Tíminn - 16.05.1971, Blaðsíða 2

TIMINN
SUNNUDAGUR ie. maí 1971
MTTUR KIRKJUNNAR
//
OFT MÁ AF MÁLI ÞEKKJA
✓/
Það hafa allir hlutir hér á
jörðu tvær hliðar — ljósa og
dökka.
Og segja má, að því bjart-
ara, sem orðið getur af ein-
hverju, þeim mun dekkra get-
ur orðið, ef misnotað er. Um
það er ástin ef til vill sterk-
asta dæmið sé miðað við mann
legar eigindir og tilfinningar
mannlegrar sálar.
En sé aftur litið til daglegra
íyrirbæra, þá mætti nefna
bæði tónlist og dans. En bæði
tóhlist og dans geta nálgast
það að vera guðdómlegar at-
hafnir, enda haft í guðsdýrk-
un flestra þjóða á einhvern
hátt.
En tónlist og dans geta líka
verkað djöfullega og æst upp
allt hið versta í mannlegri sáL
Enda einnig haft í alls konar
töfrum og tryllingi frumstæðs
fólks, hvort sem það telst til
menningarþjóða eða ekki.
En það var um það fyrirbæri
lífsins, sem telja mætti á mörk
um hins andlega og efnislega,
sem þessi þáttur átti að vera.
En það er málið, orðin, hið
talaða orð. Nú þessa vordaga,
þegar allt er að vakna við yl
vorsólar, verður einnig hugs-
að til hinnar hvítu sunnu and-
ans, sem birtist bezt í auðlegð
tungumálanna.
En líkt og höndin gefur gjaf
ir og blessar, getur hún einn-
ig stolið og slegið.
Þannig er það ekki síður
með tunguna — orðin. Þau
streyma af vörum okkar hvern
einasta dag, eins þótt við sé-
um hvorki skáld né predikar-
ar.
Og orðin eru í raun og veru
miklu furðulegri og dásam-
legri en nokkurn gæti grunað,
sem ekki hefur íhugað málið.
Bak við þau liggja hugsanir,
óskir, vonir og þrár. En bak
við þau getur líka verið tóm.
Þau geta verið uppgerð, fals,
svik, blekking. Hugsunarlaus
og fölsk orð eru hættuleg —
ógeðsleg.
Orðin eru því aldrei ein á
ferð. Stundum opinbera þau
og útskýra, stundum fela þau,
ginna og villa.
Og auk þess eru þau tákn
og tónlist tilfinninganna, hjart
ans.
Þau bera því jafnan blæ
þess, sem leikur — það er að
segja talar.
Sömu orðin sögð af einum
verka því allt öðru vísi, en ef
þau væru af öðrum sögð. Tón-
blærinn, svipbrigðin, radd-
beitingin breytir þeim. Ekk-
ert hljóðfæri ræður yfir meiri
auðlegð tónbreytinga en
mannleg tunga, mannleg orð.
Það hljóðfæri er því vand-
meðfarið. Orð þín mild og ró-
leg geta sefað og svalað. Orð
þín — jafnvel sömu orð hörð
og köld geta æst og angrað.
Augnabliks geðshræring
jafnt sem ævilöng skapgerð
hefur áhrif á orð þín, radd-
beitinguna, tóngæðin.
„Oft má af máli þekkja
manninn, hver helzt
hann er“,
sagði Hallgrímur Pétursson.
Þau orð verða alltaf í gildi.
Fólk, sem beitir orðum sín-
um, hvort heldur í ræðu eða
riti, en einkum þó í talmáli
til að rífa niður, finna að,
særa og æsa, æfir ranghverfu
málsins, hina dökku hlið þess
og gerir allt neikvætt.
Um þá hlið var einu sinni
sagt af öðrum íslenzkum snill-
ingi:
„Lastaranum líkar ei neitt,
íætur hann ganga róginn.
Finni hann laufblað
fölnað eitt,
fordæmir hann skóginn".
Fólk, sem þannig lætur
öfund og illgirni stjórna orð-
um sínum skapar meingunina
í andlegu lífi kynslóða og jafn-
vel heilla tímabila, heilla
þjóða.
Aftur á móti verka vingjarn
leg orð sögð af góðvild, þakk-
læti og samfögnuði líkt og vor-
regn og sólgeislar á umhverfi
sitt.
Ég hef kynnzt gömlum
manni, hann er áttræður, sem
er ríkur af slíkum auði. Hann
segir brosandi eitthvað fallegt
við ungu stúlkuna, sem hann
mætir á götunni, við þreyttu
konuna í mjólkurbúðinni, við
hornhagldarlega strætisvagn
stjórann, við gömlu konuna í
stiganum.
Og sólin fer aftur að skína,
þótt bæði sé stormur og
Hann á alltaf afsökun og
mild orð á reiðum höndum, ef
hann heyrir einhverjum halÞ
mælt. Hann virðist alltaf í
góðu skapi, alltaf fyndinn, vak-
andi, brosandi. Samt er hann
bara danskur kaupmaður og
hefur staðið innan við búðar-
borðið sitt og selt kaffi, sykur
og lauk í nærri hálfa öld, áð-
ur var hann bryti á skipi.
Samt er hann í raun og vern
einmana og gamall einstæð-
ingur, ef út í það væri farið,
og missti konu sína og börn í
sama hræðilega slysinu fyrir
mörgum áratugum.
En sólskinið í sál hans, birt-
an í brosum hans og orðum
dreifa sumri og sól um braut-
ir hans. Hann líkist ekki last-
aranum. Hann á hina björfa
hlið tungumálsins á valdi sínu.
En er ekki einmitt slíkt fólk
bezta opinberun hins heilaga
anda — guðskraftsins — lffs-
morgunsins í mannlegum sát-
um og samfélagi?
Köbenhavn 24. aprfl 1971
Árelíus Níelsson.

Eyóir abeíns 81ítrum
á too km tíí jafnaóar
en vélín þó steerri og
kraftmeiri
en nokkru sínni fyrr!
Vauxhall Vlva kemur nú á 13 tommu felgum. Óvenju
falleg og vönduð innrétting. Tvöfalt hemlakerfi. -Frá-
bærir aksturseiginleikar. Viva ef framleidd af General
Motors, stærzta bfjgframleiðanda h.eims.
Leitið nánari upplýsiriga.

Laxveiðiá á Snæfellsnesi
Til leigu er Vatnsholtsá í Staðarsveit, ásamt þeim
vötnum og þverám er í hana renna.
Áin er mjög vel fallin til fiskiræktar. í henni
veiðist lax, sjóbleikja, sjóbirtingur og gosungur.
Þessi á er í fögru umhverfi skammt frá Sumar-
hótelinu að Búðum.
Tilboð sendist fyrir 10. júní til Símonar Sigur-
monssonar, Görðum, Staðarsveit, Snæfellsnesi. —
öll réttindi áskilin.
Söimk
Rafgeymaþjónusta
Rafgeymasala
Alhliða rafgeymaviðgerðÍT og hleðsla.
Notum eingöngu og seljum iárninnihaldslaust
kemisk hreinsað rafgeymavatn. — Næg bflastæði.
Fljót og örugg þiónusta.
Tækniver, afgreiðsla
Dugguvogur 21 — Siml 33 I 55
„SÖNNAK
RÆSIR
BlLINN"
SPEGILLINN 'kemur út 10 sinnum á ári-----------
áskriftargjald er kr. 420,00.
Undirrit. óskar að gerast áskrifandi að SPEGLINUM.
Nafn
Heimilisfang
Staður
SPEGILLINN — Pósthólf 594 — Reykjavík.