Fréttablaðið - 15.02.2003, Blaðsíða 16

Edda Rós Karlsdóttir, hjá grein-ingardeild Búnaðarbankans,
segir að boðaðar skattalækkanir
forsætisráðherra á Viðskiptaþingi
Verslunarráðs Íslands í fyrradag
hafi komið sér á óvart.
„Það er eðlilegt að stjórnmála-
menn leiti leiða til að bregðast við
vaxandi atvinnuleysi og slaka nú, en
í ljósi þeirra framkvæmda sem
fram undan eru er sérlega mikil-
vægt að menn skilgreini vel mark-
mið og tímasetningar aðgerða og þá
markhópa sem aðgerðunum er ætl-
að að ná til,“ segir Edda Rós. „Fram
undan eru mestu framkvæmdir Ís-
landssögunnar, sem munu valda
þenslu í þjóðfélaginu, m.a. vegna
þess að tekjur fólks munu aukast.
Ef skattar eru lækkaðir á fram-
kvæmdatímanum er ekki verið að
grípa til þeirra mótvægisaðgerða
sem maður hefði búist við heldur
þvert á móti. Með því að lækka skat-
ta er verið að leggja aukna ábyrgð á
hendur Seðlabankanum, sem mun
væntanlega þurfa að hækka vexti
meira en ella til þess að bregðast
við aukinni þenslu. Tímabundin
skattalækkun kann hins vegar að
hjálpa til í því ástandi sem nú er
uppi. Fyrirséð þensla er ekki vænt-
anleg fyrr en árið 2005.“
Varðandi afnám ríkisins á eigna-
sköttum til einstaklinga segir Edda
Rós að flestir séu sammála um rétt-
mæti þeirra aðgerða, því eignar-
skattar séu í eðli sínu gamaldags og
ósanngjarnir. Hins vegar sé spurn-
ing hvort tímasetningin sé góð, auk
þess sem tekjur ríkissjóðs af eigna-
sköttum séu rúmar 2.700 milljónir
króna og því eðlilegt að sett sé fram
áætlun um hvernig þeim tekjumissi
verði mætt.
Edda Rós segir að nokkrar
ástæður séu fyrir því að almennir
bankavextir séu hærri hér en er-
lendis. Í fyrsta lagi séu grunnvextir,
þ.e. stýrivextir Seðlabankans, um
3% hærri hér en í viðskiptalöndun-
um.
„Í öðru lagi hefur verðbólga ver-
ið sveiflukenndari hér en erlendis
og því líklegt að eitthvað áhættu-
álag sé fólgið í íslenskum vöxtum. Í
þriðja lagi er hin klassíska skýring
að kostnaður í íslenskum banka-
rekstri er hlutfallslega mikill miðað
við aðrar þjóðir, m.a. vegna smæðar
markaðarins og hversu lengi skorti
alþjóðlega samkeppni. Þótt hagræð-
ingarferill sé hafinn og samkeppni
hafi aukist eigum við enn töluvert í
land.“ ■
16 15. febrúar 2003 LAUGARDAGUR
Útfærslu boðaðra skattalækkana forsætisráðherra er beðið með
nokkurri eftirvæntingu. Verkalýðshreyfingin ítrekar kröfuna um að-
gerðir sem koma tekjulægstu hópunum best. Hver þúsundkall í hækk-
un persónuafsláttur kostar um milljarð og afnám eignarskatta rýrir tekj-
ur ríkissjóðs um 1,7 milljarða.
Gera þarf
skattkerfið öllum
hagstæðara
Davíð Oddsson forsætisráðherraboðaði skattalækkanir í ræðu
sinni á Viðskiptaþingi Verslunar-
ráðs Íslands í vikunni. Davíð hyggst
á næstu vikum leggja fram tillögur
um skattalækkanir sem eiga að
koma til framkvæmda á næsta kjör-
tímabili. Hann sagði að skattar
hefðu þegar verið lækkaðir í ýms-
um greinum á þessu kjörtímabili, til
að mynda eignaskattar og skattar á
fyrirtæki. Nú virðist röðin komin að
sköttum einstaklinga, tekjuskatti,
eignarskatti og erfðafjárskatti.
Heildarskatttekjur A-hluta ríkis-
sjóðs verða á þessu ári um 264 millj-
arðar króna. Þar af skila tekjuskatt-
ur einstaklinga og virðisaukaskatt-
ur röskum helmingi eða samtals 143
milljörðum króna.
Tæpur fjórðungur kemur af
tekjuskatti einstaklinga eða 63,5
milljarðar og tæpur þriðjungur, 80
milljarðar króna, er innheimtur
með Virðisaukaskatti. Eignarskatt-
ar og erfðafjárskattar skila ríkis-
sjóði 2,5 milljörðum eða innan við
1% af skatttekjum A-hluta ríkis-
sjóðs.
En nú er lag, sagði forsætisráð-
herra, meðal annars til afnáms eign-
arskatta og breytinga á öðrum
sköttum einstaklinga.
