjavík á síð-
asta áratug og hana er að finna á
einkareknum rannsókna- og lækn-
ingastofum úti í bæ og það í svo
hratt vaxandi mæli að stutt er í að
einkarekna (hátækni)sjúkrahúsið
verði endurreist í Reykjavík.
Á LSH fer fram sú kennsla,
þjálfun og rannsóknarvinna sem
áður fór fram á Landspítalanum
og á Sjúkrahúsi Reykjavíkur. En
ef til vill hefur háskólasjúkrahús-
inu í Reykjavík sjaldan verið eins
mikil hætta búin og eftir samein-
ingu. Vegna kennslu og þjálfunar
læknanema þarf spítalinn að
tryggja það að nemar fái að kynn-
ast og meðhöndla ákveðinn lág-
marksfjölda sjúklinga með sams-
konar læknisfræðileg vandamál og
úr sem flestum greinum lækn-
isfræðinnar. Í þrengingunum sem
fylgdu sameiningarferlinu
streymdu sérfræðilæknar hins
vegar með aðgerðir sínar út af
sjúkrahúsunum og
hófu í vaxandi mæli að
framkvæma „sjúkra-
húsaðgerðir“ á stofum
sínum úti í bæ. Og
þetta „einkarekstr-
arskrið“ heldur áfram
með þeim afleiðingum
að einstaka lækn-
isaðgerðir eru orðnar
mun fáséðari innan
háskólasjúkrahússins
og þar með sem
kennsluefni fyrir
læknanema.
Íslenskir læknar
fara nánast und-
antekningalaust utan
að loknu kandídats-
prófi við læknadeild
HÍ til að afla sér sér-
fræðiréttinda. Sér-
fræðilæknar við spít-
alann þurfa einnig á
tilteknum lágmarks-
fjölda tilfella að halda
í sínum sérgreinum til
vísindalegra rann-
sókna og viðhalds
þekkingar. Vegna fá-
mennis á Íslandi er
erfiðara að ná slíkum
lágmarksfjölda tilfella
og reyndar ómögulegt
í sumum greinum. Á háskóla-
sjúkrahúsum þar sem rannsókn-
armetnaður er mikill er sú hætta
fyrir hendi að sjúklingar veljist
inn meira með tilliti til rannsókn-
aráhuga en þjónustuþarfar. Sjúk-
lingum sem ekki eru rannsókn-
arlega áhugaverðir er þá hættara
við að lenda á biðlistum eða bíða
þar lengur en þeir rannsóknarlega
áhugaverðu, þ.e. að rannsókna- og
vísindamarkmiðum sé gert hærra
undir höfði en þjónustumark-
miðum. Í heilbrigðisþjónustu á
þjónustan við sjúklingana hins
vegar alltaf að vera númer eitt.
Eftir sameiningu sjúkrahúsanna
í Reykjavík er LSH í lykilaðstöðu
og getur einokað bæði þjónustu og
þekkingu um rekstur og þróun
bráðasjúkrahúsa. Þar getur
ímyndin reynst öflugt tæki. Hin
nýja ímynd um háskóla/hátækni-
sjúkrahús er tvíbent vopn: A) hún
leggur ráðamönnum línurnar um
það hvernig beri að tala um mál-
efni sjúkrahússins og hverjir eigi
yfirleitt erindi þar upp á pall.
Hætt er við að fjárlaganefndin
finni til aflsmunar frammi fyrir
„háþekkingunni“ og hafa ekki roð
við talsmönnum hennar þegar
kemur að ákvörðun fjárveitinga.
B) hún gefur vísbendingu um það
hvers konar sjúklingar eiga erindi
á þetta sjúkrahús. Hætt er við að
öldruðum og fötluðum, sem alla
jafna eru stærsti notendahópur
heilbrigðisþjónustunnar þótt ekki
séu þeir alltaf rannsóknarlega
áhugaverðastir eða hátæknikrefj-
andi, verði úthýst með enn meiri
þrýstingi en til þessa.
Ímyndin getur verið áhrifaríkt
stjórntæki sem í þessu tilfelli
styrkir allverulega stöðu LSH í
stjórnkerfi hins opinbera og stuðl-
ar að röskun á jafnvæginu í yf-
irstjórn heilbrigðismála á Íslandi.
Að þessu verður vikið í næstu
grein.
Landspítali – há-
skóla-hátækni-
sjúkrahús: Ímynd
eða veruleiki?
Sigurbjörg Sigurgeirsdóttir
fjallar um sjúkrahús og heil-
brigðismál á Íslandi
Sigurbjörg
Sigurgeirsdóttir
’Á Íslandi erheilbrigðisþjón-
ustan meðal
þeirra há-
tæknivæddustu
í heiminum. Því
fer fjarri að alla
þá hátækni sé
einungis að
finna á LSH.‘
Höfundur er stjórnsýslufræðingur
MSc, PhD.
FYRIR nokkrum árum var í gangi
útvarpsþáttur sem hét Þjóðarsálin.
Þar kom saman á öldum ljósvakans
bilað fólk, tryllt af hatri og for-
dómum og jós dylgjum og svigur-
mælum yfir hvern þann mann sem
það hafði á hornum sér þann daginn.
Þetta var ógeðslegur þáttur.
Ríkisútvarpið ætti að vera hafið
himinhátt yfir svona lágkúru.
Reyndar mæla útvarpslögin fyrir
um að svo skuli vera. Og skyldu-
áskrift RÚV stendur og fellur með
þeirri meginreglu.
