Morgunblaðið - 18.11.2005, Page 47

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 2005 47
MINNINGAR
og með einhverjum töfrum viðhélt
hún sinni æskufegurð. En það var
ekki hið ytra útlit sem var það merki-
legasta heldur hennar andlega reisn
og andans ríkidæmi sem hún gaf
okkur af sem urðum þeirrar gæfu að-
njótandi að kynnast henni. Hún var
ávallt veitandi og gaf öðrum gjafir
bæði veraldlegar og af andlegum
auði sínum. Hún líktist höfðingskonu
úr Íslendingasögum enda hélt hún
sitt eigið erfi fyrir fjölskyldu sína
þegar hún fann að dauðinn nálgaðist.
Dauðinn sem hafði svo oft höggvið
skörð í hennar fjölskyldu og hrifið
burtu hennar nánustu ástvini, móð-
ur, eiginmann, dóttur og tengdason í
blóma lífsins.
Það voru sorglegar vikur í nóvem-
ber veturinn 1918 í litlu húsi við
Njálsgötu. Ung móðirin lá á líkbör-
um inni í stofunni en hin hræðilega
pest spænska veikin hafði hrifið hana
frá Lóló og sex systkinum hennar.
Faðirinn var og fárveikur og aðfram-
kominn af sorg. Grimmdarfrost var
úti og kuldinn jók áhrif lungnabólg-
unnar sem pestin olli og fólk á besta
aldri stráféll í bænum. Það voru eng-
ar messur í kirkjunum í mánuð, fáir
sáust á götunum og heima í húsunum
lá fólkið fárveikt, stundum börnin
innan um látna foreldra. Lóló var sjö
ára. Í vikur og mánuði í sorg og allar
götur síðan umvafði hún litlu systkini
sín og gekk þeim í móður stað.
Í harmaljóði Bjarna Jónssonar frá
Vogi um móður Lólóar segir m.a.:
Hryggð er í húsum
harmar þungir vaka,
og vægðarlausar vonir manns.
Hljóðlátir hugir
horfa út í skuggann
á eftir liðnu ljósi ranns.
En öll él birtir upp um síðir. Og
hamingjudagar æskunnar voru
margir með systkinum í sumarbú-
stað í Grafarvogi og á Kiðafelli í Kjós.
Lóló var í sveit hjá frændfólki sínu í
Kjósinni, á Bæ og á Sogni og gætti
frændsystkina sinna, barna Ólafar á
Hálsi. Skólanámið lék í höndum
Lólóar, sem vildi menntast og öðlast
æðri menntun. Á þeim tíma þótti það
alls ekki sjálfsagt að stúlkur færu í
menntaskóla og tækju stúdentspróf.
Faðirinn unni öllum börnum sínum
vel. Lóló þurfti þó að glíma við hann
og þau gamaldags sjónarmið að syn-
irnir ættu að ganga menntaveginn,
en dæturnar ættu að læra eitthvað
hagkvæmt. Þó faðirinn væri vilja-
sterkur og stjórnsamur þá lét Lóló
ekki beygja sig. Hún hafði sitt fram
og tók stúdentspróf með sóma. Þetta
var kannski ekki mikill atburður en
sýnir hugrekki og réttlætiskennd
ungrar stúlku, sem stóð ein, sýndi
fordæmi og vann sigur í jafnréttis-
baráttu.
Hún lagði allt tíð áherslu á að fólk
menntaði sig og gladdist manna mest
þegar hennar eigin börn og frændur
og frænkur luku námi í einhverri
grein. Þá gaf hún ríkulegar gjafir,
verk íslenskra skálda eða latneska
speki.
Það var jafnræði með þeim hjón-
um Lóló og Birni Sigurðssyni lækni.
Þau áttu hamingjurík ár á Hvamms-
tanga og í Keflavík og börnin uxu úr
grasi. Þau voru höfðingjar heim að
sækja og meðal bestu æskuminninga
eru heimsóknir til þeirra í Keflavík.
