Fréttablaðið - 02.05.2003, Blaðsíða 32

BÓKMENNTIR Gestalisti Bókmennta-
hátíðarinnar sem verður haldin í
Reykjavík dagana 7.-13. september
er óvenju glæsilegur en á þriðja tug
erlendra höfunda frá sautján lönd-
um hafa þegar þegið boð um að
taka þátt í hátíðinni. Höfundarnir
eru margir hverjir vel þekktir á Ís-
landi enda hafa verk margra þeirra
komið út í íslenskum þýðingum
undanfarið.
Þetta er sjötta Bókmenntahátíð-
in en hún var fyrst haldin í Reykja-
vík árið 1985. Guðrún Dís Jónatans-
dóttir, upplýsingafulltrúi hátíðar-
innar, bendir á að í upphafi hafi ver-
ið erfitt að bóka höfunda á hátíðina
en þetta hafi verið að snúast við.
„Hróður hátíðarinnar hefur borist
víða og nú er hún orðin eftirsóttur
viðburður. Erlendir forleggjarar
eru farnir að gera sér ferðir hingað,
enda ekki auðvelt að ná svona
mörgum stórum nöfnum saman á
einn stað, þannig að hátíðin er að
verða hálfgerð miðstöð.“
Boris Akúnín, sem skrifar hinar
vinsælu sakamálasögur um
leynilögreglumanninn Fandorin,
Emmanuel Carrére, sem sló í gegn
með Óvininum, Finninn Arto
Paasilinna, sem haslaði sér völl
með Ári hérans árið 1977, og
reyfarahöfundurinn Henning
Mankell eru á gestalista hátíðarinn-
ar. Gunter Grass, Isabel Allende,
William Styron, Fay Weldon og
Kurt Vonnegut hafa heiðrað fyrri
bókmenntahátíðir með nærveru
sinni en stóru nöfnin hafa sjálfsagt
aldrei verið jafn mörg og nú. Þá
munu tæplega tuttugu íslenskir rit-
höfundar taka þátt í hátíðinni og ís-
lenskar bókmenntir og útgáfa
verða í brennidepli vikuna sem há-
tíðin stendur yfir.
Nicholas Shakespeare
Nicholas Shakespeare fæddist í
Worcester á Englandi 1957 en ólst
að mestu upp í Austurlöndum og
Suður-Ameríku. Hann er blaðamað-
ur og hefur meðal annars starfað
sem bókmenntaritstjóri við Daily
Telegraph og Sunday Telegraph.
Hann hefur gefið út þrjár skáldsög-
ur, þeirra á meðal The Dancer Up-
stairs frá 1995 sem er væntanleg í
íslenskri þýðingu Tómasar R. Ein-
arssonar. Shakespeare er ekki hvað
síst þekktur fyrir að skrifa ævisögu
rithöfundarins Bruce Chatwin, sem
kom út 1999.
Judith Hermann
Judith Hermann er fædd 1970 í
Berlín. Hún þykir einn af efnileg-
ustu rithöfundum ungu kynslóð-
arinnar í Þýskalandi, þar sem hún
starfar sem blaðamaður. Fyrsta
bók hennar, smásagnasafnið
Sommerhaus, später eða Sumar-
hús, seinna kom út 1998 og kom út
í íslenskri þýðingu í árið 2001.
Hanif Kureishi
Hanif Kureishi fæddist í
Bromley á Englandi árið 1954 og á
pakistanskan föður og enska móð-
ur. Hann hefur komið víða við,
skrifað skáldsögur, leikrit, rit-
gerðir og kvikmyndahandrit.
Hann lagði stund á heimspeki við
Lundúnaháskóla og vann fyrir sér
með klámskrifum undir dulnefn-
inu Antonia French.
Haruki Murakami
Haruki Murakami er fæddur
1949 í Kyoto í Japan. Að lokinni
skólagöngu opnaði hann djassbar
í Tokyo og hóf ekki að skrifa fyrr
en hann var 29 ára gamall. Fyrsta
skáldsaga hans, Hlýddu á söng
vindsins, kom út 1979. Hann sló
síðan rækilega í gegn 1987 með
skáldsögunni Norskur skógur,
sem notið hefur mikilla vinsælda í
Japan og víðar.
Boris Akúnin
Boris Akúnin er höfundarnafn
rússneska rithöfundarins Grigory
