Tíminn - 29.10.1970, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 29. október 1970
TIMINN
3
Jóhann Hafstein neitar að láta stöðva
framkvæmdir við Gljúfurversvirkjnn
— og segir furðulegt að háttvirtar stjórnir í jafn virðulegum samtökum, skuli leyfa sér að fara
með ákveðnar fullyrðingar.
KJ-Reykjavík, miðvikudag.
Iðnaðarmálaráðherra, Jóhann Hafstein, hefur nú svarað
neitandi bréfi stjórnar Búnaðarfélagsins, Stéttarsambands
bænda, Landnáms ríkisins, Nýbýlastjórnar, Veiðimálanefndar
og Náttúrufræðistofnunar íslands, þar sem farið var fram
á, að framkvæmdir við 1. áfanga Gljúfurversvirkjunar yrðu
stöðvaðar, „til þess að auðvelda sáttastörf og á meðan dóm-
stólar fjalla um lögmæti virkjunaráforma“ eins og það var
orðað í bréfi frá þessum aðilum til ráðherra.
í svarbréfi IðnaðarráSuneytis-
ins er rakin gangur þessa marg-
umtalaða máls, og vitnað í bréf
sem farið hafa á tnilli aðila. Þá
er í upphafi skýrt frá hvað sé
óbreytt Gljúfurversvirkjun, og les
endum til glöggvunar skal hér
birtur sá kafli bréfs iðnaðarmála-
ráðuneytisins.
„I. áfangi: Bygging stöðvarhúss
og vatnsvega og fyrri aflvél 24
MW að stærð. Aflgeta í þessum
áfanga er um 7 MW.
II. áfangi: Bygging fyrri hluta
j stíflunnar, vatnsborðshækkun um
21 m.
III. áfangi: Bygging síðari hluta
stíflunnar í 57 m. hæð, vatnsborðs
! hækkun um 45 m.
IV. áfangi: Síðari aflvél um
Séttagrundvöllur
sáttusemjarunnu
KJ—Reykjavík. miðvikudag
í ágúst voru þeir Jóhann Skapta
son sýslumaður og bæjarfógeti á
Húsavík og Ófeigur Eiríksson sýslu
maður og bæjarfógeti á Akureyri
skipaðir sáttasemjarar í deilu land
eigenda við Laxá og Mývatn og
stjórnar Laxárvirkjunar. Hafa
verið haldnir margir fundir með
deiluaðilum, og fundarstaður ýmist
verið á Akureyri eða Húsavík. 7.
október lögðu sáttasemjarar fram
sáttagrundvöll í deilunni, og á
fundunum, sem haldnir hafa verið
síðan, hefur verið rætt um grund-
völlinn, sem hvorugur aðilinn get-
ur sætt sig við óbreyttan. Síðasti
fundurinn var haldinn í dag á
Húsavík, og voru á honum n.æthr,
framkvæmdastjóri Laxárvirkjunar
og einn stjórnarmaður, auk full-
trúa frá Rafveitu Akureyrar. Af
hálfu landeigenda var stjórn Land
eigendafélags Laxár og Mývatns á
fundinutn. Búizt er við að næsti
fundur verði haldinn að viku lið-
ínni.
Hér á eftir fer sáttagrundvöllur
sá sem sáttasemjarar lögðu fram
7. «któber s.l.
1. Stjórn Laxárvirkjunar ítreki
það sem frarr. ketnur í bréfi iðn
aðarmálaráðuneytisins 13. maí s.l.
að hún hafi ekki uppi nein áform
um Suðurárveitu. Jafnframt að
hún sé ekki með nein áform um
af auka vatnsmagn Laxár með
vötnum af öðrum vatnasvæðum.
Loks að hún falli nú frá frekari
virkjunaráætlunum í Laxá en um
ræðir hér á eftir.
2 Haldið verði áfratn fram-
kvæmdum við I. éfanga Gljúfur-
versvirkjunar með þeim breyting-
ur/ frá upphaflegum byggingar-
áætlunum. er síðar greinir.
