Morgunblaðið - 27.11.2005, Blaðsíða 32
32 SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Erindið hefst kl. 3 e.h. og
er haldið í fundarsal LbhÍ (áður Rala)
á Keldnaholti, 3. hæð.
Mánudaginn 28. nóvember flytur
Berglind Orradóttir erindi: Áhrif gróðurs
og frosts á vatnsleiðni jarðvegs.
Allir velkomnir
Fræðsluerindi Landbúnaðar-
háskóla Íslands á Keldnaholti
Fundarstjóri verður Sigurður Brynjólfsson,
forseti Verkfræðideildar.
Allir velkomnir.
Stjórn VHÍ
Dagskrá:
16:00 Setning.
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðarráðherra.
16:10 Verkfræðileg nálgun við banka.
Sigurjón Þ. Árnason, bankastjóri Landsbanka Íslands.
16:30 Súrefnisrannsóknir og sprotafyrirtæki.
Samstarf verkfræðinga og lækna í lífverkfræði.
Einar Stefánsson, Landspítali – Háskólasjúkrahús.
16:50 Viðurkenning Verkfræðistofnunar fyrir
framúrskarandi rannsóknarframlag.
Magnús Þór Jónsson, formaður stjórnar VHÍ.
16:55 Viðurkenningar til bestu meistaranema í verkfræði.
Agnar Már Jónsson, forstjóri Opinna kerfa ehf.
17:00 Ársskýrsla Verkfræðistofnunar HÍ.
Magnús Þór Jónsson, formaður stjórnar VHÍ.
17:10 Léttar veitingar og spjall.
Ársfundur Verkfræðistofnunar Háskóla Íslands
verður haldinn í Öskju, Sturlugötu 7, miðvikudaginn
30. nóvember, frá kl. 16:00–18:00.
ÁRSFUNDUR
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
F
I
0
1
5
3
7
0
John Lennon var orðin áhugalaus um
Bítlana og þátttöku í verkefnum
hljómsveitarinnar 1969, þó að ekki
væru endalok hljómsveitarinnar til-
kynnt fyrr en ári síðar.
Ó
hjákvæmileg endalok
Bítlanna, sem voru
tilkynnt hinn 10. apr-
íl 1970, voru þeim
sjálfum jafn mikið
áfall og þau voru öll-
um öðrum. Þar sem John hafði sam-
þykkt að segja ekkert eftir að hann
ákvað að hætta í hljómsveitinni í sept-
ember árið áður, varð hann frekar sár
þegar Paul tók skyndilega upp á því
að tilkynna endalok samstarfsins.
Hann gerði það til þess að kynna sóló-
plötuna sína, McCartney, sem hann
hafði verið að taka upp í rólegheitun-
um heima hjá sér. Á innra umslag
plötunnar voru prentaðar nokkrar
spurningar og svör við þeim. Þar var
útskýrt sérstaklega að hann hefði
hætt í Bítlunum vegna „persónulegs
ágreinings, ágreinings um fjármál,
ágreinings um tónlist“. Paul vissi ekki
hvort hljómsveitin væri hætt endan-
lega eða bara tímabundið, og honum
virtist standa nokkurn veginn á sama.
Í rauninni hafði John þegar sagt allt
sem segja þurfti, þó að ummæli hans
hefðu ekki farið hátt. Í viðtali við
Marshall McLuhan á CBS-sjónvarps-
stöðinni í desember hafði hann sagt:
„Bítlamynstrinu þarf að
fleygja. … Bítlarnir breyttust í safn,
og þess vegna þarf að fleygja þeim eða
afmynda þá eða breyta þeim.“
(McLuhan: „Er semsagt hætta á að
þeir verði smekklegir?“) „Þeir eru
komnir yfir það stig. Það þarf að
flengja þá rækilega.“ John hafði
meira að segja misst kæruleysislega
út úr sér í viðtali í nóvember, „þegar
ég var Bítill.“ Árið 1978 lýsti hann í
fáum orðum hvernig endalok fjór-
menninganna frábæru litu út frá hans
bæjardyrum séð: „Ég stofnaði hljóm-
sveitina. Ég leysti hana upp. Svo ein-
falt er það.“
Þegar Let It Be kom loksins út 8.
maí í öskju, svartri á köntunum,
minnti það helst á minningarathöfn.