Chkhartishvili, sem er fæddur í Ge-
orgíu árið 1956. Hann hefur slegið í
gegn með spennusögum um
leynilögreglumanninn Erast Petr-
ovich Fandorin. Tvær þeirra, Ríkis-
ráðið frá 2001 og Krýningarhátíðin
sem gefin var út á árinu, hafa kom-
ið út í íslenskri þýðingu Árna Berg-
mann. Ekki er um að ræða hefð-
bundnar spennusögur heldur hefur
Akúnin fundið rússnesku spennu-
sögunni nýjan og frumlegri farveg.
Akúnin hefur jafnframt getið sér
gott orð sem bókmenntafræðingur,
þýðandi og ritstjóri.
Murray Bail
Murray Bail er fæddur árið
1941 í Adelaide í Ástralíu. Hann
kom fram á sjónarsvið bókmennt-
anna með smásögunni Drover’s
Wife í smásagnasafninu Con-
temporary Portraits árið 1975.
Fimm árum síðar gaf hann út
fyrstu skáldsögu sína af þremur,
Homesickness. Verk hans ein-
kennast af súrrealískri fantasíu í
bland við ádeilu á ástralska sam-
félagið.
Emmanuel Carrère
Emmanuel Carrère er Parísar-
búi, fæddur 1957. Hann er einn af
þekktari rithöfundum Frakka og
er stundum kallaður Stephen
King Frakklands. Fyrsta skáld-
saga hans, L’Arnie du Jaguar, kom
út 1983. Af öðrum verkum má
nefna skáldsöguna L’Adversaire,
sem byggir á sannsögulegum at-
burðum um hinn virta lækni Jean-
Claude Romand, sem myrti konu
sína, börn og foreldra með köldu
blóði.
Per Olov Enquist
Per Olov Enquist er fæddur
1934 í Vesturbotni í Svíþjóð.
Fyrsta skáldsagan hans, Kristal-
ögat, kom út 1961 og þremur árum
síðar sló hann í gegn með sögu-
legu skáldsögunni Magnetisörens
femte vinter. Það var síðan
skáldsagan Legionärerna sem
færði honum alþjóðlega viður-
kenningu en fyrir hana hlaut hann
bókmenntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs. Magnetisörens femte vinter
34 2. maí 2003 FÖSTUDAGUR
Norðurlandaráð veitir í ár Náttúru- og
umhverfisverðlaunin í níunda sinn. Þau nema 350.000
danskra króna og eru veitt einkareknu eða opinberu
fyrirtæki, hópi manna eða einstaklingi sem sýnt hefur
sérstaka framtakssemi á sviði náttúru- og
umhverfisverndar.
Þema ársins 2003.
Náttúru- og umhverfisverðlaun Norðurlandaráðs
árið 2003 skulu veitt ungmenni, einu eða fleiri,
eða ungmennasamtökum sem hafa unnið að
umhverfis-málum og átt þátt í að auka vitund
barna, unglinga og fullorðinna um málefni á
umhverfissviði.
Öllum er heimilt að tilnefna hugsanlega verðlaunahafa.
Rökstyðja ber tilnefninguna og láta fylgja lýsingu á
viðkomandi verkefni og upplýsingar um hver hefur
staðið eða stendur að því. Verkefnið verður að vera
vel unnið og skipta máli í víðara samhengi í einu eða
fleiri ríkjum Norðurlanda. Tilnefningum skulu gerð skil
á mest tveimur blaðsíðum í A4-stærð.
Dómnefnd velur verðlaunahafa en í henni sitja fulltrúar
Norðurlandanna fimm og sjálfsstjórnarsvæðanna
Færeyja, Grænlands og Álandseyja.
Tilnefningin skal send á sérstöku eyðublaði sem á að
hafa borist skrifstofu Norðurlandaráðs í pósti í síðasta
lagi föstudaginn 30. maí kl. 12.00. Eyðublaðið má
nálgast á heimasíðu ráðsins, www.norden.org, eða á
skrifstofu dönsku landsdeildarinnar:
Nordisk Råd
Den Danske Delegation Christiansborg
DK-1240 København K
Sími +45 3337 5958 Fax +45 3337 5964
Náttúru-
og umhverfisverðlaun
Norðurlandaráðs
2003