3. Ekki verði hafnar framkvætnd
ir við II. áfanga virkjunaráætl-
unarinnar, nema eftirfarandi skil-
yrðum verði fullnægt:
a. Að líffræðilegar rannsóknir
leiði ekki í ljós að lífsskilyrði
vatnafiska í ánni neðan virkjunar
innar, verði í verulegu verri en
þau eru nú. Skal um þetta byggt
á áliti sérfróðra manna, er nú
vinna að þessari rannsókn og
áliti veiðimálastjóra.
b. Að vatnsgöng verði þrengd
og þau gerð fyrir rnest rennsli
70 m3 s. í stað 80 m3 s.
c. Hæð stlfla við gerð II. áfanga
verði ekki hærri en það að vatns-
borðshækkun í Birningsstaðaflóa
verði ekki meiri en ca. 2 m.
d. Vegna áforma um að rækta
lax í Laxá ofan virkjunar, skal
hafa í huga við gerð mannvirkja
fvatnsvegir og vélar) að laxaseiði,
sem fara um vatnsgöng og tæki,
verði fyrir sem minnstu áfalli á
leið sinni til sjávar.
4. Stjórn Laxárvirkjunar lýsi
yfir að með framhjárennsli og/
eða keyrslu díselvéla eða annarra
orkugjafa verði komið í veg fyrir
vatnsborðssveiflu í Laxá í Aðal-
dal þannig að vatnsborðssveifla
fari ekki yfir 6—8 cm. af völdum
virkjunarinnar.
5. Framkvæmdastjóri Laxár-
virkjunar skal jafnan gefa stjórn
félags iandeigenda við Laxá grein
fyrir framkvæmdum á vegum virkj
unarinnar, ef þær miða að því að
breyta mannvirkjum við orkuver-
ið eða rennsli árinnar. Skal hann
gera það með nokkrum fyrirvara
áður en byrjað er á framkvæmd-
um.
6. Stjórn Laxárvirkjunar sam-
þykki að vinna að því að sam-
ráði við stjórn veiðifélags Laxár
og veiðimálastjóra að rækta lax
í Laxá ofan virkjunar. enda náist
samkomulag milli stjórnar veiði-
félagsins og Laxárvirkjunarstjórn
ar um aðild Laxárvirkjunar að
veiðifélaginu. Stuðning sinn við
þetta veiti stjórnin m. a. með að
kosta að öllu íeyti flutning á
laxi úr kistum j Laxá neðan virkj
unarmannvirkjanna og í ána ofan
lónsins, taka bátt í byggingu laxa
stiga upp fyrir virkjunarmann-
virkin, ef í ljós kemur að unnt
er og fjárhagslega rétt að rækta
lax í ánni ofan virkjunarinnar oa
Framhald á bls. 14
30,9 MW að stærð.
Auk þess er ráðgert að fram-
kvæma sem V. áfanga Suðurár-
veitu, en hún er í því fólgin að
veita um 16 m3/sek. af vatni úr
Suðúrá í Kráká, seim rennur í
Laxá.“
Eftir að rakinn hefur verið gang
ur málsins fram á þennan dag,
segir í bréfi ráðuneytisins að for-
sætis- og iðnaðarráðherra hafi
lýst því yfir í áheyrn alþjóðar
(Sjónvarpinu) að áform um háa
stíflu í Laxárdal væri brott fallið,
en síðar segir orðrétt í bréfi ráðu
neytisins, og er það niðurlag bréfs-
ins:
Innan markanna
„1. Framkvæmdir þær, sem nú
erj hafnar í Laxá eru fullkom-
lega innan marka heimildar ráðu-
neytisins og heimildar í lögum.
2. Það hefur formlega verið
fallið frá áformum um Suðurár-
veitu og gefin yfirlýsing um, að
hástíla (um 50 m.) yrði ekki leyfð
í Laxárdal.
Það er því á engan hátt hér
um óbre; tta Gljúfurversvirkjun
að ræða, sem þessar byrjunarfram
kvæmdir nú stefna að.
Sáttasemjarar skipaðir
Ráðuneytið hafði ástæðu til að
ætla á vordögum 1970, að sam-
komulag mundi nást milli aðila á
grundvelli þess, sem rakið er í
bréfi ráðuneytisins frá 13. maí
s.l. Þetta reyndist því miður ekki
svo, og þegar ráðuneytið sá hverju
fram fór óskaði það eftir því við
dómsmálaráðuneytið, að skipaðir
l yrðu sáttasemjarar í þessu máli,
þeir sýslumaðurinn í Suðui-Þing-
eyjarsýslu og bæjarfógetinn á Ak-
ureyri. Urðu þessir embættismenn
við þessum tilmælum og voru þeir
skipaðir til starfsins með bréfi
20. ágúst s.1 Þrátt fyrir þessa
sáittatilraun var Miðkvíslarstífla
rofin viku síðar eða 26. ágúst.
