Tíminn - 10.11.1971, Blaðsíða 9

*H)VIKUDAGUR 10. nóvember 1971
TIMINN
9
Otgafandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
rramtvæmdastjórl: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þðrartnn
ÞórarinssoD (áb) Jón Belgason, tndriOi G. Þorsteinsson og
Tómas Karlsson Auglýstngastjórl: Stelngrimur Gislason Kit.
ítjórnarskrifstofur i Edduhúsinu, simax 18300 — 18308 Skrif-
vtofur Banikastraeti 7 — AigrelOsluslmJ 12323. Auglýslngaslml:
10523. AOrar skrifstofur stmi 18300 Askrlftargjald kr 195,00
á mánuSi Innanlands t lausasölu kr 12.00 elnt - Prentsm
Edda hf.
T
BREZKA RITIÐ NEW STATESMAN:
Gjörbreytt stefna getur forðað
frá hörmungum á Norður-irlandi1
Víkjum aukaatriðum
til hliðar og stönd-
Stjórnarandstaða Verkamannaflokksins verður að taka á sig rögg og
krefjast yfirlýsingar um, að brezki herinn verði látinn hverfa úr landi
að ári liðnu. Það eitt gæti knúið íra til samkomulags
um einhuga saman í
landhelgismálinu
Ólafur Jóhannesson, forsætisráðherra, hafði í samein-
uðu Alþingi í gær, framsögu fyrir þingsályktunartillögu
ríkisstjórnarinnar uiji útfærslu fiskveiðilögsögunnar við
ísland 1 50 sjómílur á næsta ári.
í ræðu sinni sagði Ólafur m.a. að því væri ekki neitað
að Bretar hefðu nokkurra hagsmuna að gæta í sambandi
við útfærslu landhelginnar við ísland. Þeir hefðu veitt
hér meira en erlendar þjóðir, stundum í skjóli ofríkis.
Þeirra hagsmunir væru þó litlir þegar á heildina væri
litið og í samanburði við hagsmuni íslendinga. Afkoma
einstakra brezkra útgerðarborga kynni þó enn að ein-
hverju verulegu leyti að vera tengd fiskveiðum á íslands-
miðum. Síðan spurði forsætisráðherra:
„En hvað ætli það yrði lengi, ef ekkert væri að gert,
og ofveiði og rányrkja væri stunduð á fiskimiðum land-
grunnsins og þau uppurin? Hvaða gagn hefðu þeir af ger-
eyddum fiskimiðum?"
Eigi að síður væri Sjálfsagt að skoða stöðu og sjónar-
mið þessara útgerðarstaða og athuga hver tök væru á að
draga úr röskun þeirri og aðstöðumissi, sem þeir kjmnu
að verða fyrir vegna útfærslu fiskveiðimarkanna.
Forsætisráðherra taldi rangt að gera lítið úr þeim
mótbyr, sem við mættum vænta úr ýmsum áttum í land-
helgismálinu og þá ekki hvað sízt frá gömlum forréttinda-
þjóðum. Við skyldum ekki gera okkur neinar gyllivonir
um fyrirhafnarlausan sigur, heldur þvert á móti gera ráð
áyrir langri og strangri baráttu. En um úrslitin yrði ekki
efast, ef við sjálfir stöndum nægilega fast saman og
villumst eigi af vegi. Það væri alveg víst, sagði forsætis-
ráðherra, að því meiri einhugur, sem hjá okkur ríkti um
málið, því auðunnari yrði sigurinn. I framhaldi af því
sagði ráðherrann:
„Ég held, að þjóðin sé nær undantekningalaust ein-
huga í þessu máli. Þann einhug þarf með öllu móti að
efla. Ég vona, að stjórnarandstöðuflokkarnir fylki sér í
þessu máli við hlið stjórnarflokkanna og ríkisstjórnarinn-
ar. Ég held, að af þeirra hálfu hafi ekkert það verið
sagt, sem gerði þeim það erfitt. Það væri mikill óvinafagn
aður, ef menn færu að stofna til ágreinings út af aukaatrið
um, sem vitaskuld geta verið álitamál, og ég ætla að svo
stöddu algerlega að sneiða hjá að ræða. Og þeir, sem nú
fara að hengja sig í aukaatriði og stofna með þeim
hættj til ágreinings, ganga erinda úrtölumanna. Það er
með öllu ástæðulaust nú að fara að eltast við eða rifja
það upp, sem borið kann að hafa á góma í kappsfullri
kosningabaráttu. Það er í því fólginn ómetanlegur styrk-
ur, að við sýnum það út á við, að við stöndum allir
saman."
