Fréttablaðið - 09.11.2003, Blaðsíða 8

Internetið er spennandi tæki tilfréttamiðlunar og hefur þann
augljósa kost fram yfir dagblöð
að það er hægt að dúndra „skúbb-
unum“ umsvifalaust inn á Netið
án þess að þurfa að eyða tíma í
umbrot, prentun og dreifingu eins
og gengur og gerist á prentmiðl-
um. Hver einasta mínúta er sem
sagt „deadline“ eins og þeir orð-
uðu það töffararnir sem ætluðu að
breyta fjölmiðlaumhverfinu þeg-
ar netbólan alræmda náði há-
marki.
Bólan er vitaskuld löngu
sprungin og „gömlu“ miðlarnir eru
enn leiðandi. Sú staða kemur þó
vitaskuld enn upp af og til að hlut-
irnir gerast hratt og þá geta vaskir
netskúbbarar stolið boltanum.
Hrafn Jökulsson náði góðum
árangri með Pressunni sinni á
Strik.is fyrir nokkrum misserum
og tókst ótrúlega oft að „skúbba“
aðra miðla í hinum ólíklegustu
málum. Fréttahaukurinn vaski,
Steingrímur Ólafsson hefur náð
að fylla ágætlega upp í það skarð
sem Hrafn og félagar skyldu eftir
sig með vef sínum www.frett-
ir.com, þó það sé ákveðinn eðlis-
munur á síðunum.
Hraðinn sem netfréttamennsk-
an býður upp á gerir það nefni-
lega óhjákvæmilega að verkum
að skúbbgredda hleypur í menn
og þeir freistast til að slengja
heimildum sínum og vitneskju
fram án þess að rannsaka málin í
þaula. Eitthvað sem blaðamaður-
inn sem þarf hvort eð er að stilla
vinnu sína í takt við prentvélarn-
ar getur hæglega gert. Hraðinn
getur þannig gert það af verkum
að það sem virðist bláköld stað-
reynd þegar því er skutlað á Net-
ið er orðið að óljósum orðrómi
skömmu seinna. Þannig fullyrti
Steingrímur fyrstur að samningar
hefðu náðst „um að Fréttablaðið
yfirtaki rekstur DV og blöðin tvö
verði sameinuð undir einni yfir-
stjórn.“ Að kvöldi dags hafði þetta
gjörbreyst og fréttir bárust af því
að ekkert hefði orðið af samning-
um. Steingrímur hafði sem sagt
skotið yfir markið. En stundum
eru menn heppnir í netskúbbun-
um þar sem mörkin eru á stöðugri
hreyfingu og skömmu seinna var
upprunaleg frétt Steingríms stað-
fest og hann gat staðið við hana
„bara á aðeins öðrum forsendum
en upphaflega“ eins og hann orð-
aði það sjálfur.
Fréttir Steingríms eru í eðli
sínu skyldari slúðri en „fréttum“
en slúðrið er óstaðfest og getur
verið kærulausara þó oft verði
það að fullþroskaðri frétt í fyll-
ingu tímans og Steingrímur gæti
því gengið enn lengra og skemmt
sér enn betur ef hann tæki upp
klassíska aðgreiningu slúðurs og
frétta eða breytti nafni síðunnar
hreinlega í www.sludur.com. Þá
myndi hann alltaf skora þó hann
skyti yfir markið. ■
8 9. nóvember 2003 SUNNUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
■ Af Netinu
Smáaletrið
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
■ pælir í fréttum og slúðri.
Íaðsendri grein í Fréttablaðinufyrir viku, undir nafninu Sandra
B. Jónsdóttir, kom fram harkaleg
gagnrýni á fyrirætlanir líftækni-
fyrirtækisins ORF um verðmæta
próteinframleiðslu í byggi og
plöntulíftækni almennt. Rétt er að
ítreka að ORF hvorki framleiðir
erfðabreytt (eb) matvæli né fóður.