Þar var lesið úr góðum bókum og
slegið upp veislu og grillaðar ung-
hænur með ríkulegu meðlæti bornar
fram. Það er merkilegt fyrir þá sök
að þá tíðkaðist ekki á Íslandi að
borða hænur eða kjúklinga og sýnir
þetta frumleika og víðsýni á því
heimili. Þá þótti það dularfullt hve
bragðgóða kjötsúpu Lóló bar fram
þegar gesti bar að garði. Sálma-
skáldið og æskulýðsleiðtoginn sér
Friðrik Friðriksson var góður vinur
þeirra Björns og Lólóar. Hann hafði
einna mest dálæti á kjötsúpu og
undraðist oft hve súpa Lólóar væri
góð. Hún sagði að galdurinn væri
gamalt húsráð frá Gunnu Teits, það
að strá lúku af haframjöli yfir súpuna
andartaki áður en hún er borin fram.
Gunna Teits fylgdi fjölskyldunni.
Hún var frá Bergsstöðum á Vatns-
nesi, hún og bræður hennar höfðu
varðveitt marga forna þekkingu og
höfðu góð samskipti við álfa og
huldufólk. Einn bróðirinn, Sigur-
björn Teitsson, var giftur huldukonu
og var með hring upp á það.
Lóló var menntuð kona en safnaði
ekki auði sem mölur og ryð fá grand-
að. Heimili hennar var menningar-
heimili þar sem bókmenntir og tón-
list voru í hávegum hafðar og óvíða á
Íslandi var til merkilegra safn fær-
eyskrar málaralistar.
Sorg og gleði varða stutta vegferð
okkar hér á jörðu. Lóló var mikilhæf
kona sem varðveitti heiðríkju sálar-
innar og þrátt fyrir hyldýpi sorgar-
innar miðlaði okkur hinum af lífs-
gleði, æðruleysi og gjafmildum
kærleika.
Þorvaldur Friðriksson.
„Í þessu húsi lifðu listirnar allar í
þrætubókarformi. Við gestaborð Er-
lendar sátu líklegir sem ólíklegir
menn í einn mannsaldur, stundum
ótrúlegir menn og konur, og voru að
leita að réttum niðurstöðum um
listina, lífið og öldina.“ Þessi klausa
úr pistli eftir Nóbelsskáldið um Nínu
Tryggvadóttur kom mér í hug, er
nafni minn Björnsson hafði sam-
band, þegar mamma hans hafði skilið
við. Ég settist niður og velti fyrir mér
hvaða þýðingu þessi ástkæra móður-
systir mín hafði haft fyrir mig. Ég
leitaði að réttri niðurstöðu um Sól-
veigu frænku mína. Og komst að
raun um, að Mánagata 7 hafði verið
mitt Unuhús. Sólveig (Lóló) var sér-
stæð í sínum systkinahópi. Hún var
glaðvær, skaprík og sáttfús eins og
þau öll. Þó fylgdu henni alvara og
myndugleiki, sem fóru reyndar vel
við þann lífsförunaut, sem hún valdi
sér. Hún var vel menntuð að kvarða
sinnar kynslóðar en setti móðurhlut-
verkið í forsæti. Það var mikið happ
frændfólki mínu að eiga svo vel
mennta móður og þau Björn settu
þann brag á heimili sitt, sem er
ógleymanlegur. Á bernskuárum
mínum var ég oft undir verndarvæng
Lólóar um lengri eða skemmri tíma.
Þá hafði ég gjarnan frumkvæði að
því sjálfur að koma mér suður í
Keflavík og þótti engum óeðlilegt, að
barn færi eitt á milli með áætlunarbíl
á þeim árum. Við mér tók jafnan út-
breiddur faðmur. Man ég ekki til
þess, að ég fyndi mig nokkurn tím-
ann óvelkominn á Mánagötunni, þótt
eflaust mætti kalla mig húskross. Á
heimili þeirra Björns var andinn
ræktaður á hversdagslegan og
áreynslulausan hátt. Það, sem nú eru
kallaðar æðri listir, sígild tónlist,
bókmenntir og sérstaklega ljóðalest-
ur, voru venjubundin afþreying og
hvíld á þessu heimili og stundum
sátu „ótrúlegir menn og konur“ við
gestaborð Lólóar og Björns. Ljóslif-
andi er sr. Friðrik Friðriksson, ní-
ræður og staurblindur að lesa fyrir
bréfskeyti til Páls V.G. Kolka á gull-
aldarlatínu, eða hún Ólöf Gestsdóttir,
ættmóðir frá Hálsi í Kjós og frænka
okkar allra. Þetta var auðvitað há-
skóli að sínu leyti fyrir barnið.
Kynntist ég þarna veröld, sem hvarf
að mestu og alltof snöggt með Birni
heitnum Sigurðssyni.
Það fráfall var öllum þungbært.
