Morgunblaðið - 27.11.2005, Síða 36

36 SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
AUGLÝSING
Svavar
Sigurðsson
Heimasíður:
Sayno.is
og
vortex.is/sayno
Hausthappdrætti Blindrafélagsins 2005
Útdráttur 18. nóvember 2005 - Vinningaskrá
WV Passat Highline, 2,0 l, sjálfskiptur, frá Heklu hf. að verðmæti kr. 3.075.000 - 19948
Skoda Octavia Classic, 1,6 l, beinskiptur, frá Heklu hf. að verðmæti kr. 1.820.000 - 49446
50 ferðavinningar að eigin vali með Heimsferðum, hver að verðmæti kr. 150.000
274 13310 20421 37374 53762 63701 78211 89698 96978 114399
1783 13562 21389 43645 56837 66544 80765 89815 97982 115103
4949 15275 29794 44847 57007 70438 87694 89936 101912 117175
9976 16422 31611 44898 60123 71926 88012 93011 104999 117876
10978 16949 35563 51194 60455 74294 89072 93418 113211 118060
40 fartölvur HP Compaq nc8220 frá Opnum Kerfum, hver að verðmæti kr. 219.900
3875 16274 28162 41700 50571 66122 80472 87127 98213 103655
3941 21068 31988 43980 55438 71003 80962 96798 101010 108890
6417 24643 36373 44085 64086 71322 82552 96913 103145 109096
7960 27431 39450 49599 65035 77965 85252 97307 103226 115133
40 kvöldverðir á veitingastaðnum Siggi Hall á Óðinsvéum, hver að verðmæti kr. 15.000
3096 19324 33924 42068 54379 66991 72648 77542 96268 110315
8265 24904 37072 45537 56176 68997 74000 79838 96720 110628
9434 32873 37403 47446 59522 71821 75809 84887 104229 111834
14140 33769 40539 52858 60714 72260 75897 85986
106734 112355
Alls 137 vinningar að verðmæti kr. 23.791.000
Vinninga ber að vitja innan árs - Upplýsingasími 525 0000 - Vinningaskrá birt í textavarpi sjónvarpsins á síðu
290 og á heimasíðu Blindrafélagsins www.blind.is - Birt án ábyrgðar.
5 ferðavinningar að eigin vali með Heimsferðum, hver að verðmæti kr. 400.000
9845 28411 53006 71168 84393
Var í miðri úttekt áH.C.Andersen hátíð-arhöldunum sem sennfer að ljúka er ég rakst ágreinarkorn Hauks
Þórðarsonar læknis í þriðjudags-
blaðinu um Heilsuverndarstöðina
við Barónsstíg. Hreyfði sterkt við
mér eins og fleiri skrif þar um og
læknirinn vísar til í skrifi sínu. Um-
ræðan skarar áhuga minn á líf-
rænum arkitektúr og um leið áhuga
á viðgangi heilsuverndar.
Tel mig hafa fylgst vel með bygg-
ingu hússins á sínum tíma þótt fjöl-
skylda mín væri flutt af Rauð-
arárstígnum og á Laugarásinn er
framkvæmdir við bygginguna hófust
og nær daglegar ferðir í Sundhöllina
um árabil ekki lengur á dagskrá. En
satt að segja var ekki annað mögu-
legt en að hafa auga með framvind-
unni, jafnvel þótt maður dveldist
mest erlendis meðan á þessu stóð
nema um sumartímann, slíkur var
atgangurinn í fjölmiðlum. Man vart
eftir hatramari pataldri varðandi
byggingu eins húss á Reykjavík-
ursvæðinu, réð hér bæði borg-
arpólitík og arkitektúrinn, en óspart
grín var gert að útbrotum, turni og
öllu meintu óþarfa prjáli sem kæmi
heilsuvernd ekkert við. Og ekki
batnaði þetta seinna þegar brjóta
þurfti niður nokkra veggi innanhúss
þar sem læknarnir þóttust betur vit-
andi á þörfum sínum en arkitekt-
arnir. Kom þá í ljós að það var tölu-
verðum erfiðleikum bundið með
þeirra tíma tækni vegna styrkleika
veggjanna, vísaði samt einnig til
þess hve vel hafði verið að verki
staðið. Líka tilefni þess að sumir ef-
uðust um að borgaryfirvöld hefðu
verið sér að fullu meðvitandi um
framtíðarstarfsemina í húsinu, eða
að hér hafi einungis verið byggt
skrauthýsi út í bláinn!
