Fréttablaðið - 09.01.2004, Blaðsíða 18

Lýsingar á aðförum ofbeldis-manna eru svo svakalegar að
þeim er vart trúandi. Þar fara
handrukkarar fremstir og þeir
hafa greinilega tileinkað sér því-
líkan hrottaskap að samfélagið
verður að geta brugðist við.
Um haustið 2002 ætlaði ágætur
maður að stofna samtök til að
berjast gegn ofbeldinu, en ekkert
varð úr. „Hvorki almenningur né
lögregluyfirvöld höfðu áhuga á að
taka raunverulega á þessum mál-
um,“ segir baráttumaðurinn, Guð-
mundur Cesar Magnússon, í
Fréttablaðinu í dag. Ekkert skal
fullyrt um að yfirvöld hafi ekki
áhuga á að sinna ofbeldismálum,
það er jafnvel ótrúlegt að svo sé,
eða hvað? Getur verið að
fjársvelti lögreglu hamli rann-
sóknum og aðgerðum í grófum of-
beldismálum?
Eflaust dugar viljinn ekki einn
og sér til að vinna á þessum mikla
vanda. Til að árangur náist þurfa
margir að koma að málinu; stjórn-
völd, lögregla og almenningur.
Þeir sem verða fyrir ofbeldinu
eru ekki öfundsverðir og oftast er
skiljanlegt að fórnarlömbin hiki
við að leggja fram kærur þegar
búið er að hóta verri meðferð
verði það gert. Almennar reglur
duga ekki þegar búið er að hræða
og ógna svo mikið að fólk kýs
frekar að lifa í ótta og angist en
láta lögreglu vita.
Þær sögur sem ganga um
hrottaverkin eru miklar og meið-
andi. Fjölmiðlum hefur verið bent
á að í iðnaðarhverfi sé starfrækt-
ur vafasamur klúbbur. Lögregla
hefur einnig heyrt sögurnar, en
þar sem enginn hefur kært er
ekkert gert. Látið er eins og ekk-
ert sé hægt að gera nema til komi
kæra frá þeim sem beittir eru of-
beldi. Ef það er rétt að í klúbbi
þessum, sem ekki er deilt um að
sé til, séu barnungar stúlkur látn-
ar vinna sér fyrir næsta skammti
með munnmökum, er þá ekki
skylda samfélagsins að ráðast
gegn óþverranum en ekki bíða
þess að einhver eða einhverjar
fyllist kjarki og kæri þá sem beitt
hafa ofbeldinu?
Ásókn erlendra glæpahringja
mun vaxa. Ísland er nógu stór og
spennandi markaður til að hægt
sé að hagnast á glæpastarfsemi
hér. Glæpamönnum hefur verið
snúið frá landinu og eflaust er það
vel. Það má samt ekki gleymast að
íslenskir misindismenn hafa
gengið í lið með þeim erlendu og
sækja sjálfsvirðinguna í viður-
kenningar frá englum helvítis og
bandítum. Það er það versta og
um leið það erfiðasta. Það getur
verið erfitt að stugga erlendum
afbrotamönnum frá landinu en
erfiðast hlýtur að vera að berjast
gegn þeim sem eru meðal okkar.
Almenningur vill þetta ekki, en
getur lítið aðhafst, stjórnvöld
vilja þetta ekki og ekki lögreglan.
Hvað á að gera? ■
Mál manna
SIGURJÓN M. EGILSSON
■ skrifar um ofbeldi í þjóðfélaginu.
18 9. janúar 2004 FÖSTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Með ákveðnum hætti minnirhverfing stjórnmála- og
þjóðfélagsumræðunnar í dag í
kringum einn mann á stjórn-
málin eins og þau voru á tíma-
bili stéttastjórnmálanna á
fyrri hluta síðustu aldar.
Þannig snerist t.d. stjórnmála-
umræðan og átökin fyrst og
fremst kringum Jónas Jónsson
frá Hriflu um nokkurt skeið í
íslenskri pólitík. Hann varð að
eins konar sól í hinu pólitíska
sólkerfi, þar sem gagnstæðir
kraftar ýmist ýttu mönnum frá
Jónasi eða soguðu þá til hans. Þó
hann hafi sjálfur verið umdeild-
ur er óumdeilt að
Hriflu-Jónas var
sjálfur mikil for-
ingi. Um hann
mátti stundum
segja að hann kysi
átökin, væru þau í
boði.