En þá veröld sem var, má þó alltaf
greina í mósku fortíðarinnar. Og hún
hefur þýðingu áratugum seinna fyrir
þann, sem lifa vill nútímann af. Sól-
veig Sigurbjörnsdóttir var fágæti
eins og allur þessi stóri systkinahóp-
ur, sem hún kom úr, börn, sem á við-
kvæmasta aldri misstu móður sína úr
spænsku veikinni, en fengu í staðinn
uppeldi nítjándualdar fólks og ást-
ríks föður. Sá stóri ættbogi, sem frá
þeim er kominn, nýtur þess í dag.
Guð blessi minningu Sólveigar.
Sigurbjörn Sveinsson.
Hún var svo krúttleg hún Lóló föð-
ursystir mín. Örugg í hreyfingum,
létt á fæti, með óbrigðult minni. Með
notalega nærveru, hógvær, af hjarta
lítillát, vildi ekki láta hafa fyrir sér en
fólkið hennar dáði hana og þráði að fá
að hafa hana í kringum sig. Hún var
svo uppörvandi hún Lóló, sagði alltaf
eitthvað sérstakt við mann, eitthvað
jákvætt og hlýlegt, setningar sem
maður gleymir ekki. Svo voru það
loftkökurnar, flatbrauðin með hangi-
kjötinu, pönnukökurnar og heita
súkkulaðið, gamli Saabinn, Skóla-
brautin á Seltjarnarnesinu sem var
eins og ævintýrahöll með mörgum
spennandi áður ókönnuðum her-
bergjum og skotum um allt og síðar
húsið hennar á Freyjugötunni. Allt
magnast þetta upp í ljúfum minning-
um barnsins sem fylgir söknuður og
tregi en þó fyrst og fremst þakklæti
og gleði. Gleði yfir því að fengið að
eiga hana að sem svo nána frænku.
Lóló var bara svona frænka sem
manni finnst erfitt að kveðja því
manni þótti svo vænt um hana. Það
var ekki hægt annað en láta sér
þykja vænt um hana því hún var bara
þannig. Það verður erfitt að hugsa
sér tilveruna án hennar. Hún var
svona manneskja sem manni finnst
að ætti bara alltaf að vera.
Hún og faðir minn sem er árinu
yngri en hún voru tengd sérstökum
kærleiksböndum. Töluðu þau oft
saman í síma en þau voru bæði með
afburða minni og frjó í hugsun. Tíu
dögum fyrir andlát Lólóar fórum við
hjónin með pabba til hennar. Sú
stund verður ógleymanleg vegna
þeirrar virðingar, umhyggju og kær-
leiksbanda sem á milli þessara systk-
ina voru. Þau rifjuðu upp gamla tíma
og voru bæði eins og alfræði orðabók
þegar um nöfn, staðsetningar og
tengsl fólks var að ræða. Þau voru
svo falleg, svo einstök. Hvílík Guðs
gjöf og blessun að hafa fengið að
kynnast svona fólki.
Tveimur dögum fyrir andlát henn-
ar komum við feðgar aftur til hennar
en hún hafði gert boð eftir pabba,
vildi hitta kæran bróður í nærri heila
öld, í síðasta sinn hér á jörð. Ég er
þakklátur fyrir þá ógleymanlegu
stund sem við áttum með henni þá.
Við lásum fyrir hana uppörvandi orð
úr Biblíunni og báðum saman. Þá
færðist yfir hana ólýsanlegur friður.
Friður sem er æðri okkar mannlega
skilningi. Friður sem hún mun nú
hvíla í um alla eilífð. Þar sem fyr-
irgefning og þakklæti ríkir. Þar sem
er falleg og notaleg birta og hlýja, líf
og gleði á meðal sálna sem tengdust
og unnust, vegna upprisu frelsarans
Jesú Krists frá dauðum.
Blessuð sé minning ómetanlegrar
og ógleymanlegrar frænku.
Sigurbjörn Þorkelsson.
Hún var ekkert að tvínóna við
hlutina hún Sólveig móðursystir,
Lóló frænka eins og við kölluðum
hana. Háöldruð og veikburða vissi
hún að hverju dró. Leiddist að geta
ekki verið með í eigin erfidrykkju,
svo hún hóaði saman sínum nánustu í
haust og hélt með þeim kveðjuveislu.
Og nú er hún öll.