„Talið er að hagvöxtur á þessu
ári verði um 1,75%, hagvöxtur verði
um 3% á því næsta og á næstu árum
þar á eftir er ætlað að hann verði
enn hærri. Sterk staða ríkissjóðsins
nú og tekjuaukinn sem sannarlega
mun fylgja hagvextinum gerir það
að verkum að það er engin goðgá að
huga að breytingum á sköttum í
rétta átt, til lækkunar, en ekki
hækkunar. Við viljum öflugan ríkis-
sjóð sem getur staðið undir þeim
kröfum sem nútímaþjóðfélag gerir.
En það er engin ástæða til að láta
ríkissjóðinn fitna um of. Óþörf fita
er engum til gagns,“ sagði Davíð í
ræðu sinni og játaði því að um kosn-
ingaloforð væri að ræða. Hann
benti þó á að hann hefði verið spar á
slík loforð, við þetta yrði staðið.
Nánari útfærsla liggur ekki fyrir
en hún skiptir meginmáli þegar
kemur að áhrifunum. Verkalýðs-
hreyfingin vill aðgerðir sem eink-
um beinast að tekjulægstu hópun-
um, segir tíma kominn til. Þá heyr-
ast varnaðarorð frá greiningar-
deildum fjármálafyrirtækja, ekki
síst í ljósi þess að fram undan eru
einhverjar mestu framkvæmdir Ís-
landssögunnar, sem munu valda
þenslu í þjóðfélaginu. Ef skattar
verða lækkaðir á framkvæmdatím-
anum er verið að leggja aukna
ábyrgð á hendur Seðlabankanum að
þeirra mati. Það mun líklega leiða
til þess að bankinn þurfi að hækka
vexti meira en ella.
Forsætisráðherra segir að ná-
kvæm áætlun um skattalækkanirn-
ar verði birt innan nokkurra vikna.
Hann nefnir sem dæmi beina skatta
fólks en að um leið þurfi að huga að
persónuafslættinum. Einnig þurfi
að taka á erfðafjárskattinum sem sé
gamaldags og sköttum á mestu
nauðsynjar hverrar fjölskyldu. Þá
megi afnema eignaskattinn. Hann
hafi þegar verið lækkaður um helm-
ing og ekkert mál sé að afnema
hann alveg, líkt og flestar þjóðir
hafi þegar gert. Aðgerðirnar eru
miskostnaðarsamar. Til dæmis
kostar um það bil einn milljarð
króna að hækka persónuafslátt ein-
staklings um þúsund krónur á mán-
uði og afnám eignarskatta einstak-
linga þýðir tekjutap upp á 1,7 millj-
arða.
„Ég held að það þurfi að skoða
skattkerfið í heild sinni og sýna með
fastmótaðri áætlun fram á hvernig
hægt sé að gera skattkerfið öllum
landsmönnum hagstæðara,“ sagði
Davíð.
the@frettabladid.is
trausti@frettabladid.is
HEILDARTEKJUR RÍKISINS (A-HLUTA)
SAMTALS 264 MILLJARÐAR KRÓNA 2003
- Tekjuskattar einstaklinga 63,5 milljarðar 24,0%
- Hátekjuskattur einstaklinga 1,5 milljarðar 0,5%
- Fjármagnstekjuskattur einstaklinga 5,0 milljarðar 1,9%
- Eignarskattar einstaklinga 1,7 milljarðar 0,6%
- Erfðafjárskattar 0,8 milljarðar 0,3%
- Virðisaukaskattur 79,7 milljarðar 30,0%
- Sértækir veltuskattar 29,7 milljarðar 11,3%
(t.d. vörugjöld, áfengisgjald, tóbaksgjald)
SKATTHLUTFÖLL
* Tekjuskattur einstaklinga 25,75%
* Útsvar meðaltal 12,80%
* Hátekjuskattur 7,00%
* Fjármagnstekjuskattur 10,00%
Persónuafsláttur einstaklings er nú 26.825 krónur á mánuði.
Hækkun afsláttarins um 1.000 krónur á mánuði kostar u.þ.b. einn milljarð króna.
DAVÍÐ ODDSSON
„Sterk staða ríkissjóðsins nú og tekjuauk-
inn sem sannarlega mun fylgja hagvextin-
um gerir það að verkum að það er engin
goðgá að huga að breytingum á sköttum í
rétta átt,“ sagði forsætisráðherra á Við-
skiptaþingi Verslunarráðs Íslands.
Hannes Sigurðsson:
Huga verður að
samkeppnishæfni
Brýnast er að lækka og afnemaskatta sem skekkja sam-
keppnishæfni gagnvart viðskipta-
löndunum eins og eignaskatta og
stimpilgjöld, að sögn Hannesar
Sigurðssonar, forstöðumanns hag-
deildar Samtaka atvinnulífsins.