Sáttamenn hafa síðan starfað að
þessum málum og lögðu fram
sáttatillögu á Húsavík h. 7. okt. s.l.
„Furðulegt aS háttvirtar
stjórnir . “
Skal nú vikið að bréfinu sjálfu.
í þriðja tölulið bréfs yðar segið
þér: „Laxárvirkjunarstjórn hefur
hafið framkvæmdir við orkuver
eftir óbreyttri Gljúfurversvirkj-
un“. Hér er algjörlega rangt með
farið. Óbreytt Gljúfurversvirkjun
er eins og fram er tekið hér að
framan, stórvirkjun í Laxá í fimm
áföngum, þar með talin Suðurár-
veita. Þetta hlýtur yður að vera
fullkomlega ljóst og þess vegna
er það furðulegt, að háttvirtar
stjómir í jafn virðulegum samtök
um skuli leyfa sér að fara með
slíkar tullyrðingar og það því
fremur, þegar höfð er í huga loka
setping f bréfi yðar.
Áframhald i þriðju grein bréfs
yðar er heldui ekki rétt Lög
heimila og ráðuneytið hefur heim
iiað virkjun I. áfanga Gljúfur-
versvirkjunar og ennfremur sagt,
að því sé l.ióst, að um áframhald-
andi virkjun geti verið að ræða
og þó skýrt framtekið, að III.,
IV. og V. áfangi Gljúfurversvirkj-
unar verði ekki leyfðir. En þetta
breytir þvi ekki. að ekki megi
hefja framkvæmdir við I. áfanga
innan þeirra marka, sem lög og
heimildir ákveða.
Rannsóknir hefjast
næsta vor
í síðari málsgrein, fjórða liðar
takið þér réttilega fram, að þegar
hafi verið lagðui grjndvöllur að
rannsóknum, með fulltingi iðnað-
armálaráðuneytisins og muni þær
hefjast næsta vor o? samkvæmt
áliti Náttúrufræðistofnunar ís-
lands muni þær rannsóknir taka
þrjú til fimm ár. Það má teljast
víst, að ekki verður ráðizt í II.
áfanga, ef leyfður verður, fyrr en
að þessum tíma liðnum. Rannsókn
ártíminn er því nægilegur.
I fimmta lið bréfsins takið þér
fram, að aðstaða sáttasemjaranna
sé mjög veik, ekki sízt af því, að
framkvæmdum er haldið áfram af
fullum krafti við virkjunina eins
og ekkert hafi í skorizt. Ráðu-
neytið getur ekki séð, að þetta
þurfi að hafa nein áhrif. Það er
verið að framkvæma virkjunar-
áfanga, sem er alveg óháður því,
hvað síðar verður.
Tilmælum neitað
í sjötta lið farið þér fram á
það, að ráðherra láti stöðva fram-
kvæmdir við I. áfanga Gljúfur-
versvirkjunar þegar í stað. Ráðu-
neytið vill taka það fram með
tilvísun til framanskráðs, að ekki
er unnt að verða við þessum til-
mælum yðar.
Ráðuneytið vill að lokum ein-
dregið mælast til þess við hátt-
virta stjórn Búnaðai’félags íslands
og aðra þá aðila, að bréfi dags.
22. þ.m., er þeim nú hefur verið
kynntur aðdragandi þessa máls
af hálfu ráðuneytisins, og mála-
vextir að öðru leyti, að þessir
aðilar beiti áhrifum sínum t.il
þess að sættir takist milli aðila
í þessu deilumáli, sem verða
r.. ,ndi öllum aðilum farsælast."
Undir bréfið rita iðnaðar- og
forsætisráðherra. Jóhann Hafstein
og ráðuneytisstjórinn í iðnaðar-
ráðuneytinu, Árni Snævarr.
