Tíminn - 16.02.1971, Blaðsíða 8

TÍMINN
AHar mæður kvíða meira
i eða minna fyrir fyrsta skóla-
! Ideginum og þá sérstakl
þegar elzta barn á í hlut. >að
er ekki sízt undir kennaran-
u.m komið, hvernig baraið un-
ir sér í skólanum. Ótrúlega
mikil er sú ábyrgð, seim á herð
um kennarans hvílir. Við rædd
um við Þóru Kristinsdóttur,
en hún hefur einnig sérhæft
sig í kennslu afbriigðilegra
barna og þá sérstaklega tal-
kennslu.
— Er langt frá því, að þú
hófst kennslu, Þóra?
— Já, ég verð tuttugu ára
kennari í sumar og hef keont
flest árin við Melas'kólann. Þó
var ég fyrstu þrjú árin við
kennslu úti á landi. Ég kann
prýðilega við kennsluna og hef
alltaf gert það. Ætli það hefi
ekki legið í blóðinu að verða
kennari? Pabbi minn var kenn
ari og þegar hann lagði til að
ég legði kennslu fyrir mig,
leizt mér vel á þá hugmynd.
Ég hef aldrei séð eftir þvi og
þá sérstaklega ekki eftir að ég
hóf sérnám með kennslu af-
brigðilegra barna fyrir augum.
Það var fyrir mestu tilviljun,
að ég fór að læra þetta. Ég
hafði unnið við svonefnda
skólaþroskabekki oig su
kennsla leiddi til þess, að mig
langaði til að sérmennta mig
á þessu sviði.
— Hvað er skólaþroskabekk
ur?
— Fyrir nokkrum árum var
tekið upp skólaþroskapróf, en
með því er gengið úr skugga
nm það, hvort skólabörn, sem
eiga að ganga í sjö ára bekk
að hausti, geti að öllu leyti
uppfyllt þær kröfur, sem gerð-
ar eru til sjö ára skólabarna.
Ég á þá alls ekki við, að ver-
ið sé að greindarmæla börnin.
heldur þroska þeirra. Sein-
þroska börn eru oft vel igreind.
Það er ekki heldur rétt að
taka aðeins tillit til þeinra sem
eru seinþroska. Mér finnst, að
það mætti hugsa meira, en
gert hefur verið, um þau börn,
sem eru áberandi á undan
jafnöldrum sínum að þroska.
Það dregur jafnmikið úr þeim
bÖraum, að fá ekki verkefni
við sitt hæfi og það dregur úr
þeim seinþroska að vera sett
í bekk með sér þroskaðri börn
um. E.i <5 • b ■ rð það sé erf-
itt að skera úr um "’-emd
barna með þeim g
um, sem við höfum liér. Mer
finnst þau ekki nægilega vel
upp byggð. I>etta eru útlend
próf, sem hafa verið staðhæfð
og henta ekki íslenzkum böra-
um nema að takmörkuðu leyti.
Slík próf ættu að miðast við
íslendinga, ekki aðrar þjóðir.
Það er alltaf viss hundraðs-
hluti af skólabörnum, sem á
mjöig erfitt með að læra, þó
að ekkert þeixra sé algjörlega
óhæft til náms. Þetta er mjög
viðkvæmt vandamál fyrir for-
eldrana og því miður virðast
sumir ekki vilja gera þáð, sem
slíkum börnum er fyro- oeztu
— nefnilega senda börnin i
Höfðaskóla, sem er frábær
skóli á sínu sviði. Þar fá börn-
in að vera í sínu rétta um-
hverfi og innan um jafningja.
Það er erfitt fyrir lítið barn
að vera í bekk, þar sem allir
standa því framar og börain
fá oft minnimáttarkennd. Það
er- því hætta á, að þau reyni
að ní sér niðri á einhverju
Ekki erfitt að
lækna máigalla
hiá börnum
Ég geri ráð fyirir því, að það
verði erfitt fyrir kennara, sem
vanur er kennslu að hafa slík-
an bekk heilan vetur, án þess
að kenna. Þetta er tilraun,
sem verður ákaflega fróðlegt
að fylgjast með.
— Hvar stundaðir þú fram-
haldsnám?