Nýstefnur innan módernismans
voru þá mál málanna meðal yngri
kynslóðar arkitekta, ekki síður en
málara. Skal viðurkennt að skrifari
lét hrífast með í áratug og var hér
naumast vægari í dómum en sú ein-
sýna, freka og óvæga kynslóð, þó
nokkuð langt í að óforvarendis væri
hann kallaður í umræðuna á op-
inberum vettvangi. Hagnýtistefnan
var nú í forgrunni, helst skyldu hús
kassalaga og með stórum gluggum,
það átti að vera efst á baugi í Evr-
ópu, hérlendum áhangendum svo
sem sama þótt sunnar í álfunni væri
hitastig annað, umhverfisþættir aðr-
ir, rokrassinn þýðari. Stílbrögðin
væru vel að merkja inni í myndinni
og hananú!
Mönnum var þó ekki alls varnað,
þetta bein afleiðing þess að stjórn-
arherrunum láðist að gera ráð fyrir
sjónarheiminum þegar Háskóli Ís-
lands var stofnaður 1918, og senni-
lega ein þjóða Evrópu eftir að til lýð-
veldis var stofnað 1944. Eina
menntastofnunin á landinu sem
sinnti þessum þáttum, Myndlista- og
handíðaskólinn, átti í vök að verjast
sem afgangsstærð í lærdómskerfinu,
hún svo þurrkuð út og mennt-
unargrunnurinn afræktur í almenna
skólakerfinu. Engar afmarkaðar
námsbrautir fylla í skarð MHÍ þann-
ig að trauðla batnar það.
Til sjónarheimsins heyra meðöðru híbýli fólks, opinberarbyggingar og lífræntskipulag, þó einkum mik-
ilvægi hvers konar hnitmiðaðra
grunnrannsókna í geirunum öllum.
Afleiðingarnar létu ekki á sér
standa, slysin mörg og ljót, og þjóðin
enn í dag að bíta úr nálinni fyrir
skammsýnina. Sömuleiðis landlægt
þekkingarleysi á fleiri grunnstoðum
eins og skapandi hliðum menntunar,
jafnframt dýpri þáttum hönnunar en
þeim sem skara helst tísku og sölu-
varning. Handverki mótun og mynd-
list eins og þeir geirar leggja sig,
þetta skyldi einungis sótt niðurlagt
til útlandsins og gerist að stórum
hluta enn. Inni í myndinni er svo
þessi undarlegi hugsunarháttur um
mikilvægi yfirbyggingarinnar sem
aldrei hefur verið sýnilegri en á síð-
ustu árum, samtímis er ofgnótt hag-
nýtistefnunnar óvíða yfirgengilegri,
kannski má bóka hér enn eitt heims-
metið. Í fyrra fallinu leiðir áráttan
hugann að dvergum á stultum en í
seinna fallinu má álykta að arkitekt-
ar fylgist ekki alveg nógu vel með
því sem er að gerast í þessum málum
úti í heimi. Þó er gnótt af vel hönn-
uðum og fallegum húsum í borg-
arlandinu, en í fæstum tilvikum eru
þau í tengslum við nánasta umhverfi,
og svo er verið að troða nýjum bygg-
ingum hist og her í nafni þéttingar
byggðar. Þegar hafa orðið mörg
stórslysin því arkitektúr er miklu
meira en atkvæðaveiðar tímabundin
hagkvæmni, ómótað og óheft hugar-
flug og reglustrikufræði.
Ein af þessum vel hönnuðubyggingum er Heilsuvernd-arstöðin við Barónsstíg, semer liðlega hálfrar aldar göm-
ul, tók til starfa 1953, fullbyggð og
vígð 1957. Þó er hún meira í sam-
ræmi við nýhugsun, strauma og
stefnur í húsagerðarlist á allra síð-
ustu árum en líkast til nokkur önnur
opinber bygging á höfuðborg-
arsvæðinu. Kemur þar helst til líf-
ræn fjölbreytni sem lyftir huganum
og rekja má allt til barokksins og
hvaða eiginleikar skyldu mikilvæg-
ari þegar heilsuvernd er annars veg-
ar? Eru fræðimenn ekki löngu
komnir að þeirri niðurstöðu að lík-
amlegir sjúkdómar eigi oftar en ekki
upphaf sitt í sálinni? Þetta vissu for-
feður okkar og frumstæðir þjóð-
flokkar sem leitast við að reka illa
anda burt úr veiku fólki með fjöl-
kynngi og ber síst að vanmeta. Þá er
bygging þeirra félaga Einars
Sveinssonar og Gunnars Ólafssonar
í góðu samræmi við snilldarverk
Guðjóns Samúelssonar í nágrenninu,
Sundhöllina og Mjólkursamsöluna.