Með bréfi þessu fylgdi afrit
af sáttatillögu sem sáttasemjarar
í Laxárdeilunni lögðu fram 7.
okt. s.l. og einnig bréf ráðuneytis
ins frá því í maí í vor, þar sem
var yfirlýsing um virkjuoarfram-
kvæmdir við Laxá.
Pilfurinn talinn
úr lífshættu
OÓ—Reykjavík, miðvikudag.
Líðan piltsins sem stunginn var
hnífi í Reykjavík í fyrri viku er
nú mun betri. Er hann úr lfshættu
og allar líku-r á að hann nái sér
að fullu eftir meiðslin. Enn er
samt ekki hægt að yfirheyra hann.
Maðurinn sem stakk piltinn sit-
ur j gæzluvarðhaldi, en hann var
úrskurðaður í 40 daga gæzlu rétt
eftir að hann var handtekinn.
Maðurinn hefur ekki breytt beim
framburði sínum að hann hafi
stungið piltinn í sjálfsvörn, en
hann segir að pilturinn hafi ráð-
izt að sér með hnífi. Ekki er hægt
að sannprófa framburð mannsins,
sem er 66 ára að aldri. fvrr en
hægt verður að yfirheyra piltinn.
en það verður gert næstu daga.
|| Verður skuttogarí
i smíðaður á Akureyri?
[ Dagur á Akureyri segir að
í tvö stórfyrirtæki þar í bæ séu
nú í vanda stödd vegna fyrir-
I hugaðra togarakaupa: Útgerð-
arfélag Akureyrar og SIipp-
j stöðin. Útgerðarfélagið hafi
| lengi haft endurnýjun veiði-
| skipanna á dagskrá en nú loks
| verið sköpuð aðstaða til að ráð
ast í hana og hafi félagið sótt
um einn hinna sex skuttogara,
sem ríkisstjórnin loks ákvað að
beita sér fyrir að útvega.
Um þetta segir Dagur:
„Smíði þessara togara var
boðin út og á grundvelli tilboðs
frá Spáni, var samið um smíði
fjögurra togarana þar, en yfir
/ standa viðræður e'ða samning-
8ar um smíði fimmta togarans
fyrir Ú.A. við Slippstöðina á
Akureyri, ennfremur sjötta tog
j arans, sem Súlur h.f. á Akur-
| eyri vilja kaupa. Allt eru þetta
f um 1000 tonna skip.
Spánartogararnir eru smíðað
'ý ir fyrir fyrirfram ákveðið verð,
| sagðir seldir undir kostnaðar-
I verði. Og talið er, að hvergi
fáist eins hagstæð kaup slíkra
skipa.
Ú.A. hefur eindregið óskað
þess, að fá skip sitt smíðað hér
á Akureyri, hjá Slippstöðinni.
Hætt er við, eða raunar sýni-
iegt, að sá togari verður dýr-
ari en hinir Spánarsmíðuðu.
Vandi Ú.A. stafar af þeim þegn
skap, að vilja láta annað fyrir
tæki á Akúreyri leysa hið stóra
verkefni í endurnýjun togar-
anna og greiða það verk hærra
verði en á Spáni. En vandi
Slippstöðvarinnar í samkeppni
við Spánverja liggur í því, að
Spánartogararnir eru boðnir
undir kostnaaðrverði. En hér á
landi fær skipasmíðaiðnaður-
inn litla fyrirgreiðslu, miðað
við þarfir ungrar iðngreinar.
Hvort er hagkvæmara
fyrir Akureyringa?
Frá sjónarhóli hinna almennu
skattborgara á Akureyri, sem
eiga Útgerðarfélagið og bærinn
rekur, á Ú.A. að gera eins hag-
stæð togarakaup og unnt er.
En þá vaknar sú spurning, sem
liinum almenna borgara á
IAkureyri kemur ekkert síður
við en togarakaup Ú.A.: Hver
verða þá verkefni Slippstöðvar-
innar?
Það sýnist fyrst og fremst á
vaidi ríkisstjórnarinnar að
leysa vanda fvrirtækjanna
tveggja, svo sem að jafna veru
lega hinn óeðlileg verðmismun
hinna nýju, væntanlegu togara,
eða að greiða fyrir því, að Ú.A.
jl fái Spánartogara og Siippstöð-
^ in næg önnur verkefni.“ TK