Fréttablaðið - 28.01.2004, Blaðsíða 11

11MIÐVIKUDAGUR 28. janúar 2004
Ellefu hæða bygging hrundi til grunna:
Á annan tug björgunarmanna fórst
KAÍRÓ, AP Að minnsta kosti fjórtán
manns létu lífið og 33 slösuðust þeg-
ar ellefu hæða bygging hrundi til
grunna í úthverfi Kaíró í Egypta-
landi. Flestir hinna látnu voru
slökkviliðsmenn sem höfðu verið
kallaðir út til að ráða niðurlögum
elds í byggingunni.
Húsið hrundi eftir að eldur
braust út í áhaldaverslun á neðstu
hæðinni aðfaranótt þriðjudags. Síð-
degis í gær höfðu björgunarmenn
fundið fjórtán lík í rústunum en leit-
inni var haldið áfram fram á kvöld
þar sem ekki lá fyrir hversu margir
voru inni í húsinu þegar það hrundi.
Tvær aðrar byggingar urðu fyrir
skemmdum og voru rýmdar í ör-
yggisskyni.
Að sögn lögreglu hafði eigandi
byggingarinnar bætt við fjórum
hæðum án þess að fá til þess tilskil-
in leyfi. Hann hafði ekki farið að til-
skipunum yfirvalda um að rífa tvær
efstu hæðirnar og hunsað viðvaran-
ir um að viðgerðir á neðstu hæðinni
gætu eyðilagt undirstöður hússins.
Gefin hefur verið út handtöku-
skipun á hendur eigandanum sem
liggur á sjúkrahúsi. ■
LEITAÐ Í RÚSTUNUM
Björgunarmenn leituðu í yfir sólahring í
rústum ellefu hæða byggingar sem hrundi
til grunna í úthverfi Kaíró
DÆMD FYRIR UMSKURÐ Sjötug
kona í Gana hefur verið dæmd
til fimm ára fangelsisvistar fyr-
ir að umskera kynfæri stúlku.
Dómarinn sagði harða refsingu
hugsaða sem víti til varnaðar
þeim sem hygðust láta umskera
stúlkubörn sem hann sagði
úreltan sið.
GADHAFI VILL TIL BRUSSEL
Moammar Gadhafi Líbíuleið-
togi vill fara í opinbera heim-
sókn til höfuðstöðva Evrópu-
sambandsins í Brussel. Yfir-
maður líbískrar sendinefndar
hjá ESB sagði að slík heimsókn
gæti verið til marks um upphaf
nýrra tíma í samskiptum Líbíu
og Evrópusambandsins sem
hafa verið erfið vegna stuðn-
ings Líbíu við hryðjuverk.
■ Afríka
■ Asía
■ Norðurlönd
Verktaki:
Þarf ekki
rekstrarleyfi
DÓMSMÁL Héraðsdómur Vestur-
lands hefur sýknað verktaka af
fimm ákærum Vegagerðarinnar.
Verktakinn neitaði að sækja um
rekstrarleyfi frá Vegagerðinni til
flutninga. Hann taldi að einungis
flutningafyrirtæki þyrftu á leyf-
inu að halda og tók dómurinn und-
ir það sjónarmið.
Kristrún Heimisdóttir, lögmað-
ur Samtaka iðnaðarins, segir nið-
urstöðuna fagnaðarefni. Löggjöf-
in sé skýrt dæmi um það þegar
lög séu sett og látin ná til fyrir-
tækja með íþyngjandi hætti án
þess að tilgangurinn eða mark-
miðin séu ljós. Dómurinn stað-
festi að iðn- og verktakafyrirtæki
sem standi í einhverjum flutning-
um þurfi ekki sama rekstrarleyfi
og flutningafyrirtæki. ■
SJÁLFSMORÐSÁRÁS Á ÖRYGGIS-
SVEITIR NATÓ Afgani og
kanadískur hermaður féllu í
sjálfsmorðsárás í Kabúl í
Afganistan. Þrír kanadískir her-
menn og átta óbreyttir borgarar
særðust. Árásarmaðurinn stökk í
veg fyrir bílalest öryggissveita
Nató og sprengdi sig í loft upp.
Herskáir talíbanar hafa lýst
ábyrgð árásarinnar á hendur sér.
FISKUR Í STAÐ FUGLA HJÁ KFC
Bandaríska skyndibitakeðjan
KFC hefur ákveðið að bregðast
við faraldri fuglaflensu með því
að bjóða viðskiptavinum sínum í
Víetnam upp á fisk í stað kjúk-
lings. Að sögn yfirmanns KFC í
Víetnam er þessi ráðstöfun tíma-
bundin. Fuglaflensan hefur kost-
að sex manns lífið í Víetnam.