Greinin er full af fullyrðingum og
rangfærslum (skástrikað).Tökum
dæmi:
1) Stórfyrirtækið ORF sleppir
erfðabreyttum plöntum í íslenska
náttúru, og án samráðs við stjórn-
völd. Svar: Engum plöntum hefur
verið sleppt eða mun verða sleppt í
íslenska náttúru. Byggið er ræktað
á ökrum og getur ekki dreift sér í
villtri íslenskri náttúru enda er af-
mörkun þessarar ræktunar einn af
hornsteinum í starfsemi ORF.
Ræktun og leyfi ORFs eru í fullu
samræmi við íslensk lög og tilskip-
anir Evrópubandalagsins. Íslensk
sprotafyrirtæki teljast seint til
stórfyrirtækja þó þau kunni að
skapa ný störf í landinu.
Upplýst umræða?
2) Þegar erfðabreytt efni kom-
ast í fæðukeðju neytenda munu
heilsufarsvandamál koma upp (ein-
sog gerst hefur í BNA). Svar: Það
eru engin skráð tilfelli um sjúk-
dóma sem má rekja til neyslu (10 ár
á markaði) á erfðabreyttum mat-
vælum að mati Bandarísku lækna-
samtakanna (AMA). Að sömu niður-
stöðu komust Vísindaakademía
BNA, Indlands, Kína og Þriðja
heimsins í sameiginlegri skýrslu
sinni (Júlí 2000). Fullyrðingar um
annað er hreinn hræðsluáróður.
3) Neysla á erfðabreyttri máltíð
leiðir í 3 tilvikum af 7 til þess að
þarmabakteríur taki upp erfðavísi.
Svar: Ef rétt væri myndu þarma-
bakteríurnar okkar beinlínis fyllast
af erfðavísum ættuðum úr kjöti,
fiski og grænmeti! En hefur þetta
gerst? Aldrei, skv. skýrslum Banda-
rísku læknasamtakanna, Alþjóða
Heilbrigðisstofnunarinnar og Mat-
vælastofnunar Sameinuðu Þjóð-
anna (WHO/FAO).
4) Meiriháttar umhverfisslys
varð í BNA við blöndun 18 milljóna
lítra af soja baunum við „lyfjama-
ís“ – gífurlegur fjölda neytenda
með ofnæmi. Kostnaður nam 77
miljörðum króna. Svar: Mistök áttu
sér stað í Nebraska 2002 er bóndi
hóf ræktun á soya á akri sem árið
áður hafði verið ræktaður á
„lyfjamaís“ án þess að eyða spír-
andi maísplöntum frá árinu áður.
Mistökin uppgötvuðust þegar soya-
uppskeran var komin í vöru-
skemmu og fór aldrei á markað.
(USDA fréttatilkynning, 13. nóv.
2002). Að þetta hafi borist til neyt-
enda, hvað þá valdið ofnæmi, er
einfaldlega uppspuni. Kostnaður
við sektir og eyðingu á uppskerunni
nam 160 milljónum króna, ekki 77
milljörðum.
5) Greinarhöfundur vitnar í nýja
breska rannsókn sem leiddi í ljós
mikið tjón á umhverfinu. Svar: Í
ljósi þessarar tilvitnunar er vafa-
samt að Sandra hafi nokkurn tíma
lesið skýrsluna. Niðurstöður leiddu
í ljós að tegundafjölbreytnin var
svipuð í ökrum með eb-plöntum og
ökrum með óerfðabreyttum plönt-
um. Fjöldi skordýra einstaklinga
var heldur minni innan um rófu og
repju en meiri innan um erfða-
breyttan maís. Jarðvegslíf var svo
meira í erfðabreyttum ökrum. Nið-
urstöður rannsókna á öryggi um-
hverfis og neyslu eb-plantna á veg-
um EB frá 400 rannsóknarhópum
yfir 15 ára tímabil voru samhljóma;
ekkert neikvætt kom í ljós. Enda
aflétti EB nýverið tímabundinni
frystingu á leyfisveitingum til
ræktunar eb-plantna til manneldis.
