Fréttablaðið - 07.01.2004, Blaðsíða 18

18 7. janúar 2004 MIÐVIKUDAGUR
Rannsóknir vantar á íslenskutáknmáli og táknmálstúlka
vantar mjög mikið hér á landi,“ seg-
ir Rannveig Sverrisdóttir, lektor í
táknmálsfræði við Háskóla Íslands.
Rannveig var ráðin lektor í ársbyrj-
un 2002. Það var að hennar mati
mikilvægt skref að Háskólinn við-
urkenndi táknmál sem fræðigrein
þannig að lagður var grunnur að
rannsóknum í táknmáli. Annað mik-
ilvægt skref er að táknmál verði
viðurkennt sem móðurmál heyrnar-
lausra. Frumvarp þess efnis var
lagt fyrir Alþingi fyrir jól.
Rannveig segir námið í tákn-
málsfræði aðallega snúast um að ná
færni í málinu og læra málfræði en
líka læra um menningu og sögu
heyrnarlausra. Það er nokkurn veg-
inn sama samsetning náms og í öðr-
um tungumálum sem kennd eru við
Háskólann. Munurinn er að það er
tiltölulega nýtt að táknmál sé kennt
á háskólastigi og kennt yfirhöfuð.
„Ekki var farið að líta á táknmál
sem mál fyrr en 1960,“ segir Rann-
veig og bætir við að 1880 hafi tákn-
mál verið bannað í heiminum.
Viðurkenning á stöðu táknmáls-
ins hefur haft jákvæðar breytingar
í för með sér, að sögn Rannveigar.
„Það er mikilvægt að skilja þá sögu
sem býr að baki táknmálinu, sem er
saga kúgunar. Á því tímabili sem
það var bannað var til dæmis slegið
á hendur heyrnarlauss fólks þegar
það talaði táknmál, það átti bara að
lesa af vörum.“
Rannveig segir að heyrnarlausir
hafi upplifað einangrun, skilnings-
leysi og misrétti. Þeir hafi til dæm-
is ekki sama aðgang að útvarpi og
sjónvarpi og aðrir. Rannveig segir
þó ýmislegt hafa breyst til batnaðar.
„1964 fæddust nokkuð mörg heyrn-
arlaus börn hér á landi og sá ár-
gangur hefur barist ötullega fyrir
bættum rétti.“ En betur má ef duga
skal og Rannveig segir til dæmis
mikilvægt að túlkaþjónusta við
heyrnarlausa verði aukin, sem
krefst bæði aukinna fjárframlaga
og að fleiri læri táknmálstúlkun. ■
Enskuskóli Erlu Ara
auglýsir enskunám í Hafnarfirði
– Fyrir fullorðna - 10 getustig - áhersla á tal
– Fyrir 12-17 ára - 3 getustig - áhersla á málfr. og lesskilning
Skráning stendur yfir daglega í síma 891 7576
Sumarið 2004 verður sem fyrr boðið upp á námsferðir til Englands
Sjá nánari upplýsingar og myndir á www.simnet.is/erlaara
Táknmálsfræði hefur veriðkennd í Háskóla Íslands í
nokkur ár og í vor útskrifast
þriðji hópur táknmálstúlka sem
lært hefur táknmálsfræði á há-
skólastigi. Fréttablaðið leit við í
tíma í táknmálstúlkun þar sem
verið var að æfa nemendur í að
túlka táknmál yfir á íslensku. Sex
nemendur voru mættir í tímann,
en sjö munu útskrifast í vor.