FRIÐARVIÐRÆÐUR INDVERJA OG
PAKISTANA Háttsettir embættis-
menn frá utanríkisráðuneytum
Indlands og Pakistan ætla að
ræðast við í Islamabad dagana
16.–18. febrúar. Markmiðið er að
finna lausn á deilunni um
Kasmír.
Eftir að hafa sinnt kjörum ís-lenskra bænda í sextán ár
samfleytt tel ég mál að linni,“
segir Ari Teitsson sem hefur
ákveðið að hætta sem formaður
Bændasamtaka Íslands á næsta
búnaðarþingi sem haldið verður í
mars.
Ari sat í stjórn Stéttarsam-
bands bænda í sjö ár áður en það
sameinaðist Búnaðarfélagi Ís-
lands. „Sameiningin þótti rekstr-
arlega hagkvæm auk þess sem
skil milli kjarabaráttu og faglegra
starfa þóttu orðin óljós. Skiptar
skoðanir voru um ágæti samein-
ingarinnar en í nánu samstarfi við
Sigurgeir Þorgeirsson, fram-
kvæmdarstjóra BÍ, tókst okkur að
ná þessu saman í eina heild. Ég tel
að í dag fyrirfinnist engir flokka-
drættir milli búnaðarfélagsarms
annars vegar og stéttarfélags-
arms hins vegar, sem vissulega
voru í húsi fyrir níu árum.“
Ari segir stöðnun hafa ríkt í
framkvæmdum bænda eftir
kreppuna 1990 og lítillar bjartsýni
gætt. „Ég minnist þess á búnaðar-
þinginu 1995 þegar verið var að
ganga frá sameiningunni sló Al-
þýðublaðið upp á forsíðu Bændur
gjaldþrota.“ Á þessum tíma var
mjög þröng staða í landbúnaðin-
um. Hún hefur vissulega ekki
alltaf verið góð síðan en meiri
bjartsýni ríkir í dag og framfarir
eru meiri. Kjör bænda hafa hins
vegar lítið breyst, þrátt fyrir að
staðan sé aðeins skárri en var á
þessum árum. Ég hygg ef borin
eru saman kjör bænda á árunum
1992–1995 og í dag sé bilið svipað.
Kjarabætur hjá hinum almenna
launþega hafa batnað en bændur
er enn langt á eftir.
Fólksflótti af landsbyggð-
inni
Tekjuleysi er að mati Ara helsta
áhyggjuefni bænda og ekki síst erf-
ið þróun byggða úti á landi. „Það er
stöðugur fólksflótti af landsbyggð-
inni. Áhrifin eru aukinn samdráttur
í hefðbundnum landbúnaði. Hröð-
ust er þróunina í svínaræktinni.
Fyrir fimmtán árum voru á annað
hundrað svínabændur. Í dag eru
þeir orðnir fimmtán, flestir á suð-
vesturhorninu. Þessi atvinnuvegur
sem skipti máli í mörgum sveitum
og byggðum er núna horfin.“
Ari segir svipaða þróun eiga sér
stað í mjólkurbúskap þó hægari sé.
„Á undanförnum árum höfum við
horft á einn framleiðanda í hverri
viku hætta. Þessi þróun hefur í för
með sér að byggðir grisjast. Skólar
og önnur félagsleg starfsemi hverf-
ur og um leið veikist mannlífið.
Skuldastaða sauðfjárbænda hef-
ur ekki vaxið á undanförnum árum.
Ari telur ástæðuna aukið aðhald
bænda í fjárveitingum og smæð
búa. Hins vegar telur Ari hratt
vaxandi skuldasöfnun mjólkur-
framleiðenda mikið áhyggjuefni.
„Mikil uppbygging hefur verið í
mjólkurframleiðslu á síðustu árum
en hún hefur verið dýru verði
keypt, sérstaklega hátt verð á
mjólkurkvóta.“ Ari segir aukna
skuldasöfnun einnig hjá framleið-
endum á hvítu kjöti. Máli sínu til
stuðnings nefnir hann þrjú stærstu
fyrirtækin í framleiðslu á kjúkling-
um sem urðu öll nánast gjaldþrota
á síðasta ári. Ari segir 1.800 millj-
óna króna skuldastöðu Móa lýsa
þeirri stöðu sem glímt sé við á kjöt-
markaðinum. Bændur séu að fram-
leiða kjöt langt undir kostnaðar-
verði.