Upplýst umræða er nauðsyn-
leg. Ábyrgðarlaus hræðsluáróður
skaðar ímynd Íslands sem upp-
lýsts þekkingarsamfélags og kem-
ur óorði á þarfa umræðu um um-
hverfismál. Umræðan verður
vera málefnaleg og byggja á
þekkingu og staðreyndum, ekki
flökkusögum og bábilju. Nær
væri skoða til hlítar alla þá mögu-
leika sem plöntuerfðatæknin hef-
ur til að auka matvælaframleiðslu
í heiminum með sjálfbærum
hætti, sérstaklega meðal fátækra
þjóða (skv. mati FAO, Þróunar-
stofnunar SÞ ofl.) til að draga úr
notkun eiturefna í landbúnaði, eða
til að lækka framleiðslukostnað á
þörfum lyfjum svo að þau verði
ekki bara fyrir fáa útvalda. Svo er
ekki verra ef hún skapar störf.
Það er auðvelt að rífa niður, reyn-
um frekar að byggja upp. Það kom
á óvart að frétta að Sandra B.
Jónsdóttir heitir í raun Sandra
Lee Best. Er ekki lágmarkskrafa
að fara rétt með og villa ekki á sér
heimildir? ■
Heimildir:
American Medical Association,
Council on Scientific Affairs,
skýrsla des. 2000
Safety aspects of genetically
modified foods of plant origin.
Genf, Sviss, WHO 2000
USDA fréttatilkynning, Was-
hington 13. nóv. 2002
American Medical Association,
Council on Scientific Affairs,
skýrsla des. 2000)
(Safety aspects of genetically
modified foods of plant origin.
Genf, Sviss, WHO 2000).
Skotið á hreyfanlegt mark
Andsvar
■- Dr. Björn L.Örvar og Dr. Einar
Mäntylä, plöntusameindalíffræðingar og
starfsmenn ORF Líftækni, svara gagnrýni
á plöntulíftækni.
ÍFréttablaðinu 30. október síðast-liðinn var frétt sem bar yfir-
skriftina: Gæslan áfram í gjör-
gæslu. Í umræddri frétt er talað um
fjármál og
fjársvelti Landhelg-
isgæslunnar. Sparn-
aður í opinberum
rekstri er að sjálf-
sögðu góðra gjalda
verður en það má
færa rök fyrir því
að sparnaður í rek-
stri öryggisstofnana
eins og landhelgis-
gæslu, lögreglu,
tollgæslu og útlend-
ingaeftirlits, geti verið dýr og
stjórnvöld þurfa að meta hvar eigi
fyrst og fremst að spara.
Varnarmál við breyttar að-
stæður
Í umræddri grein Fréttablaðsins
eru teknir saman útivistardagar
varðskipa og flugvéla Gæslunnar.
Þar kemur fram að útivistardagar
stærri skipanna Ægis og Týs á ár-
unum 2000 til 2003 eru svipaðir þ.e.
Ægir var að jafnaði 267 daga á sjó á
ári og Þór 263 daga. Hugmyndir frá
árinu 1979 um nýtt og öflugt varð-
skip virðast vera komnar niður í
skúffu, enda hvað eigum við að
gera með nýtt varðskip sem stjórn-
völd hafa ekki efni á að gera út, eða
hvað? Á s.l. vori varð ljóst að
Bandaríkjamenn myndu draga
verulega úr umsvifum á Keflavík-
urflugvelli og jafnvel loka stöðinni,
væntanlega vegna þess að þeir telja
ekki lengur þörf fyrir orustuvélar á
svæðinu. Og er það ekki einmitt
þetta, sem öll íslenska þjóðin von-
aðist til, á sínum tíma þegar varnar-
samningurinn var gerður, að ein-
hvern tíma yrði ekki lengur þörf
fyrir erlendan her í landinu? Nú er
tækifærið, nú skulum við rétta úr
okkur og sýna sjálfum okkur og
öðrum að við erum sjálfstæð þjóð
og höfum efni á því og í framhaldi
spyr ég hvort stjórnvöld skuldi
okkur „háttvirtum kjósendum“
ekki ábyrga stefnu í varnarmálum
við breyttar aðstæður, þar sem þau
skilgreina hugsanlega hættu sem
steðjar að og hvernig þau ætla að
bregðast við henni.