Paul varð bálvondur þegar hann
heyrði hvað Phil Spector, með sam-
þykki Johns, hafði gert við fjögur laga
Bókarkafli | John Lennon var stofnandi Bítlanna, einnar vinsælustu rokkhljómsveitar allra tíma. Hann var sannfærður um eigin snilligáfu allt frá blautu
barnsbeini, en til að víkka sjóndeildarhringinn og auðga list sína lagði hann stund á hugleiðslu, neytti fíkniefna og gekkst undir sálgreiningu. Hann var
heldur ekki alltaf auðveldur í umgengni eins og fram kemur í nýútkominni ævisögu Johns Lennons eftir John Wyse Jackson.
Þú nærð mér ekki tvisvar
Síðustu tónleikar Bítlanna á þaki EMI-skrifstofubyggingarinnar í London árið
1969. Aðdáendur vonuðu lengi vel að þeir tækju upp þráðinn aftur.
runnið út í sandinn. Mörgum árum
síðar, þegar þeir hugsuðu aftur til
þess þegar hljómsveitin splundraðist,
áttu John og Paul báðir eftir að rifja
upp sama lagið, lag sem, eins og Paul
sagði: „var í miklu uppáhaldi hjá okk-
ur einu sinni … hugmyndin um félaga
í hernum sem dag einn þurfa að
kveðja herinn, gifta sig og hegða sér
eins og venjulegir menn.“ John orðaði
þetta á einfaldari hátt: „Gamla gengið
mitt var liðin tíð á sömu stundu og ég
hitti Yoko.“ Þeir höfðu báðir hugsað
aftur til þessara allra fyrstu daga
saman, þar sem þeir stóðu báðir inni á
baðherbergi heima hjá Juliu með
ódýru gítarana sína, á meðan hún
sýndi þeim banjógripin í laginu
„Wedding Bells (Are Breaking up
that old Gang of Mine)“.
Móðir Johns, og faðir hans líka,
voru honum mjög hugleikin um þetta
leyti. Í mars sendi einhver honum bók
Arthurs Janov, The Primal Scream –
Primal Therapy: The Cure for Neur-
osis – „Frumöskrið – Frummeðferð:
Lækningin við sálarflækjum“, og
hann hafði heillast af þessari aðferð
sálfræðimeðferðar, sem fólst í því að
rifja upp áföll sem áttu sér stað í æsku
og bregðast við þeim. Þetta var tæki-
færi fyrir John, sem var kvalinn af
minningum um fortíðina sem voru oft
á skjön við það sem Mimi og aðrir
höfðu sagt honum, til að kanna hver
hann væri í raun og veru. Um leið
bauðst honum þarna leið út úr hring-
rás eirðarleysis og þvingaðra sam-
skipta við Yoko sem voru orðin allt-
umlykjandi í Tittenhurst. Sjálf vildi
Yoko líka hrekja á brott einhverja af
sínum eigin draugum. Þau fengu því
Janov til að koma til Bretlands. Síðar
sagði hann að þegar þeir hittust hafi
John verið „kvaldari en nokkur mað-
ur sem ég hef nokkru sinni á ævi
minni séð“. Hann sagði parinu að ef
þau vildu aðstoð hans þau þyrftu að
bara að hætta að drekka, reykja, nota
eiturlyf, horfa á sjónvarp, hlusta á út-
varp og tala í síma, auk þess sem þau
ættu (í fyrsta skipti í tvö ár) að forðast
hvort annað. Þann fyrsta apríl gáfu
John og Yoko út fréttatilkynningu
þar sem fram kom að þau væru bæði
á leiðinni í kynskiptaaðgerð. Þau gáfu
sig svo öll í mánaðarkynningu á
,primal‘-aðferðinni í stofu Janovs í
London. [...]