Þótt Lóló hafi átt góða ævi var líf
hennar svo sem ekki allt dans á rós-
um. Hún missti móður sína barn að
aldri, Björn mann sinn á besta aldri
og síðast dótturina Elludís, langt um
aldur fram. Þá sást henni fyrst
hraka, þrátt fyrir háan aldur. Lóló
var félagslynd, kvik í fasi og létt á
fæti allt fram á síðustu ár, smávaxin
hið ytra en með stórt hjarta.
Það fengum við bræður að reyna,
fyrst eftir föðurmissi og æ síðan.
Hún bauð okkur mömmu að vera
sumarlangt með fjölskyldu sinni í
læknisbústaðnum á Hvammstanga,
og það var ekki lítið ævintýri ungum
drengjum. Eftir að þau fluttu til
Keflavíkur upplifðum við ótal
skemmtilegar ferðir þangað, fyrst
með mömmu, en síðar á eigin spýtur
með rútunni í helgarheimsóknir með
tilheyrandi leikjum og uppákomum
með þessu skemmtilega frændfólki.
Endurminningar þeirra stunda ylja
lengi.
En Lóló lét ekki þar við sitja. Æv-
inlega varð hún til að hvetja mann í
námi, gefa áritaðar bækur í verðlaun
fyrir góðan námsárangur og stund-
um líka þótt ekki tækist alveg jafnvel
upp! Þannig hefur hugur hennar til
okkar og fjölskyldna okkar verið alla
tíð síðan. Það er því margt sem við
eigum þessari yndislegu frænku okk-
ar að þakka við leiðarlok.
Við sendum börnum hennar og
fjölskyldum þeirra innilegar samúð-
arkveðjur með þakklæti fyrir allt.
Björn og Hrafnkell.
Margs er að minnast og af mörgu
að taka, þegar ég minnist Lólóar,
einstakrar konu. Hún var eiginkona
Björns móðurbróðir míns, sem lést
um aldur fram aðeins fimmtugur.
Það var mikill missir fyrir fjöl-
skylduna og þá sérstaklega Lóló og
börnin. Heimilið stóð ávallt opið fyrir
alla fjölskylduna og mikill kærleikur
og samheldni ríkti á milli.
Ég minnist þess að hafa dvalið
heilu sumrin sem lítil telpa með
mömmu á heimili þeirra á Hvamms-
tanga þar sem Björn frændi var
læknir og síðar í Keflavík.
Eftir makamissinn hélt Lóló
ótrauð áfram og miðlaði kærleika
sínum og góðmennsku til fjölskyld-
unnar. Hún var mjög vel gefin, mikil
tungumálamanneskja, músíkölsk,
ákaflega vel lesin og fylgdist með öllu
fram á það síðasta.
Móðir mín Jóhanna og Lóló voru
sérstaklega góðar vinkonur og ferð-
uðust meðal annars saman.
Þegar ég átti um sárt að binda,
buðu Lóló og Góaló mér og Svenna
drengnum mínum eins og hálfs árs
að dvelja hjá sér um tíma og gættu
Svenna míns þegar á þurfti að halda.
Ég gleymi því aldrei og er ævinlega
þakklát þessu góða fólki.
Sigurbjörn þá 12 ára var eins og
besti bróðir fyrir barnið mitt og lék
við hann þegar tími leyfði.
Vináttan hefur haldist og mun
haldast allt lífið og Lóló hefur átt
sinn stóra þátt í því.
Elsku Góa, Siggi, Sigurbjörn og
fjölskyldur. Ég votta ykkur mína
innilegustu samúð. Þið áttuð yndis-
lega, góða og kærleiksríka móður og
hún uppskar ríkulega. Betri börn og
barnabörn hefði hún ekki getað átt.
Ég þakka Lóló minni fyrir allt og
allt.
Guðríður Sveinsdóttir (Dútta).
Elsku amma mín. Ég veit gjör-
samlega ekki hvar ég á að byrja þeg-
ar ég hugsa um þig. Minningarnar
streyma og tárin einnig. Ég veit að
ég á að hugsa um hversu gott það er
að hafa fengið að hafa þig svona lengi
hjá mér en það er svo sárt að vita til
þess að ég geti aldrei aftur komið í
Dalaland í hádegiste, hringt í þig og
beðið þig að koma yfir í Efstaland til
mömmu þegar ég kem þangað. Alltaf
varstu tilbúin til að koma þótt þú yrð-
ir að klæða þig upp í öllu veðri.