— Ég lœrði í Noregi og var
í Statens Speciale Skole í Osló.
Ég tók fyrri deildina árið 1966
—1967 og fékk þá sérréttindi
til hjálparkennsiu í lestri, en
lesturinn er auðvitað undir-
staða allrar kennslu. Þarna
lœrði ég áð hjélpa þeim, sem
eiga við örðugleika að stríða
í lestraraámi, en það er nokk-
uð algengt í svo til öllum
bekkjum. Bezt er að fá börn-
in sem yngst til þess að hægt
sé að fyrirbyggja meiri örðug-
leika, er kæmu í Ijós seinna,
ef ekki er veitt hjálp í tæka
tíö. Þessi hjálp er í formi for-
æfinga og skynjunaræfinga, áð
ur en lestrarniámið hefst. Ef
góður tími gefst til að hjálpa
böraunum má.koma í veg fyr-
ir imi'kla örðiigleika. Þessi
kennsla er fyrst og fremst
tímabundin og byggist á auka-
tímum í lestrarkennslu. Það
skemmir líka lestrarlag. ef
reynt er að kenna bömum að
lesa áður en þau hafa lestrar-
þroska.
Svo tók ég seinni veturinn
í fyrra og stundaði þá einkum
talkennslu. Skólinn greinist
strax eftir fyrri veturinn í
fimm deildir og þeir, sem ætla
að sérmennta sig í kennslu af-
brigðilegra barna, geta þá val-
ið um deildir. Við lœrum að
vísu undirstöðuatriðin í öllum
greinum, og þær eru mjög
margvíslegar, en hver fyrir sig
leggur aðaláherzlu á þá sér-
grein, sem hann hefur valið.
Það er æfingin, sem sker
seinna úr um hæfni manns á
því sviði, en skapar æfingin
ekki meistarann?
Rætt vid Þóru iCristinsdóttur, sérkennara
öðru sviði. En hér á ég aðeins
við þau börn, sem óhugsandi
er að geti fylgzt með í venju-
legum barnaskóla, þótt allt sé
gert til að hjálpa þeim. Hluti
þeirra barna, sem fara í skóla-
þroskabekki fer yfir f aðra
bekki og þarf ekki á hjálp að
halda nema fyrstu árin. Svo
eru aftur aðrir, sem þurfa
hjálp allan skólatímann. Ef
sum þeirra barna væru send í
Höfðaskólann yrðu þau án efa
betri og nýtari borgarar og
ættu auðveldara með að skipa
sinn sess í þjóðféíaginu. Mér
finnst samt að börnin séu eitt
hvað þroskaðri nú en áður.
T.d. voru aðeins fjögur böm
s.l. haust, sem komu út með lé-
legan skólabroska í Melaskól-
anum. En nú hverfa víst skóla
þroskabekkirnir með sex ára
deildum. Þar er ekkert skiuað
í deildir eins og í sjö ára bekkj
unum, þar sem reynt er að
setja öll læs börn í sama bekk.
Mér hefur skilizt, að í sex ára
deildunum eigi að haga kennsl
unni svipað og í skólaþroska-
bekk, það er að segja að þjálfa
sjón. heym og hreyfingar
Reyna að samræma auga og
hönd barnsins. Þarna fer að
visu fram undirbúningur und-
ir lestrarnám, en mér finnst
sjálfri, að það hefði mátt hafa
þar lestrarkennslu í leikformi
með alt öðru 'niði en í sjö
ára bek-k.iunum. Enga ítroðslu
eins og tíðkast í eldri bekkj-
unum, heldur leikinn að læra.
— Geturðu sagt mér eitt-
hvað fleira um sérgreinar þær.
sem kenndar eru seinni vetur-
inn?
— Þarna fer t.d. fraan end-
unhæfing fyrir þá, sem hafa
fengið málgalla vegna slyss,
heilablóðfells eða krabbameins
í hálsi. Hér er oft um fullorð-
ið fólk að ræða og undirbún-
ingur undir kennsluna þvl all-
mikill. Það þarf að uppörva
fólkið og gefa því von um, að
það geti fengið málið aftur.