Tilfinningalegt uppnám í afmæli
Hann lét Paul einan um að brotna
saman í miðjum samningaviðræðum
um leiðarlok hljómsveitarinnar, en
Paul átti í deilum við hina um skipan
Allens Klein sem fjármálastjóra.
John og Yoko flugu til höfuðstöðva
geðlæknisins síns í Los Angeles, til að
hefja fjögurra mánaða stífa meðferð.
Undir lok ágústmánaðar drógu þau
sig út úr henni, sárreið eftir að Yoko
lenti upp á kant við Janov, en hann
virðist hafa verið farinn að vinna með
það hvernig John var algjörlega háð-
ur henni. En þegar þarna var komið
sögu hafði John fengið það sem hann
vildi út úr meðferðinni. Auk þess
hafði hann opnað frjóa æð hugmynda
sem varð honum uppspretta fjöl-
margra nýrra laga. Í viðtölum sem
tekin voru eftir meðferðina var hann
jarðbundinn í mati sínu á Janov:
„Frummeðferðin gaf okkur tækifæri
til að finna stöðugt fyrir tilfinningum,
og þessar tilfinningar fá mann venju-
lega til að gráta. Það er allt og sumt.“
Þó að meðferðin væri einföld þýddi
það samt ekki að hún hefði ekki
breytt lífi hans: „Þetta er það mik-
ilvægasta sem ég hef gert fyrir utan
að hitta Yoko og fæðast.“
Fyrir lok september var hann kom-
inn aftur í stúdíóið, óður og uppvægur
að taka upp plötu. Síðustu mánuði
hafði margt skýrst í höfðinu á honum.
Hann var ennþá reiður, en í fyrsta
skipti á ævinni vissi hann hvers
vegna. Stór hluti þess hafði með börn
að gera. Hann skildi nú hvernig for-
eldrar hans, báðir, höfðu skemmt
hann. Auk þess vissi hann að hann
hefði líklega gert sínum eigin syni
nokkurn veginn það sama, og að hann
gæti ekkert gert til að breyta því úr
þessu – síðast þegar hann fór til að
hitta Julian og Cynthiu, að undirlagi
Janovs, hafði Yoko hringt í hann á
barmi taugaáfalls og heimtað að hann
kæmi heim undir eins. Hann hefði
mögulega getað reynt að hugsa vel
um Kyoko, stjúpdóttur sína, en faðir
hennar hélt henni í öruggri fjarlægð.
Og Yoko hafði misst tvö fóstur í við-
bót undanfarið ár og það virtist aug-
ljóst að þau myndu aldrei eignast
barn saman – líklega hafði það eitt-
hvað að gera með öll eiturlyfin sem
þau höfðu notað í gegnum tíðina.
Freddie Lennon, sem hafði skrifað
John og sagt honum að hann hygðist
skrifa sjálfsævisögu sína, var boðið til
Tittenhurst í tilefni af þrítugsafmæli
Johns, þann 9. október 1970. Þeir
höfðu ekki hist í næstum því þrjú ár.