Að sögn Júlíu Guðnýjar Hreins-
dóttur, sem er önnur þeirra sem
kenna túlkunina, er mikil þörf fyr-
ir táknmálstúlka á Íslandi. Nem-
endurnir, allt konur, taka undir
þetta og segja að í raun sé beðið
eftir að þær útskrifist. Þær segja
námið mjög krefjandi og sérstak-
lega reyni túlkunin á. „Túlkurinn
þarf að vera alveg hlutlaus. Þannig
afsalar hann eiginlega hluta af
sjálfum sér þegar hann er að sinna
sínu starfi,“ benda þær á. „Túlkun-
in krefst líka ákveðinna leikrænna
hæfileika – táknmál byggir mikið á
svipbrigðum.“ Þær segja sam-
vinnu í hópnum mjög mikilvæga í
túlkuninni: „En hún gengur sem
betur fer mjög vel.“
Heyrnarlausir eru mjög háðir
túlkum í samskiptum sínum við
aðra Íslendinga – en þrátt fyrir
það hefur ekki miklu fjármagni
verið veitt í táknmálstúlkun og
segja þær það vera gagnrýnis-
vert. „Það hefur ekki verið mikill
skilningur á þörfum heyrnar-
lausra þó að það sé að breytast,“
segir Júlía.
En hver var ástæða þess að
nemendurnir völdu sér þessa
námsbraut í Háskólanum? „Mig
langaði að prófa eitthvað nýtt,“
heyrist, „mér fannst málið mjög
fallegt,“ bætir önnur við. Þær eru
sammála um að þekking þeirra á
táknmáli hafi verið af skornum
skammti þegar þær hófu námið í
Háskólanum. „Það er alls konar
misskilningur um táknmál út-
breiddur, til dæmis að það sé alls
staðar í heiminum það sama,“
segja þær og bæta við að það hafi
mjög mikla þýðingu að kenna mál-
ið í Háskólanum, það stuðli að auk-
inni þekkingu á tungumálinu. Þær
stöllur eru mjög ánægðar með að
hafa valið þetta nám, „það kemur
inn á svo margt og er þannig mjög
gagnlegt.“ Þörfin á vinnuafli
þeirra er líka mjög mikil, bæta
þær við og vilja í leiðinni hvetja
karlmenn til að kynna sér málið:
„Það vantar karlmenn í táknmáls-
túlkun hér á landi, það eru ýmsar
aðstæður sem geta komið upp þar
sem karlmönnum þætti gott að
geta leitað til karlkyns túlka.“ ■
Nemendur í táknmálsfræði í Háskóla Íslands:
Krefjandi nám en skemmtilegt
JÚLÍA GUÐNÝ HREINSDÓTTIR
Er Íslendingum að góðu kunn sem fréttaþulur í táknmálsfréttum sjónvarpsins en sinnir
kennslu í táknmálstúlkun í Háskólanum auk þess að vinna á Samskiptamiðstöð heyrnarlausra.
Nýtt heimilisfang:
Tryggvagata 8, sími: 552-3870. Fax: 562-3820.
hefjast 19. janúar.
Innritun í síma 552 3870
5.-17. janúar.
• Námskeið fyrir byrjendur og lengra komna
• Einkatímar - Taltímar
• Námskeið fyrir börn
• Viðskiptafranska
• Lagafranska
• Kennum í fyrirtækjum. Netfang:
af@ismennt.is.
Veffang:
http://af.ismennt.is.
ÁHUGASAMIR NEMENDUR
Þær Guðný Björk Þorvaldsdóttir, Birna Hlín Guðjónsdóttir, Þórný B. Jakobsdóttir, Ástbjörg Rut Jónsdóttir, Ásta Baldursdóttir og Lilja
Þórhallsdóttir voru í hrókasamræðum á táknmáli þegar Fréttablaðið leit við í tíma.
RANNVEIG SVERRISDÓTTIR
Er lektor í táknmálsfræði við Háskóla Ís-
lands.
Táknmálsfræði við HÍ mikilvægt skref fyrir stöðu heyrnarlausra:
Heyrnarlausir í einangrun
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M
Foreldrar -
Sýnum ábyrgð
Áfengi má ekki selja, veita
eða afhenda ungmennum
undir 20 ára aldri.