Tíminn - 13.05.1971, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUE 13. maf 1971
TIMINN
//
ÉG
Stig Wennerström talar við blaðamann Expressen
FYRIR HITLER
//
— Ég njósnaði aldrei fyrir
Hitler. Á valdatíma hans liafði
ég ekki enn tekið til við njósn-
ir og auk þess áttu Rússar sam-
úð mína.
Þessi orð sagði Stig Wenner-
ström við blaðamann Express-
en í Stokkhólmi, er liann fékk
leyfi úr opnu fangelsi, sem hann
dvelur nú í, til að gefa útskýr-
ingar á því, hvers vegna nafn
hans var skráð í leyniskjölum
þýzka njósnaforingjans Rein-
hards Gehlen. Wennerström hef
nr verið átta ár í fangelsi, en
hann er nú 64 ára. Ilann gerir
sér ljóst, að birting skjala Gehl-
ens getur orðið til þess að til-
raunir hans til að öðlast frelsi
mistakist.
— Orsök þess, að nafn mitt
var á skrá hjá Gehlen var starf
mitt í þágu utanríkisþjónustu
Svía í stríðinu. Þar sem ég var
flugmaður og sendiráðsmaður
í Moskvu, var eðlilegt að friðar-
umleitanir beggja aðila færu
fram með minni aðstoð. Sím-
skeytið, sem Svíar komust yfir,
sýndi aðeins, að ég hafðl sagt
Þjóðverjum, að Rússar væru að
undirbúa tillögur um frið.
Stig Wennerström talar ró-
lega, án þess að brýna raustina.
Grá augu hans eru kyrr, hend-
urnar titra lítið eitt. Wenner-
ström hyggst senn sækja um
náðun í þriðja sinn.
Hann veit, að blaðaskrjf og
umtal um þýzka njósnaforingj-
ann Reinhard Gehlen geta eyði-
lagt þriðju tilraun hans til að
öðlast frelsi á ný, eftir átta ára
fangelsisvist.
— Nafn mitt var á lista, sem
bar yfirskriftina „Mikilvægir
tengiliðir".
Bæð'i Rússar og Þjóðverjar
höfðu áhuga á að vita, hvaða af-
stöðu andstæðingarnir tækju til
sérfriðar.
Ég var á engan hátt njósnari
Þjóðverja. Og nafn mitt var ekki
á skránni yfir fasta njósnara
Gehlens.
Hann hlær við annað veifið.
í ákafanum um að honum sé
trúað, og hreyfir sig hægt og
virðulega. Hann reykir smávind-
il eftir matinn.
ORÐINN
BINDINDISMAÐUR
Á vinstri hönd honum er bjór-
glas.
— Einu hefur fangelsisvistin
áorkað; að gera mig að bindind-
ismanni. Þegar menn hafa vcr-
ið án sterks áfengis,,eios lrmgi
og ég, verður maður að venj-
ast því aftur. Og það er í raun-
inni fjarstæða á mínum aldri,
að byrja aftur. Ég held ég láti
það vera.
Wennerström er miklu stælt-
ari en búast mætti við, eftir
átta ára dvöl í fangelsi, þar af
sex í einangrun, en þá missti
hann heilsuna (sumarið 1969).
— Staðreyndin er sú, að ég
er miklu hraustari nú en þeg-
ar ég var handtekinn 1963. Nú
get ég staðið á höndum upp við
vegg og látið mig síga hægt
niður aftur, án þess að mér finn
ist ég reyna á mig.
— Fréttir í blöðum um, að
ég væri að dauða kominn í ein-
angrunarklefanum, voru ekki
ýktar. En eftir að ég veiktist,
fékk ég tækifæri til að byggja
upp þrek mitt á nýjan leik.
— Strax á sjúkrahúsinu fékk
ég að fara í sjúkraleikfimi, og
nú er ég í erfiðri leikfimi á
hverjum degi í opna fangels-
inu í Skenas, skammt frá Norr-
köping, fer i langar gönguferðir
og skokka. Heilsufar mitt er
ágíjKtt,^,, tno,
ífTif r»p
Á EKKI
PENINGA í SVISS
Stig Wennerström byrjaði lík-
amsþjálfun til að venjast frels-
inu smátt og smátt. Það var
stórt spor i átt til andlegs og
líkamlegs jafnvægis, þegar hann
var fluttur í opið fangelsi.