Þó tímarnir séu
ólíkir og einstak-
lingarnir líka er
það alltaf ágæt
skemmtun að
draga fram líking-
ar með fortíð og nútíð. Þannig
virðist margt í stíl og þeim póli-
tísku kringumstæðum sem
koma upp í kringum Davíð
Oddsson minna á stíl Jónasar
forðum, þó pólitíkin sé vissuleg-
ast önnur. Þetta á sérstaklega
við þann stíl sem Davíð virðist
hafa tileinkað sér (á ný) á síð-
ustu mánuðum og misserum.
Hann er hvassari, afdráttarlaus-
ari og stillir hlutum gjarnan upp
þannig, að þeir sem ekki eru
með honum eru beinlínis á móti
honum. Stórar bombur falla á
báða bóga þó minnisstæðust sé
eflaust bolludagsbomban fræga.
Patrón fræða og lista
Nú um hátíðarnar hefur Dav-
íð verið sérstaklega hvass og
beint spjótum sínum að ,,auð-
valdinu“ sem hann telur ógna
þjóðfrelsinu innan frá – nokkuð
sem í sjálfu sér mætti flokka
sem hriflíska pólitík. En í þess-
ari orrahríð hefur forsætisráð-
herra jafnframt birst okkur sem
listamaður og patrón fræða og
lista. Frá fornu fari hefur Davíð
tengst listum, fræðum og menn-
ingu og haft á því skoðanir og
tekið þátt í þessum geira mann-
lífsins, rétt eins og Hriflu-Jónas
á sínum tíma líka. Í huga al-
mennings fer það þó ekkert á
milli mála að ákveðnar stefnur
og ákveðnir menn í fræða- og
listageiranum eru Davíð kærari
en aðrir, og ráða þar pólitísk
sjónarmið nokkuð ferðinni. Það
er vel þekkt staðreynd frá
Hriflutímanum líka. Bæði
Hrafn Gunnlaugsson og Hannes
Hólmsteinn Gissurarson, sem
segja má að séu í liði Davíðs,
sendu frá sér menningarafurðir
um hátíðarnar, sem fengið hafa
misjafnar undirtektir. Það er
síðan hrópandi hriflískt við
þetta ástand, að á kaffistofum
landsins taka menn ekki afstöðu
til þessara lista- og fræðiverka
út frá innihaldi þeirra eða verk-
unum sjálfum, heldur út frá
flokkspólitískum sjónarmiðum.
Út frá því í hvoru liðinu þeir
eru! Þessi menningarverk fengu
góða dóma í Mogganum. en slak-
ari annars staðar, sem enn eyk-
ur á fortíðarskírskotunina.
Fjórða bindi: Guðjónsson?
Nú síðast skrifaði Jakob F. Ás-
geirsson, sem lýsa má sem hátt-
settum fræðimanni í liði Davíðs,
grein þar sem gripið er til varna
fyrir Hannes Hólmstein. Sú
málsvörn kemur satt að segja á
óvart frá manni eins og Jakobi, en
sýnir e.t.v. hversu langt hriflu-
væðingin eða flokksvæðing
menningarumræðunnar er geng-
in. Jakob beitir nefnilega fyrst og
fremst þeim rökum að um póli-
tískar ofsóknir sé að ræða gegn
Hannesi, en gerir litið úr efnis-
legri gagnrýni. Hann telur, eins
og raunar kemur að hluta fram
hjá Hannesi sjálfum, að nægjan-
legt sé að vísa í ,,mest notuðu
heimildir“ sérstaklega í eftirmála
þegar verkinu í heild er lokið.
Samkvæmt yfirlýsingum eiga að
koma út þrjú bindi, það fyrsta
heitir ,,Halldór“, annað bindið á að
heita ,,Kiljan“, og það þriðja ,,Lax-
ness“. Miðað við umfang gagnrýn-
innar mætti ætla að Hannes þurfi
að bæta fjórða bindinu við með til-
vísunum og heimildum, sem þá
myndi væntanlega heita ,,Guð-
jónsson“! Vissulega er það til mik-
illa bóta að gera rækilega grein
fyrir heimildum í eftirmála þó
það sé kannski ekki mikill stíll
yfir því, en vonandi er að Hannes,
í málsvörn þeirri sem hann hefur
boðað, svari gagnrýninni efnis-
lega, en bresti ekki í gír hins póli-
tíska fórnarlambs. Ýmislegt
bendir hins vegar til að hann muni
gera það – eins og t.d. grein Ás-
geirs – enda væri það í fullu sam-
ræmi við hið hriflíska andrúms-
loft menningar- og þjóðfélagsum-
ræðunnar.