Málið skiptir miklu í samskipt
um manna á milli. Nú. svo er
þarna aðstoð fyrir þá, sem
verða raddveilir af því að nota
röddina mikið. svo sem kenn-
ara, söngvara. presta, upples-
arr og fleiri. Norðmenn standa
ÞRIÐJUDAGUR 16. febrúar 1971
afar framarlega á þessu sviði
og það verður langt þangað til
að við komumst með tærnar.
þar sem þeir hafa hælana.
Seinni veturinn fengum við
mikla æfingu með kennslu í
Osló. Ég held að sú kennsla
hafi náð yfir um það bil helm-
ing námstímans. Það var líka
mikil æfingakennsla fyrra ár-
ið, mig minnir tólf vikur alls.
Við kenndum í barnaskólum
borgarinnar. en í skólunum
sjálfum er líka talmiðstöð. Þar
er tekið á móti alls konar
fólki, sem þarfnast aðstoðar og
allir boðnir og búnir til að
reyna að leysa hvers manns
vanda.
—Hverjir eru algengustu
málgallar barna hérna?
— Ætli það sé ekki, að þau
eiigi í erfiðleiikum með að bera
fram s og r? Það á ekki að
taka langan tíma að leiðrétta
það. Við viljum helzt fá börn-
in fimm til sex áxa, ef hægt
er að ná til þeirra og ég tel
ástæðu til að benda foreldrum
á það, að það er alvarlegt, ef
þriggja til fjögurra ára gamalt
bara er enn ótalandi. Börn
þroska málið á ákveðnum aldri
og seinn málþroski getur ver-
ið mjög alvarlegur. Hann get-
ur stafað af heilablæðingu, höf
uðhöggi, sem barnið hefur
fengið við byltu' eða slys og
svo vitanlega því, sem algeng-
ast er, heyrnarleysi. Það er
einnig algengt, að börn, sem
hafa verið byrjuð að tala, hætti
því alveg, ef aðstæður á heim-
ilinu breytast, t.d. við óreglu-
semi eða annað slíkt. Seinn
miálþroski er ólíkt alvarlegri
en stafavillur og tafs í fram-
burði. Því miður stafa talgall-
ar oft af umhverfi og þá sér-
staklega heima. Börnin herma
svo mikið eftir.
—í hverju er talkennslan
helzt fólgin?
— Fyrst er framburðarpróf,
en síðan er aðgætt, hvort barn
ið hafi tunguhaft og þá hreyf-
anleiki talfæra. Eftir áð geng-
ið hefur verið úr skugga um,
í hverju gallinn er helzt fólg-
inn, byrjar kennarinn að
þjálfa kjálka varir og tungu.
Hann reynir að fá barnið til
að herma eftir sér bæði vara-
og tunguhreyfingar og kenna
því um leið að gera sér grein
fyrir því, hvernig stilling tal-
færanna á að vera. Börn. sem
eru í talkennslu eru í ein'ka-
tímum, en börnin, sem þurfa
aðstoð við lestrarnám eru tvö
eða þrjú saman í bekk. Þessir
tímar eru styttri en venjuleg-
ar kennslustundir og fjöldi
þeirra fer bæði eftir málgallan
um og aldri barnsins. Eftir því
sem þau eru eldri þola þau
meiri þjálfun. en bað er betra
að hafa styttritíma og hafa
þá daglega, en að hafa þá
lengri og láta tíma líða á milli.
M er hætta á þvi, að kennsl-
an gleymist frekar. Mér hefur
skilizt, að þessir tímar séu vin
sælir og eftirsóknarverðir. Má
vera, að það sé vegna þess, að
þar fær barnið alla þá athygli
og umönnun, sem það hefur
ef til vill vantað.
— Tekur þú fólk eða börn
í einkatíma?
— Það yrcíi þá að vera á
kvöldin eða utan skólatíma.
Eins og ég sagði þér í upphafi
kenni ég við Melaskólann og
starf mitt er eingöngu innan
skólans. Við erum þrír tal
kennarar við skólana í Reykja
vík og ég vona, að einhverjum
þyki seinna meir við hafa unn
ið nytsamt starf. Það er aldrei
hægt að gera nóg til að þroska
börnin svo að þau megi verða
nýtir borgarar.
Ingibjörg.

1