— Þejr fara þannig með okk-
ur lífstíðarfangana. 18 held ég
að við séum samtals. Þeir flytja
okkur í opin fangelsi, þar sem
eru bærilegri aðstæður, svo að
við séum færir um að snúa aft-
ur. Skenas er unglingaheimili.
Meðalaldurinn er ekki mikið yf-
ir 19 ár.
Stig Wennerström hefur feng-
ið að vinna að þýðingum. Og nú
hefur hann alltaf næg verkefni.
Hann hefur komið því í kring,
að hann geti haldið því starfi
áfram, ef hann verður frjáls.
— Það er mér lífsnauðsyn.
Mér var vísað úr hernum, þegar
ég var dæmdur, og misstj þar
með eftirlaunin. Nú hef ég að-
.eins líftrygginguna, sem ég fæ
65 ára gamall, en hún er lægri
.þn vej3jnl9g,,efti;-laun og ekki
vísitöluti’ýggð. Eftir tíu ár er
hún einskis virði.
Ég verð að hafa vinnu. Og
fangahjálpin hefur veitt mér
mikilvæga hjálp í því efni. Ég
á ekki peninga í Sviss, eins og
margir virðast halda.
Stig Wennerström álítur sjálf
ur, að hann sé kominn vel áleið-
is til að geta aðlagazt breyttu
þjóðfélagi.
— Fjaðrafokið vegna skjala
Gehlens kemur mér mjög illa.
Allt, sem ég hef byggt upp á
nokkrum árum, hrynur saman.
Það er tilgangslaust fyrir mig
að sækja um náðun, ef fólk trú-
Ir þvi, að ég hafi njósnað fyrir
Hitler.
Sú staðreynd, að nafn mitt
var ofarlega á lista Gehlens yfir
„mikilvæga tengiliði“ leiddi til
þess, að Bandaríkjamaður leit-
aðitil min árið 1949... og þann-
igíyrjaði ógæfa min... en það
var ekki fyrr en milli 1950 og
’60, að ég fór að njósna um Sví-
þjóð.
Stundum, þegar Wennerström
er. í leyfi í Norrköping, gerist
það, að fólk snýr sér við á götu
og horfir á eftir honum. Hann
er svo vanur þessu, að það hef-
ur engin áhrif á hann lengur.
EKKI LENGUR REFSING
— Fólk bara horfir og hugs-
ar sennilega: „Hver skrambinn,
það er hann“. En enginn hefur
verið óvinsamlegur.
Hann hlær hjartanlega og tek-
ur upp gleraugun til að lesa
enn einu sinni greinina um skjöl
Gehlens. Hann verður aftur al-
varlegur.
—- Þegar maður hefur verið
eins lengi í fangelsi og ég, hætt-
ir það að vera refsing. Menn
venjast því merkilega lífi, sem
lifað er í fangelsi.
Nú er fangavistin einkum
byrðj fyrir aðstandenduma.
Hendur hans hvíla á borðinu.
Á vinstri hendi hefur hann
grannan giftingarhring, sem er
honum of stór. Hann er klædd-
ur grábláum, smáköflóttum föt-
um, í röndóttri skyrtu og með
þverslaufu. Undir jakkanum er
hann í peysu með v-laga háls-
máli. Það er svalt úti.
— Miklar umbætur hafa orð-
ið í umferðarmálum, meðan ég
hef verið í fangelsinu, og jafn-
rétti þjóðfélagsþegnanna hefur
aukizt að mun. Ég hef fylgzt
með breytingum. Mér finnst ég
hálft í hvoru vera kominn út í
lífið aftur.
Menn hafa sagt mér, að rikis-
stjórnin hyggist ekki ’áta mig
sitja í fangelsi allt mitt líf. Það
er von mín.
Wennerström var í leyfi ór fangelsinu þegar blaöamaöurinn ræddi við hann. Áður en því lauk keypti
hann nýbakaðar bollur í bakaríi í Norrköping.