Hvar er drottningin?
Slagur forsætisráðherra við
hið nýja auðvald tekur á sig ýms-
ar myndir og stjórnmálastíllinn
felur í sér að þeir slagir sem í boði
eru séu teknir – hvort sem það er
slagur um græðgi hinna nýríku,
um lífeyri æðstu stjórnenda, um
fjölmiðla, um Evrópusambandið,
um uppstillingar í liðinu eða eitt-
hvað annað. En átökin eru lýjandi.
,,Smalahóll er höllin, en hvar er
drottningin?“ Er ekki viðbúið að
með þessu áframhaldi fari menn
ósjálfrátt að skima eftir þeim Ey-
steini og Hermanni í forustusveit
Sjálfstæðisflokksins? ■
Með atvinnulíf á heilanum
„Nokkuð undarleg staða er nú
komin upp í íslenskum stjórnmál-
um: Formaður Sjálfstæðiflokksins
er kominn í herferð gegn stærstu
fyrirtækjum landsins og blað hins
frjálsa framtaks bítur í skjaldar-
endur og heimtar löggjöf til
verndar frelsinu - með því að tak-
marka það. Flokkur atvinnulífs-
ins er nú kominn með atvinnulífið
á heilann: Kaupþing og Baugur
eru vondu kallarnir í dramanu og
nú er nauðsyn að setja lög til
hægri og vinstri.“
BIRGIR HERMANNSSON Á WWW.KREML.IS
Spéhrædd þjóð
„Íslendingar eru sennilega spé-
hræddastir Norðurlandabúa. Í
Finnlandi, N-Noregi og N-Svíþjóð
t.a.m. fara kynin nakin saman í
sauna án þess að hugsa sig
tvisvar um. Eru sauna-iðkendur
ekki mikið að velta því fyrir sér
hvort ístran eða lærin séu hlaup-
kennd eða ekki. Í Skandinavíu
þykir það mjög gott flipp meðal
ungmenna að vera nakin við hin
og þessi tækifæri, t.d. í veislum
eða í gosbrunnum á almannafæri.
Í Svíþjóð eru konur oft á tíðum
sturtuverðir í karlaklefanum í
sundi og þykir ekkert tiltökumál.
Væri fróðlegt að sjá upplitið á
gömlu köllunum í Vesturbæjar-
lauginni ef kvenmaður skipaði
þeim að sápa sig betur á typpinu
áður en þeir færu út í.
Hjá frændþjóðum okkar er
vaxtarlag manna jafn misjafnt og
þeir eru margir líkt og hérlendis.
Hins vegar gera þeir sér almennt
betur grein fyrir því að líkamar
stjarnanna eru ekki rétta viðmið-
unin. Skýrir það líklega betri
sjálfsmynd þeirra. Er líklegt að
það sé að þakka klæðalitlum
samverustundum þeirra.
[...] Forseti Íslands gæti verið
verndari þjóðarátaks til heiðurs
mannslíkamanum með slagorð-
inu: „Vinnum sigur á sjálfum okk-
ur“. Útgjöld heimilanna myndu
líklega minnka eitthvað ef sem
flestir væru fáklæddir eða naktir,
þ.e. slit á klæðnaði yrði minna.“
BJARNI MÁR MAGNÚSSON Á WWW.DEIGLAN.COM
■ Bréf til blaðsins
■ Aðsendar greinar
■ Leiðrétting
Ofbeldi
■
Er ekki viðbúið
að með þessu
áframhaldi fari
menn ósjálfrátt
að skima eftir
þeim Eysteini
og Hermanni í
forustusveit
Sjálfstæðis-
flokksins?
Höfð voru eftir Ara Edwald,framkvæmdastjóra Samtaka
atvinnulífsins, ummæli sem sneru
að því hvort breyta ætti sam-
keppnislögum. Í stað samkeppn-
islaga átti að standa „lög sem
vörðuðu starfsumhverfi atvinnu-
lífsins“. Sú skoðun Ara og SA að
brýna nauðsyn beri til að breyta
samkeppnislögunum sjálfum er
hins vegar óhögguð.