Önnur hús á þessum reit sem af-
markast annars vegar af Barónsstíg
og Snorrabraut, hins vegar Berg-
þórugötu og Egilsgötu eru það mun
síður, en ef sú væri raunin myndi
þessi byggðarskiki einstakur í borg-
arlandinu. Loks hefur byggingin
haldið sér frábærilega vel eins og
fleiri stórhýsi sem Einar Sveinsson
kom nálægt, um leið skal ekki litið
framhjá því mikilverðasta að innan
þeirra hefur mannfólkinu liðið vel.
Meginveigurinn í dæminu,að flest fór á annan veger fram liðu stundir enúrtölumenn spáðu,
byggingin sinnti hlutverki sínu um
heilsuvernd með miklum ágætum og
síst spillti fjölþætt og reisulegt útlit
hússins. Ekki að ófyrirsynju að fram
komi að skrifari á ekkert annað en
góðar minningar af heimsóknum sín-
um þangað og viðbrögðum starfs-
liðsins. Fyrst í sambandi við skoðun
frumburðarins í barnadeild, þarnæst
nokkrum árlegum skoðunum á
heilsufari okkar kennara Myndlista-
og handíðaskólans og loks heim-
sóknir í slysavarðstofuna, þjónustan
í öllum tilvikum hröð og góð. Hvað
síðast töldu deildina varðar gengur
allt hægara fyrir sig um almenna af-
greiðslu eftir að hún var flutt í Foss-
voginn, þrátt fyrir rýmri húsakynni,
tölvutengda starfsemi, meiri tækni
og fjölmennara starfslið, ósjaldan
vakin athygli á þeirri öfugþróun og
tilefni meinlegra athugasemda
manna á millum.
Í ljósi þessa alls er það trúa mín að
fjölmargir borgarbúar muni sam-
mála Hauki Þórðarsyni um að óráð
væri að jafn glæsileg bygging hverfi
af sporbraut heilbrigðisþjónust-
unnar eins og hann orðar það. Stærð
og yfirbygging sjúkrahúsa ekki aðal-
atriðið heldur þjónusta við sjúklinga,
og sjálf lífræn hönnunin yst sem
innst hefur sitt að segja. Hér nær-
tækt að vísa til Landspítalans, reisu-
legra hús var naumast til í höf-
uðborginni meðan gamla byggingin
fékk að njóta sín ein og sér, en seinni
tíma framkvæmdir á lóðinni yfirleitt
ósamstæð lágkúra sem dregur að-
albygginguna niður.
Heilsugæslustofnanir ogsjúkrahús ímynd þesssem við meðtökum semkærleika og góðverk, birt-
ingarmynd þeirra skarar eðlilega al-
þjóðlega orðið charity eða charité,
hin stærri þeirra skulu því eitthvað í
líkingu við hús yfir trúarbrögð og
manngæsku og ekki síður mikilvægt
að útlit þeirra gefi til kynna og að
verið sé að miðla og þjóna heilbrigði,
lífsmögnum og lina þjáningar. Þetta
vill stundum gleymast, sjúkrahús
líkjast þá köldum verksmiðju-
samstæðum, en er yfirleitt nýrri
tíma fyrirbæri sem óþarfi er að
draga dám af. Enginn er hér að
mæla með íburði né glæstu ytra
byrði heldur því sem nefna mætti
hreyfanleg liðamót, svona líkt og
prýðir mannslíkamann. Þetta hefur
Heilsuverndarstöðin við Barónsstíg
til að bera, sem og Sundhöllin og
Mjólkursamlagshúsið en síður
kassalaga byggingar allt um kring í
anda módernismans, þó réttara svip-
daufrar undanrennu hans, stærðin
ein og hagnýtigildið þar í fyrirrúmi.
Nú stendur ekki til að rífa Heilsu-
verndarstöðina að ég best veit, eins
og fyrrum Austurbæjarbíó, einungis
selja. En þá vaknar spurningin hvað
vænta má að hugsanlega kaupendur
fýsi að gera til að laga bygginguna
að allt annarri starfsemi? Dæmin
segja okkur að hér gæti verið ástæða
til að krossa sig í bak og fyrir því óh-
eftir hagsmunir og blind markaðs-
setning hafa iðulega reynst sem
jarðýtur á sjónarheiminn. Einkum á
slóðum hvar jarðvegurinn er laus og
ómótaður, láðst hefur að púkka í
grunninn.
Heilsuverndarstöðin við Barónsstíg
SJÓNSPEGILL
Bragi Ásgeirsson
Morgunblaðið/Golli
Hin svipsterka heilsuverndarstöð við Barónsstíg.