Skynsamleg stærð búa
Hröð fækkun hefur verið á
svínabúum og, sem fyrr segir,
hefur kúabændum fækkað um
einn í viku hverri. Ari telur tíma-
bært að menn velti fyrir sér hvort
fækkunin eigi sér einhver ytri
mörk og hver sé hin skynsamlega
bústærð. Þá sé ekki úr vegi að
horfa til byggða í stað þess að ein-
blína á hagkvæmni framleiðsl-
unnar. „Samfara styrkjum ríkis-
ins til bænda mætti velta fyrir sér
hvort byggðarmarkmið ættu ekki
að vera samfara. Þessu hefur ekki
verið velt upp með neinum form-
legum hætti. Persónulega er ég
ekki með svör á reiðum höndum
en mér finnst eðlilegt að menn
ræði þessa hluti og spyrji sig um
leið hvernig landbúnaðurinn eigi
að þróast.
Einstakt land
Ari telur vaxtabrodd bænda lig-
gja í aukinni ræktun, ferðaþjón-
ustu og skógrækt. „Það er vaxandi
áhugi fyrir ferðaþjónustu og mikl-
ir möguleikar til staðar, bæði í
gegnum hestamennsku og
veiðinýtingar. Þá hefur aukið fjár-
magn komið inn í skógræktina sem
víðast hvar hefur átt þátt í að
styrkja landsbyggðina. Í dag
stunda mörg hundruð bændur
skógrækt.“
Umræða vísindamanna um
raunverulega hlýnun loftslags hef-
ur ekki farið fram hjá bændum.
Ari segir hlýrra loftslag vissulega
gefa nýja möguleika í sambandi
við ræktun og þar beri hæst korn-
rækt.
„Ef um varanlega hlýnun lofts-
lags er að ræða gæti kornrækt orð-
ið mikilvæg atvinnugrein innan
fárra ára, ekki síst í tengslum við
svínarækt. Svínabændur á Norður-
löndum rækta allt sitt korn sjálfir
og bera í svínin. Þá er búfjáráburð-
urinn notaður aftur á kornakrana.
Hér á landi kaupa svínabændur
nánast allt fóður erlendis frá og
áburðurinn nýtist ekki til ræktun-
ar á korni til næstu kynslóða svína.
Ef við næðum að rækta okkar fóð-
ur í hvíta kjötið yrði um gjörbreyt-
ingu að ræða í landbúnaði.“
„Ég bind vonir við að við fáum
að nýta okkur í fyrsta lagi breyt-
ingar á veðurfari og í öðru lagi
markaðsráðandi straum ferða-
manna til Íslands,“ segir Ari að-
spurður um framtíðarsýn hans á
íslenskum landbúnaði. „Landið
okkar er einstakt og aukinn ferða-
mannastraumur kæmi dreifbýli og
bændum til góða. Að síðustu vona
ég að íslenskan þjóðin beri gæfu til
að styrkja landbúnaðinn þannig að
hann verði öflugur í matvælafram-
leiðslu og hornsteinn byggðar.“ ■
Fréttaviðtal
KOLBRÚN INGIBERGSDÓTTIR
■ ræðir við Ara Teitsson, formann
Bændasamtaka Íslands.
Landbúnaður
hornsteinn byggðar
Ari Teitsson hyggst hætta sem formaður Bændasamtaka Íslands á þessu ári. Ari telur
vaxtabrodd landbúnaðar liggja í aukinni ræktun, ferðaþjónustu og skógrækt.
ARI TEITSSON, FORMAÐUR
BÆNDASAMTAKA ÍSLANDS
„Ef um varanlega hlýnun loftslags er að
ræða gæti kornrækt orðið mikilvæg
atvinnugrein innan fárra ára, ekki síst í
tengslum við svínarækt.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M
SKAÐABÓTAMÁL Á HENDUR LÖG-
REGLUNNI Tvítugur Norðmaður,
sem hefur tvisvar verið sýknaður
af ákærum um gagnastuld, ætlar
að krefja efnahagsbrotadeild lög-
reglunnar um sem nemur rúm-
lega 1,7 milljónum íslenskra
króna í bætur. Þegar Jon Lech
Johansen var 15 ára bjó hann til
forrit sem brýtur upp öryggis-
þætti DVD-diska og birti það á
Netinu. Hann var sýknaður á
tveimur dómstigum en málinu
var ekki áfrýjað til Hæstaréttar.