Hann mætti rétt áður en hádegis-
verður var borinn á borð, ásamt eig-
inkonu sinni ungu, Pauline, og 18
mánaða gömlum syni þeirra, David,
nýja hálfbróður Johns. Hann hafði
með sér rakspíraflösku snyrtilega
pakkaða í gjafaumbúðir handa fúl-
skeggjuðum fyrrum Bítlinum. Sam-
kvæmt Pauline Lennon, sem ein við-
staddra hefur látið birta eftir sig
lýsingu á því sem átti sér stað, veittist
John strax að föður sínum. Hann leit
út fyrir að vera í mikilli vímu af völd-
um einhverra eiturlyfja, sagði föður
sínum að hætta að angra sig, að hann
ætlaði ekki að borga honum neina
vasapeninga lengur og að þau yrðu
rekin úr húsinu sem hann hafði gefið
þeim í Brighton. Hann öskraði eins
hátt og hann gat á Freddie: „Hefurðu
einhverja hugmynd um það sem ég
hef mátt þola þín vegna? Dag eftir
dag í meðferð, öskrandi á pabba
minn, vælandi á þig að koma heim.“
Hann talaði líka á ruddafenginn hátt
um Juliu, sagði móður sína ekki hafa
verið neitt annað en hóru. „Líttu á
mig! Ég er snarbilaður, geðveikur,“
öskraði hann. „Ég á eftir að deyja
ungur eins og Jimi Hendrix eða Janis
Joplin, og það er allt ykkur að kenna.
Veistu hvaða áhrif það hefur á barn
að vera sagt að velja á milli foreldra
sinni? Kallarðu þig föður? Heldurðu
að þó þú hafir riðið einhverri kerlingu
veiti það þér einhvern rétt til að kall-
ast faðir?“ John benti á David litla,
John á göngu með Yoko. Um hálsinn
hefur hann Quarry Bank-bindið sitt.
hans. Hann var sérstaklega sár þegar
hann heyrði „The Long and Winding
Road“, sem hefði getað orðið eitt af
hans bestu lögum: frekar en að vera
tekinn upp aftur, hafði slakur bassa-
leikur Johns verið kæfður með
strengjasveit og veiklulegum kvenna-
kór, þeim fyrsta sem nokkru sinni var
notaður á Bítlaplötu. Þrátt fyrir þess-
ar viðbætur hafði Spector reynt að
láta líta svo út sem um ,hráa‘ upptöku
væri að ræða. Hann kryddaði plötuna
sums staðar með lítilsvirðandi um-
mælum Johns. Dæmi um það er
kynning hans á andríkustu og hjart-
næmustu ballöðu Pauls „Let it Be“,
sem varla var við hæfi. Í kynningunni
sagði John í falsettu með harðasta
Liverpool-framburði sem hann réði
við: And now we’d like to do ‘Ark the
Angels Cum – „Og nú langar okkur að
flytja Aglir englarnir koma“. En þrátt
fyrir óánægju Pauls var John mjög
ánægður með vinnu Phils Spector.
Hann hafði jafnvel lýst ánægju sinni
með plötuna áður en Spector fór að
vinna í henni, en hann hélt því fram að
á henni gætu allir séð að: „Svona er-
um við með allt niðrum okkur, þannig
að viljið þið gjöra svo vel að hætta
leiknum núna?“ Og það lokaði ferli
litlu bíthljómsveitar Johns Lennon
mjög snyrtilega að setja á plötuna eitt
af fyrstu lögum hans „The One after
909“, hrátt skiffle-blúslag samið fyrir
Quarry Men.
Skuldinni skellt á Yoko og Lindu
Útlistun Pauls á þremur helstu
ástæðum þess að Bítlarnir leystust
upp („persónulegur ágreiningur,
ágreiningur um fjármál, ágreiningur
um tónlist“) var hárrétt. En ef ekki
hefði verið fyrir fyrsta atriðið, þá
hefði örugglega verið hægt að eiga við
hin tvö með samningum og málamiðl-
unum, og með því að veita öllum tæki-
færi til að sinna eigin sólóverkefnum.
Aðdáendurnir höfðu tilhneigingu til
að skella skuldinni á Yoko og Lindu
(sem giftist Paul í vikunni áður en
Yoko og John gengu í það heilaga).
Það var auðvitað ekki konunum að
kenna að John og Paul höfðu valið
þær fram yfir hljómsveitina, en þegar
allt kom til alls var það vegna þeirra
sem samstarfið, metingurinn, hvernig
þeir voru háðir hver öðrum og gamli
kærleikurinn á milli þeirra hafði