Um uppsögn landhelgissamningana víð Breta og
Vestur-Þjóðverja frá 1961, sagði forsætisráðherra, að við
gætum ekki fallizt á, að þeir væru einhverjir eilífðar-
samningar, þótt í þeim væru engin uppsagnarákvæði.
Aðstæður allar væru gerbreyttar frá því að þeir hefðu
verið gerðir, bæði að því er varðar fiskveiðar og fisk-
veiðitækni og réttarskoðun í landhelgismálum. Allir
stjórnmálaflokkar hafa lýst þeirri skoðun sinni, að samn-
ingarnir væru uppsegjanlegir, og í þingsályktunartiliögu
ríkisstjórnarinnar er kveðið á um að þessum samningum
skuli sagt upp. — TK
BREZKA ríkisstjórnin gerir
Norður-írland innan skamms
að okkar Vietnam ef stjómar-
andstaða Verkamannaflokksins
rankar ekki við sér og gerir
skyldu sína. Okkur getur orð-
ið ómögulegt að sleppa frá
óvinnandi borgarastyrjöld, sem
gerspillir stjómmálasiðferði
okkar og eyðileggur herinn
sem baráttulið. Það hörmuleg-
asta við styrjöldina í yietnam
var einmitt, að Bandaríkja-
menn vildu hana ekki, en bár-
ust út í hana. Raunar vissu þeir
varla að þeir ættu í styrjöld
fyrri en að orðið var um sein-
an að hverfa á burt „án van-
sæmdar" og „án þess að bregð
ast skuldbindingum sínum.“
Mjög svipuðu máli gegnir
um okkur á Norður-írlandi nú.
Svo er komið nú þegar, að ekki
er talið til forsíðufrétta að
nokkrir hermenn séu skotnir
á viku hverri. Það er oiðin
sjálfsögð afleiðing af því að
„halda úppi lögum og í-eglu" á
Nor.ðttr:.írlandi. Eandiökur áh
dóms og laga hneyksluðu okk-
ur mjög fyrir fáeinum vikum,
en nú þykja þær ekki annað
en sjálfsagður hluti dagiegrar
löggæzlu. Áður en langt um
, líður verður ríkisstjórnin far-
in að verja aðferðir yfirheyr-
endanna í fangabúðunum —
farin að telja þær „óhjákvæmi
legar eins og á stendur," —
ef dæma má eftir hneigð henn
ar til að berast blindancii með
straumnum.
HÁSKALEGASTI veikleiki
lýðræðisins í Bretlandi og
Bandaríkjunum er einmitt fólg
inn í því, hve auðvelt okkur
veitist að venjast þeim illverk-
um, sem framin eru fyrir okk-
ar hönd á afviknum stöðum.
Brezki herinn er að hernema
Norður-írlapd og á í trúar-
bragðastyrjöld við írska lýð-
veldisherinn. Ríkisstjórn
þeirra Kennedys og Johnspns
í Bandaríkjunum sagði um
Vietnamstyrjöldina, að fyrst
yrði að buga óvinina, en að því
loknu mætti taka stjórnmála
lausn til álits. Sama segir ríkis
stjórn okkar nú um Norður-ír-
land. En við getum ekki bugað
írska lýðveldisherinn nema
komast fyrir vopnaútvegunina.
Við höfum hins vegar ekki
þeim herafla á að skipa, að við
getum lokað landamærum
Eire, fremur en Bandaríkja-
menn gátu lokað landamærum
Suður-Vietnam.
Hvað vopnasmyglið áhrærir
þá náðum við fyrsta flugvélar-
farminum frá kominúnistarík.i-
unum í Amsterdam um daginn.
En áður en við verðum frá okk
ur numdir af sigurgleði yfir
því ættum við að núnnast þess,
að gagnráðstafanir okkar
reyndpst haldlitlar bæði í Pal-
estínu og við Suezskurðinn, bar
sem Tékkar sáu hermdarverka
—
HAROLD WILSON,
form. Verkamannaflokkslns
mönnum, bæði fsraelsmanna
og Araba fyrir vopnum. Engin
ástæða er til að ætla, að þær
kæmu að betra haldi á norður-
hluta eyju, þar sem allir eyjar-
skeggjar eru sannfærðir um
það í hjarta sínu, að eyjan sé
þeirra land en ekki okkar.
AF þessum sökum er sú ætl-
un ríkisstjórnarinnar gersam-
lega óraunhæf að buga írska
lýðveldisherinn fyrst og semja
að því loknu um friðsamlega
lausn. Tilvera stjórnarinnar í
Norður-írlandi ein kemur í
veg fyrir, að rædd sé iausn á
vanda fra út frá öðru sjónar-
horni en skilmélum mótmæl-
enda einna. Þegar þannig er í
pottinn búið og írski lýðveldis-
herinn nýtur virks stuðnings
kommúnistaríkjanna og velvilj
aðs hlutleysis ríkisstjórnar og
landsmanna allra i Eire, er
engin ástæða til að ætla, að bar
dagar þurfi yfirleitt nokk'.irn
tíma að taka enda.