Fimmtudaginn 12. júní s.l.
spurði Fréttablaðið tvo alþingis-
menn, þá Ögmund Jónasson þing-
mann Vinstri grænna og Sigurð
Kára Kristjánsson nýkjörinn þing-
mann Sjálfstæðisflokksins eftirfar-
andi spurningar: Á Ísland að stofna
eigin her? Eftir fréttina s.l. vor um
væntanlegan samdrátt og/eða lokun
varnarstöðvarinnar kom þessi
spurning aftur í almenna umræðu
og sitt sýnist hverjum eins og geng-
ur. Hvernig svo sem menn svara
spurningunni hver fyrir sig getum
við væntanlega verið sammála um
að við skoðum þetta ásamt öðrum
þáttum sem varða öryggi landsins.
Við þurfum að sjálfsögðu að taka
tillit til þess hvernig heimurinn er í
dag og þeim aðferðum sem ýmsir
öfgahópar beita.
Eftirlit á sjónum
Varnarstyrkur okkar fellst að
verulegu leiti í legu landsins, hing-
að koma menn ekki akandi á skrið-
drekum eða herbílum, þeir verða að
koma sjóleiðina eða með flugvél-
um. Þess vegna held ég að það sé
skynsamlegt að beina augum okkar
að þessum aðkomuleiðum. Ég sé
ekki fyrir mér að við höfum bol-
magn til að koma upp eftirlitsflug-
sveit, sem geti haft eftirlit með
óæskilegum flugvélum, það öflugri
að hún veitti öryggi að þessu leiti
og því liggur í augum uppi að eftir-
litsflugvélar nærliggjandi NATO-
ríkja líti til með okkur í þessum
efnum, enda í samræmi við NATO-
samninginn skilst mér. Við ættum
því að beina sjónum okkar að eftir-
liti á sjóleiðinni. Hvernig gerum við
það? Jú einmitt með því að efla þær
stofnanir sem til eru í landinu þ.e.
Landhelgisgæsluna, Tollgæsl-
una,Útlendingaeftirlitið og Lög-
reglu. Ég tel að þessar stofnanir
verði að vinna saman en fyrst þarf
að skilgreina vandamálið. Ég hef
fulla samúð með Suðurnesjamönn-
um, sem missa vinnuna á Keflavík-
urvelli ef og þegar Bandaríkja-
menn draga úr umsvifum þar, en
þetta eru tvö óskyld mál sem ekki
má blanda saman.
Nauðsynlegt að efla toll-
gæsluna
Menn verða að gera það upp við
sig hvað mikið eftirlit með skipa-
umferð umhverfis landið við þurf-
um og erum tilbúnir að borga fyrir
og hvað stór skipa- og flugfloti
Gæslunnar þarf að vera til að ná
því markmiði. Ég tel að jafnhliða
því að við eflum eftirlit með skipa-
ferðum umhverfis landið sé nauð-
synlegt að efla Tollgæsluna við vit-
um jú að megnið af þeirri vörum
sem flutt er sjóleiðis til landsins er
flutt í gámum og í flestum tilfellum
segja farmskýrteini sem fylgja
gáminum rétt til um innihald hans.
Þarna er þó veikur hlekkur að mínu
mati sem vert er að taka til skoðun-
ar því ef menn eru að flytja eitt-
hvert ólöglegt efni eða tæki setja
þeir það ekki á farmskýrteini. Ég sé
ekki að hægt verði að opna hvern
gám og skoða innihaldið, það yrði of
tímafrekt og kostnaðarsamt. En er
ekki í sjónmálinu tæki til að gegn-
umlýsa hvern gám og bera niður-
stöðuna saman við farmskýrteini
(og e.t.v. er tollgæslan þegar með
slíkt tæki til umráða ? ef ekki er
þarna verkefni fyrir íslenska
tæknimenn að finna upp nothæft
tæki til þessa brúks). Mér finnst
full ástæða til að gefa þessu atriði
gaum því þarna er möguleiki á að
koma óæskilegum tækjum og/eða
efnum inn í landið. Það er síðan
hlutverk Útlendingaeftirlitsins að
hafa auga með óæskilegum ferða-
mönnum og má engu til spara til að
það eftirlit verði öflugt.
Óaldarflokkar, stofnaðir innan-
lands eða aðkomnir, til að fremja
hryðjuverk er hugsanlegur mögu-
leiki, sem við skulum ekki vanmeta.