   

  


 


  
 

  


 

  


  


 ! 
Maðurinn á bak við Elling:
Skrifar bæði fyrir börn og fullorðna
BÓKMENNTIR Ingvar Ambjörnsen
er búsettur í Þýskalandi en hann
fæddist árið 1956 í Larvik í Nor-
egi. Hann er í fremstu röð
norskra samtímarithöfunda en
fyrsta bók hans, 23-salen, kom út
árið 1981. Hann er mjög afkasta-
mikill rithöfundur og hefur skrif-
að bæði fyrir börn og fullorðna.
Hann er einna þekktastur fyrir
bækurnar sínar um hinn dásam-
lega fælnisjúkling Elling, sem er
íslenskum bíógestum að góðu
kunnur, en kvikmyndin um Elling
fékk á sínum tíma frábærar mót-
tökur á Íslandi og var þar að auki
tilnefnd til Óskarsverðlauna sem
besta erlenda kvikmyndin árið
2002.
Þar segir frá þeim Elling og
Kjell-Bjarne, herbergisfélögum á
hæli, sem eru fluttir í íbúð í bæn-
um og látnir standa á eigin fótum.
Tilraunir þeirra til að fóta sig í
samfélaginu eru hreint út sagt
kostulegar, auk þess sem sam-
skipti þeirra tveggja eru drep-
fyndin, falleg og hlý. Persónur
þeirra félaga eru afskaplega vel
skrifaðar og leikararnir skiluðu
þeim af svo hárfínni næmni og inn-
sæi að þeir urðu aldrei væmnir eða
hallærislegir, heldur eru þeir
þvert á móti svo yndislegir að það
er ekki hægt að komast hjá því að
falla fyrir þeim og taka þátt í gleði
þeirra og sorgum af heilum hug.
Elling og Kjell-Bjarne eru geð-
sjúklingar sem eiga erfitt upp-
dráttar en Ambjörnsen skrifar oft-
ar en ekki frá sjónarhóli undir-
málsfólks. Stíllinn er raunsæisleg-
ur og hann þykir hafa afar næmt
auga fyrir skuggahliðum mannlífs-
ins. Hann lýsir þó ætíð persónum
sínum og aðstæðum þeirra af sam-
úð og hlýju og breytir þá engu
hvort um er að ræða eiturlyfja-
neytendur, alkóhólista, geðsjúkl-
inga eða vændiskonur.
Ambjörnsen hefur skrifað þrjár
bækur um Elling og sú fyrsta er
væntanleg í íslenskri þýðingu í
haust. ■
ELLING OG KJELL-BJARNE
Heilluðu íslenska kvikmyndahúsagesti upp
úr skónum fyrir nokkrum misserum.
Það verður vart þverfótað fyrir þunga-
viktarrithöfundum á Bókmenntahátíð
í Reykjavík í haust.
NICHOLAS SHAKESPEARE
Leikstjórinn og leikarinn John Malkovich hefur gert kvikmynd eftir The Dancer Upstairs
eftir Shakespeare. Hann er í glæsilegum hópi gesta Bókmenntahátíðarinnar. Það er varla
hægt að segja að hann sé sá frægasti sem leggur leið sína til Reykjavíkur í haus en nafni
hans drottnar hins vegar óneitanlega yfir heimsbókmenntasögunni.
Shakespeare og fleiri
á Bókmenntahátíð
JUDITH HERMANN
Er talin til efnilegustu rithöfunda Þýska-
lands en hún vakti mikla athygli með smá-
sagnasafni sínu Sumarhús, seinna sem
hefur komið út hjá Bjarti í íslenskri þýð-
ingu Elísu Bjargar Þorsteinsdóttur.