Verkamannaflokkurinn get-
ur ekki skotið sér undan
ábyrgð sinni með þvi einu n®
látast hörundssárari en rikis-
stjórnin og hafa hærra en hún
yið hverja nýja framvindu mála.
Ekki pr heidur til neins að
krefjast þess undir yfirskyni
grandvarleikans, að ráðstefna
allra íra verði haldin, þar sem
vitað er fyrirfram, að slík ráð-
stefna sezt aldrei f rökstóla.
Málið er þannig vaxið, að
við verður að bregðast með allt
öðrum hætti. Brezka þjóðin
vill komast úr þessupi ógöng-
um, en Út úr þeim verður ekki
framar hörfað sársaukalaust
eða skipulega. En til er önnur
og djarflegri aðferð ef Verka-
mannaflokkurinn hefur kjark
og skarpskyggni til að krefjast
þess, að liún verði viðhöt’ð.
NEW Statesman hefur áður
mælt með því, að við lýstum
yfir þeirri eindregnu og ský-
lausu ákvörðun, að hverfa a
burt með her okkár að ári
liðnu. Engin von er um síiórn-
málalausn meðan gildandi
stefnu er fylgt, og því er að
irijTt^itS* 'l • í: f1' Ta-4-'
minnsta kosti rétt að reyna rót-
tæka stefnubreytingu. Ríkis-
stjórn mótmælenda verður að
hverfa og brezka ríkisstjórnin
að taka að sér stjórn Norður-
frlands í eitt ár í þeim til-
gangi, að knýja andstæðingana
til að semja sín í piiili um
lausn, enda hverfi herinn skil-
yrðislaust burt að öðrum kosti.
Slík uppástunga þyktr sýna
óumræðilegt miskunuarleysi
og flestir fórna hönduui í hryll
ingi ef hún er færð í tal. Að-
ferðin sé ekki lýðræðisleg, hún
hlyti að vekja úlfúð og valda
blóðsúthellingum, sem er það
versta segja andstæðingar
hennar. En þeir hinir sömu
vilji ekki opna augun fyrir
Vpnleysi þess ástands, sem nú
ríkir, né þeim skelfingum, sem
bráðlega eiga eftir að dynja
yfir.
VIÐ þekkjum þess dæmi af
langri reynslu af dvöl brezka
hersins erlendis, að hann er
hvergi nærri ónæmur fyrir
þeim aðstæðum, sem hlytu að
drepa niður, þaráttukjark
hvaða hers sem væri, og ala á
spillingu hans og grimmd. Bar-
áttap í NprSur-frlandi er :kk-
ert annað en þessi gömlu skít-
verk, — sem hersveitum okk-
ar er farið að bjóða við fyrir
löngu, — að reyna að halda
uppi reglu þar spm tvö fjand-
sanileg samfélög eigast við.
Herinn hefur oftast áður getað
gert sér vonir um að losna
skjótlega úr klípunni.
Ef hernum er sagt, að hann
verði að annast gæzlu á Norð-
ur-írlandj iepgi epp, hlýtur
hann óhj áirvpsmilpga að fara að
beita við ofbeldismepnipa
sömp aðferðup^ og þeir yiShgfa
sjálfir. ASferðir, sem enginn
mannlegur méttur getur varið,
verða afsakaðar og réttlættar
með því, að gjalda vcrði iikp
líkt. Þyí veyður eklvi mpti
mælt, að við liurfum á hurt frá
Ipdlapdi, Palestjpu, Ifýpur og
Aden eipungis vegna þess. að
slík framvinda var hafiq, ep
við ákváðum að láta ekki ieið- |
ast lengra út á þá braut.
EKKI væri annaö en þræspí |
að láta svo sem henpp rrnji |
verið áfram un> ótiltekipp
tíma á Norður-írlandi sn oess
að siðferðisþrek hans léti á
sjá og aðferðir hans breyttust
til hins verra. Breytt stefna
gæti að minnsta kosti forðað
okkpr frá þeirri sorg og smán,
sem Bandaríkjamenn máttu
þola þegar þeir komust smátt
og spiátt að því, hvernig styrj-
öldin í Vietnam var í raun og
veru þáð.
En ný stefpp hefpr fleira (ii
síns ágætis — og betra. Vitað
yrði, að brezki harinn hyrfi 8
brptt að ári iiðpu, á l.yerjp sem
ylti. Meðap árið vapri aS U?§
Framhald á þis. 14