Öflug lögregla er að sjálfsögðu
svar við því.
Að lokum, ég tel farsælast að við
byrjum á að skoða hvort þær stofn-
anir sem þegar eru til í landinu
ásamt aðild okkar að NATO full-
nægi ekki markmiðum okkar í
varnarmálum. ■
■
ég tel farsælast
að við byrjum á
að skoða hvort
þær stofnanir
sem þegar eru
til í landinu
ásamt aðild
okkar að NATO
fullnægi ekki
markmiðum
okkar í varnar-
málum.
Gæslan og varnarmálin
Umræðan
HRAFNKELL
GUÐJÓNSSON
■ fyrrverandi
kennari, skrifar
um NATO
Makalaus árás á nýsköpun
Baráttumál
Vestfirðinga
Samgöngumál eru eitt helsta
hagsmunamálið í baráttu Vest-
firðinga fyrir viðunandi búsetu-
skilyrðum og þar með tilveru-
rétti okkar sem byggjum Kjálk-
ann. Í sorglega mörgum tilvik-
um hefur tillögum verið drepið á
dreif, mál verið þvæld og í þeim
hrært þar til skarð hefur verið
rofið í samstöðuvegginn. Niður-
staðan verður oft sú að í ör-
væntingu sinni hrópar lands-
byggðin á að „eitthvað“ verði
gert - og þá gera menn bara eitt-
hvað. Því miður.
ÓLÍNA ÞORVARÐARDÓTTIR Á KREML.IS
Til hægri við
Alþýðuflokkinn
Á sínum tíma varð Vinstrihreyf-
ingin - grænt framboð til sem
andsvar. Stofnun hennar var
fyrst og fremst viðbrögð þeirra
sem þóttu sameiningartilraunir
Alþýðuflokks, Alþýðubandalags
og Kvennalista einkennast af
óljósri stefnu en að slíkur flokk-
ur myndi trúlega verða hægris-
innaðri en bæði Alþýðubandalag
og Kvennalisti. Ekki verður full-
yrt hér að sú niðurstaða hafi
verið óumflýjanleg. Hins vegar
er ljóst að hrakspár um hægri-
stefnu Samfylkingarinnar hafa
ræst. Stefna þess flokks er til
hægri við Alþýðuflokkinn sál-
uga, ef eitthvað er.
SVERRIR JAKOBSSON Á MURINN.IS
Nauðungar-
áskrift
Menntamálaráðherra telur það
við hæfi að heimila 5% hækkun
nauðungaráskriftar að Ríkisút-
varpinu á sama tíma og aðrir
fjölmiðlar berjast í fyrir lífi sínu;
flestir fækka nú starfsfólki, DV
varð gjaldþrota og Norðurljós
þurfa að færa hlutafé eigenda
sinna niður um 80%. Ríkisút-
varpið tekur stóran skerf af því
auglýsingafé sem fjölmiðlum
stendur til boða og einnig því fé
sem heimilin verja til kaupa á
fjölmiðlum.Hækkun á nauðung-
argjöldum af þessu tagi er raun-
ar aldrei við hæfi. Það er óhæfa
að fólki sé ekki treyst til að
velja sér fjölmiðla.
ÚR GREIN Á ANDRIKI.IS
Hver ber
ábyrgðina?
Mikil umræða hefur verið í þjóð-
félaginu undanfarið um að taka
upp skólagjöld við Háskóla Ís-
lands, til að ráða fram úr þeim
rekstrarvanda sem þessi stofn-
un býr við. Einkareknu háskól-
arnir fá styrki frá ríkinu til jafns
við Háskóla Íslands, og rukka
auk þess skólagjöld. Skiljanlegt
er því að Háskóla Íslands finn-
ist að sér vegið, og stjórnendur
þess vegna leitandi leiða til að
bæta rekstrargrundvöll sinn. En
hver ber ábyrgðina á þeim
slæma rekstrargrundvelli sem
þessi næstum aldargamla stofn-
un býr nú við? Eiga nemendur
að borga brúsann, eða kemur
það í hlut hins opinbera að axla
þessa ábyrgð?
ANDRÉS FJELDSTED Á POLITIK.IS