„Hins vegar er neysluhvetj-
andi skattalækkun á tímabili ein-
hverrar þenslu mjög slæm efna-
hagsaðgerð og ber að vara við
því,“ segir Hannes. „Skattar eru
tæki í efnahagspólitík stjórnvalda
og það verður að nota þá sem
slíka.“
Hannes segir að í sjálfu sér sé
ekkert nema gott um það að segja
að það sé svigrúm til þess að
lækka skatta. Frá sjónarhóli at-
vinnulífsins sé langmikilvægast
að huga að hlutverki skatta með
tilliti til sveiflujöfnunar í efna-
hagsstjórn. Forgangsraða verði
skattalækkunum þannig að þeir
skattar sem skekki samkeppnis-
hæfnina séu efst á forgangslistan-
um. Hann segir að í þessu sam-
bandi megi ekki gleyma ýmsum
vörugjöldum sem séu algjörlega
óþekkt alþjóðlega.
„Það er náttúrlega búið að
taka áfanga í að afnema eigna-
skattinn en seinni áfanginn er
eftir í því afnámi. Það er mjög
brýnt að fjarlægja þennan skatt,
sem er tímaskekkja og var í raun
og veru ígildi fjármagnstekju-
skatts.“ Auk þess að leggja niður
eignaskatt segir Hannes að mjög
brýnt sé að lækka stimpilgjald á
einstaklinga og fyrirtæki, því
það hafi hamlandi áhrif á við-
skipti. Þá segir hann að tekju-
skatturinn sé hár hérlendis mið-
að við ýmis nágrannalönd og
virðisaukaskatturinn með því
hæsta sem gerist. Það hamli m.a.
vexti ferðaiðnaðar. ■
Form aðgerðarinnar sem for-sætisráðherra talar um nú
hefur mjög mikil áhrif og það
þurfum við að fá að sjá áður en
við lýsum einhverri skoðun á
henni,“ segir Gylfi Arnbjörnsson,
framkvæmdastjóri Alþýðusam-
bands Íslands.
Hann segir að miklu máli
skipti hvort boðuð skattalækkun
snúi að lágtekjufólki eða efri
meðaltekjum og hátekjum.
Ef farin yrði sú leið sem farin
var 1998 eða 1999 kæmi það hin-
um tekjuhærri best og hefði mjög
mikil áhrif til aukningar á neyslu.
„Í þessum aðgerðum var
skatthlutfallið lækkað um 3% og
persónuafsláttur lækkaður á
móti þannig að skattleysismörk-
in voru óbreytt. Það kom sér
mjög vel fyrir tekjuhærri
hópana og meðaltekjufólk. Ef
boðuð aðgerð nú snýr meira að
tekjulægri hópunum, eins og við
teljum að eigi að vera, þá hefur
hún önnur og afmarkaðri áhrif,“
segir Gylfi.
Síðasta stóra skattaaðgerðin,
sem kynnt var fyrir rúmu ári, fólst í
því að lækka skatta á fyrirtæki úr
30% í 18% og lækka síðan skatta
eignafólks og hátekjufólks. Alþýðu-
sambandið lýsti algjörri andstöðu
við þá tillögu og taldi lækkun brýnni
hjá öðrum hópum. ■
Almar Guðmundsson:
Óráðlegt að slaka frekar á klónni
Það er erfitt að metaáhrifin, enda óvíst
hvernig aðgerðirnar verða
útfærðar nákvæmlega og
ekki síður hvenær þær
koma til framkvæmda,“
segir Almar Guðmundsson,
forstöðumaður Greiningar
Íslandsbanka, um boðaðar
skattalækkanir forsætis-
ráðherra.
Til skemmri tíma litið
segir Almar að miðað við
núverandi aðstæður sé
ekki viðeigandi að minnka
aðhald í fjármálum hins
opinbera.
„Ríkið hefur ákveðið
að flýta framkvæmdum
og það hefur óneitan-
lega áhrif á hagkerfið.
Áhrifa þeirra fram-
kvæmda gætir á þessu
ári og því næsta og við
teljum óráðlegt í því
ljósi að skapa meiri
slaka í gegnum ríkis-
fjármálin. Áhrifa ál-
versframkvæmda fer
svo að gæta að ein-
hverju marki 2005 og
menn hljóta að hafa það
sterklega í huga við
gerð fjárlaga næsta árs
þannig að skattalækkanir, eða
ígildi minnkandi aðhalds í ríkis-
fjármálum, eru ekki þær mót-
vægisaðgerðir sem æskilegar
eru,“ segir Almar.
Hann segir að til lengri tíma
litið séu skattalækkanir ákjósan-
legar fyrir hagkerfið.
„Að menn stefni að því að
draga frekar úr umsvifum hins
opinbera sem aftur skapar skil-
yrðin til skattalækkana. Og hver
veit nema aðstæðurnar, þegar lið-
ið er á stóriðjuframkvæmdirnar,
verði heppilegri fyrir tilslakanir
af þessum toga,“ segir Almar
Guðmundsson. ■
EDDA RÓS KARLSDÓTTIR
Tímabundin skattalækkun getur hjálpað til
í ástandinu eins og það er núna.
ALMAR
GUÐMUNDSSON
Segir miklu skipta
hvernig boðaðar
skattalækanir verða
útfærðar og hvenær.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
T
Gylfi Arnbjörnsson:
Form aðgerðarinnar
skiptir öllu máli
Edda Rós Karlsdóttir:
Aukin ábyrgð
á herðar Seðlabanka