Fréttablaðið tekur við aðsend-um greinum. Greinarnar eiga
að vera á bilinu 3.000 til 3.500 slög
með bilum í word count sem finna
má undir liðnum Tools í word-
skjali. Senda skal greinarnar á
netfangið kolbrun@frettabladid.is
ásamt mynd af greinarhöfundi.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til
þess að velja og hafna og stytta
greinar.
Hollendingurinn Jaap de HoopScheffer hefur tekið við
starfi framkvæmdastjóra Atlants-
hafsbandalagsins af hinum
breska Robertson lávarði.
Scheffer var áður utanríkisráð-
herra Hollands.
Jaap de Hoop Scheffer er 55
ára gamall, fæddur árið 1948 og
nam lög við háskólann í Leiden.
Eftir það var hann í þrjú ár í flug-
hernum en gekk þá til liðs við
utanríkisþjónustuna og var skrif-
stofustjóri hollenska sendiráðsins
í Ghana. Hann vann síðan fyrir
NATO í Brussel. Eftir það tók
hann við starfi sem aðstoðarmað-
ur utanríkisráðherra Hollands og
vann samtals fyrir fjóra utanrík-
isráðherra. Hann varð síðan þing-
maður og formaður hins hægri-
sinnaða flokks Kristilegra
demókrata. Árið 2002 varð
Scheffer utanríkisráðherra
Hollands en sagði formlega af sér
í desembermánuði síðastliðnum
til að taka við starfi fram-
kvæmdastjóra Atlantshafsbanda-
lagsins.
Fór í amerískt próf
Scheffer fór í opinberra heim-
sókn til Washington í september-
mánuði síðastliðnum og hitti
George Bush Bandaríkjaforseta.
Hollenskir fjölmiðlar sögðu þann
fund vera amerískt próf sem lagt
hefði verið fyrir Scheffer til að
komast að því hvort hann teldist
hæfur í starf framkvæmdastjóra
NATO. Sagt er að fundurinn hafi
gengið vel og Bandaríkin studdu
ráðningu Scheffer. Eftir að til-
kynnt hafði verið opinberlega um
þá ráðningu lýsti George Bush
yfir ánægju sinni og sagði
Scheffer leiðtoga sem væri
maður frelsis og samvinnu. Hann
sagðist hlakka til að vinna með
honum.
Vill brúa bilið milli Evrópu
og Bandaríkja
„Ég get ekki ímyndað mér
heimsmynd sem reist er gegn
Bandaríkjunum,“ sagði Scheffer
þegar deilur um Íraksstríðið
stóðu sem hæst. Hann er talinn sá
stjórnmálamaður í Evrópu sem
reynt hefur hvað ákafast að brúa
bilið milli afstöðu Evrópu og
Bandaríkjanna til stríðsins.
Scheffer hefur þegar tilkynnt
um fyrsta verkefni sitt í hinu nýja
starfi en það er að efla friðar-
gæslu NATO í Afganistan. Hann
hyggst einnig einbeita sér að því
að jafna ágreining innan Atlants-
hafsbandalagsins vegna Íraks-
stríðsins. Scheffer er þriðji Hol-
lendingurinn sem gegnir starfi
framkvæmdastjóra NATO. Jos-
eph Luns var framkvæmdastjóri
NATO á árunum 1971 til 1984 og
Dirk Stikker stýrði NATO á árun-
um 1961 til 1964. ■
Maður frelsis
og samvinnu
Maðurinn
JAAP DE HOOP SCHEFFER
■ hefur tekið við starfi framkvæmda-
stjóra Atlantshafsbandalagsins.
JAAP DE HOOP SCHEFFER
George Bush Bandaríkjaforseti lýsir honum sem manni frelsis og samvinnu. Hér ávarpar
hann blaðamenn á fyrsta starfsdegi sínum sem framkvæmdastjóri NATO á mánudaginn
síðastliðinn.
BIRGIR
GUÐMUNDS-
SON
■
skrifar um „hriflu-
væðingu“ þjóðfé-
lagsumræðunnar.
Um daginnog veginn
Hriflu-Davíð