Amma, mig langar bara að segja
hvað mér þykir vænt um þig og hvað
þú ert stór hluti af hjarta mínu. Ég
hugsaði oft um, þar sem þú náðir nú
þessum aldri, hversu hræðilegt það
yrði þegar þú værir ekki lengur hluti
af lífi mínu og þegar þetta nú er orðið
veit ég hvernig það er. Mér finnst
enn óraunverulegt að þú sért ekki
lengur til því þú hefur alltaf verið til
staðar, ekki bara fyrir mig heldur
alla sem höfðu áhuga á að deila með
þér lífi sínu. Þú hefur alltaf verið mér
svo góð, og nú þegar Elín Gróa kom
til sögunnar, gert allt fyrir hana enda
var hún svo hrifin af langömmu sinni.
Verst að Elín Gróa fær ekki að kynn-
ast sömu manneskju og ég.
Þú komst til Færeyja nánast á
hverju einasta ári í afmæli okkar Jó-
hönnu þegar við vorum litlar og alltaf
var jafn spennandi og gaman að fá
þig. Þú slóst alltaf í gegn í barna-
afmælum okkar. Annaðhvort kennd-
irðu krökkunum spilagaldra eða þú
tókst fullan þátt í leikjunum. Krökk-
unum fannst ekki einungis gaman að
amman skyldi vera svona ung í anda
heldur væri hún einnig íslensk. Hvað
þá þegar páskar gengu í garð og þú
sendir til okkar íslensk páskaegg
sem oftast voru mölbrotin eftir
ferðalagið. Alltaf var það jafn ynd-
islegt að fá pakka með páskaeggi frá
þér.
Þar sem við Jóhanna misstum
pabba allt of snemma, þá hefur mér
alltaf fundist eins og þú hafir tekið
við föðurhlutverkinu og þess vegna
orðið mér enn kærari en ella. Þegar
ég hugsa til baka til barnæskunnar
og þín á þeim árum er mér ofarlega í
huga hversu gaman það var að hitta
þig í hvert skipti sem þú komst til
Færeyja eða við Jóhanna til Íslands í
heimsókn. Við vorum hálffeimnar við
þig fyrst þar sem þú stóðst vinkandi í
brúnu kápunni þinni á Reykjavíkur-
flugvelli, með bros út að eyrum og
frændi eða frænka með þér. Ég
faðmaði þig að mér og þessi góði
ömmuilmur gagntók mann.
Elsku amma, ég vona svo innilega
að þú hafir hitt afa og Elludís í
himnaríki. Ég ætla alla vega að trúa
því, því þá líður mér strax betur.
Ég veit að þú ert fallegasta amman
í himnaríki, takk fyrir að hafa veitt
mér allar þessar ljúfu minningar, ég
mun alltaf geyma þær í hjartanu.
Þín
Sólveig E.
LEGSTEINAR
Steinsmiðjan MOSAIK
Hamarshöfða 4 • 110 Reykjavík
sími 587 1960 • www.mosaik.is
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
SÓLVEIG SIGURBJÖRNSDÓTTIR,
Dalalandi 1,
Reykjavík,
sem lést laugardaginn 12. nóvember, verður jarð-
sungin frá Hallgrímskirkju föstudaginn 18. nóv-
ember kl. 15.00.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á líknarfélög.
Gróa Björnsdóttir,
Sigurður Björnsson, Ásdís Magnúsdóttir,
Sigurbjörn Björnsson, Svava Björnsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Elskulegur faðir okkar, fósturfaðir, tengdafaðir, afi
og langafi,
ÁGÚST GUÐBRANDSSON
frá Stígshúsi,
Stokkseyri,
sem lést á Landspítalanum Fossvogi sunnudaginn
13. nóvember, verður jarðsunginn frá Stokkseyrar-
kirkju laugardaginn 19. nóvember kl. 14.00.
Guðbrandur Stígur Ágústsson, Brynhildur Arthúrsdóttir,
Guðríður Bjarney Ágústsdóttir,
Sigríður Inga Ágústsdóttir,
Dagrún Mjöll Ágústsdóttir, Aron Hauksson,
Hólmfríður Hlíf Steinþórsdóttir, Einar Páll Bjarnason,
Ragnheiður Drífa Steinþórsdóttir, Logi Hjartarson,
Kristín Steinþórsdóttir,
Jason Steinþórsson, Hrönn Sturlaugsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.