Þess vegna er ljótt að sjá að Kast-
ljós, sem vera skyldi kjölfestan í
dagskránni, er undirorpið þessari
lágkúru. Jónínu Benediktsdóttur
var hleypt í þáttinn þar sem hún
dylgjaði gróflega um þekkta at-
hafnamenn sem eru henni á móti
skapi. Það var andstyggð á að
hlusta. En litli spyrillinn sat and-
aktugur gegnt henni og svalg úr
henni munnræpuna fegins hugar.
Jón Ólafsson sat þarna langa
stund um daginn og dylgjaði af ofur-
kappi um hina og þessa menn sem
hann taldi að hefðu lagt stein í götu
hans um ævidagana. Hann hafði
ekkert í höndum, ekki nokkurn
skapaðan hlut sem hönd á festir,
ekkert nema „maður sagði mér“-
klisjuna. Kastljósmenn eiga að
stöðva upptökur samstundis þegar
menn fara með dylgjur um fólk og
hafa ekkert í höndunum. Það er
bölvuð lágkúra að sjónvarpa svona
löguðu. Svona gerir ekki siðaður
fjölmiðill.
Jón var móðgaður yfir því að
skatturinn skyldi fara yfir bókhaldið
hjá honum. Hann hafði reyndar
svikið 600 milljónir undan skatti, en
það fannst Jóni smáræði.
Nú er Jón að láta kennara við
Suðurgötuna borga sér 12 milljónir í
skaðabætur fyrir að dylgja um sig.
En sjálfur eys hann dylgjum yfir
aðra menn og kann ekki að skamm-
ast sín. Og enn eina ferðina kom
hann með gömlu, lúnu söguna um
borðalagða pabbann sem nennti ekki
að tala við hann. Jón átti ágæta
bernsku, það væsti ekki um hann,
amma hans gaf honum vel að éta og
hann á að hætta þessu væli. En
þetta gerir hann til að grenja út
samúð hjá gömlum konum sem eiga
síðan að hlaupa út í búð til að kaupa
bókina um hann.
Þetta er svo ægilega lélegt hjá
Jóni. Ég hef aldrei litið á hann sem
einhvers konar þjóðaróvin. Hef
reyndar hitt hann tvisvar eða þrisv-
ar og líkaði vel við hann. Sjálfsagt
gerði hann eitthvað af sér þegar
hann var ungur og vitlaus, en gerum
við það ekki öll? Kemur ekki ein-
hvern tímann sá dagur að best er að
draga strik yfir fortíð manna? Ég
held ekki að Jón sé verri maður en
við hin. En það er andstyggð að
heyra hann grenja út samúð og enn
verra að heyra hann dylgja um fólk
úti í bæ. Hann ætti að nota pen-
ingana sem hann fær frá kenn-
aranum til þess að borga þessu fólki
skaðabætur fyrir dónaskapinn og
dylgjurnar. Þá færi fólk að bera smá
virðingu fyrir honum. Þá þyrfti hann
ekki lengur að grenja út samúð.
BALDUR HERMANNSSON,
Blikaási 23, Reykjavík.
Jón Ólafsson grenjar út samúð
Frá Baldri Hermannssyni:
HINN 4. nóvember 2001 afhenti ég
samgönguráðherra, Sturlu Böðv-
arssyni, áskorun frá á fimmta
hundrað íbúum Snæfellsbæjar, þar
sem skorað var á þingmenn Vest-
urlands að beita sér fyrir því að veg-
urinn yfir Fróðárheiði yrði byggður
upp með bundnu slitlagi, í síðasta
lagi fyrir haustið 2003. Nú er árið
2005. Það eina sem hefur gerst er að
sumarið 2004 var kláraður 2,5 km
kafli á miðri heiðinni, svona rétt til
að sýnast, sem skiptir íbúa Snæfells-
bæjar engu máli. Þeir þurfa enn að
ösla drulluna beggja vegna við.
Síðan ráðherra var afhentur und-
irskriftarlistinn er búið að bygggja
upp með bundnu slitlagi 12 km á Út-
nesvegi fyrir jökul. Og nú er byrjað
að vinna í 6,3 km kafla þar til við-
bótar. Vilji íbúanna í Snæfellsbæ
skiptir þessa herra engu máli. Þeir
senda þeim bara langt nef. Sam-
gönguráðherra getur endalaust lagt
fé í Útnesveg og þarf þar enga vega-
áætlun til, 3-6 km á ári að eigin geð-
þótta. Samkvæmt frétt í Jökli er
ekki króna á vegaáætlun í Fróð-
árheiði til ársins 2011.
Við sameiningu sveitarfélaganna
á Snæfellsnesi, í Snæfellsbæ, var
okkur lofað að vegurinn yfir Fróð-
árheiði yrði byggður upp með
bundnu slitlagi, enda mikið öryggis-
atriði þar sem heilsugæslustöðin
fyrir allt bæjarfélagið er í Ólafsvík.
En allt hefur verið svikið. Ég vona
að íbúar Snæfellsbæjar verði ekki
búnir að gleyma í næstu kosningum
og sendi þessum herrum mörg löng
nef.
Ég vona að endingu að bæjarbúar
haldi áfram baráttunni fyrir þessu
mikla hagsmunamáli.
MARTEINN KARLSSON,
fv. trillukarl í Ólafsvík,
Þorláksgeisla 29,
Reykjavík.
Um vegamál í Snæfellsbæ
Frá Marteini Karlssyni: