Fréttablaðið - 19.02.2004, Blaðsíða 20

20 19. febrúar 2004 FIMMTUDAGUR
GERVIHNETTI SKOTIÐ Á LOFT
Rússar skutu geimflauginni Molniya M á
loft frá Plesetsk-geimferðastöðinni í gær.
Molniya M flytur gervihnött hersins á spor-
braut og fylgdist Vladimír Pútín með þegar
flauginni var skotið á loft.
Guðni Ágústsson um Samfylkinguna:
Fari á námskeið í landbúnaði
ALÞINGI Guðni Ágústsson landbún-
aðarráðherra sagði á Alþingi að sú
aðferð bænda að leggja áherslu á
að markaðssetja dilkakjöt sem árs-
tíðabundna hágæðavöru lofaði
góðu. Ríkið bæri engan beinan
kostnað við sölu á lambakjöti er-
lendis á þessu ári, bændur bæru
alla ábyrgðina og hefðu útflutn-
ingsskyldu í samræmi við samn-
inga. Áhersla hefur verið lögð á
markaði í Bandaríkjunum, Dan-
mörku, Þýskalandi og Ítalíu.
„Með þessari aðferð er verið að
stíga skynsamleg skref. Þessu fylg-
ir auðvitað að verið er að selja Ís-
land í leiðinni,“ sagði Guðni. Lúðvík
Bergvinsson, Samfylkingunni,
sagði landbúnaðarráðherra tala eins
og ekkert hefði breyst í greininni.
„Afkoman bænda í þessum
efnum er ekki til að hrópa húrra
fyrir. Það er vafasamt að leggja
útflutningskvaðir á alla í grein-
inni og fáránlegt að selja kjötið
langt undir kostnaðarverði,“
sagði Lúðvík. Landbúnaðarráð-
herra spurði hvort Samfylkingin
væri slíkur frjálshyggjuflokkur
að hann fordæmdi alla félagslega
skyldu.
„Ég tel brýnast að Samfylking-
in fari á námskeið í landbúnaði.
Þessi umræða er sundurlaus. Get-
ur Samfylkingin ekki viðurkennt
það sem félagshyggjuflokkur að
bændur geta komið sér saman um
fyrirkomulag?“ sagði Guðni. ■
Þegar hann komst til valda fyrirfjórtán árum síðan var honum
fagnað sem þjóðhetju, prestinum
unga sem hafði um margra ára
skeið krafist frelsis og lýðræðis fyr-
ir þjóð sína og barist gegn spilltum
stjórnvöldum sem á endanum urðu
að láta eftir. Fyrst var bundinn endi
á 29 ára einræðisstjórn Duvalier-
fjölskyldunnar 1986 og síðan voru
haldnar kosningar fjórum árum síð-
ar eftir að nokkir stjórnendur höfðu
setið skamma stund.
Jean-Bertrand Aristide var á
þessum tíma róttækur prestur og
sagði margt réttlætan-
legt til að binda enda á
einræði og kúgun. Hann
var sakaður um að efna
til vopnaðrar uppreisnar
og varð það til að kaþ-
ólska reglan sem hann
hafði starfað innan frá
sex ára aldri afneitaði
honum. Það var um
þetta leyti, árið 1988,
sem vopnaðir menn á
vegum stjórnvalda réð-
ust inn í kirkju hans
meðan hann söng messu
og myrtu tólf sóknar-
börn. Sjálfur slapp
Aristide, rétt eins og frá
tveimur öðrum morðtil-
ræðum sem voru gerð
við hann.
Því var það svo að
þegar efnt var til kosn-
inga 1990 vann Aristide
sigur þrátt fyrir að her-
inn og framámenn úr
röðum atvinnulífs og landeigenda
hafi lagst gegn kjöri hans. Þá naut
hann stuðnings þjóðarinnar, sem
var orðin þreytt á stjórnmálamönn-
um og herstjórnum sem héldu fast í
völd sín á kostnað landsmanna, leit
á hann sem tákn gegn kúgun. Það
átti eftir að breytast.
Frelsari verður kúgari?
„En dásamlegt tæki! Það
lyktar vel og hvar sem þú
ferð viltu finna lyktina.“
Þetta hafði blaðamaður
Associated Press eftir
Aristide í september 1991.
Þar vísaði Aristide til
grimmdarlegrar aftökuað-
ferðar sem hefur verið notuð á
Haítí. Bíldekk er vætt í bensíni, sett
um háls þess sem á að taka af lífi og
kveikt í dekkinu. Myndir af slíkum
grimmdarverkum, frömdum af
fyrrum stuðningsmönnum Arist-
ides, hafa birst undanfarið en eru
fjarri því einu dæmin um illa leikin
lík manna sem hafa verið myrtir á
óhugnanlegan hátt.
Presturinn sem réttlætti ofbeldi
í baráttu gegn stjórn sem kúgar
borgara sína hefur setið þráfaldlega
undir ásökunum um að brjóta gegn
lýðræðislegum réttindum lands-
manna og að nota lögreglu og vopn-
aða menn til að koma í veg fyrir
mótmæli. Fjöldi manna hefur verið
myrtur eða illa leikinn í mótmæla-
aðgerðum og stjórnvöld hafa verið
sökuð um að láta það óátalið þó lítið
væri gert til að upplýsa morð á
tveimur blaðamönnum sem gagn-
rýndu ríkisstjórn Aristides.
Stjórnarandstæðingar snið-
gengu kosningarnar árið 2000 þegar
Aristide komst aftur til valda eftir
að hafa látið af starfi forseta fimm
árum áður og sögðu stjórnvöld hafa
komið í veg fyrir lýðræðislegar
kosningar.
Bandamennirnir skipta um
skoðun
Þegar Bandaríkjamenn komu
Aristide aftur til valda 1994 var það
réttlætt með því að hann væri lýð-
ræðislega kjörinn forseti sem hefði
verið steypt af stóli. Þó voru ekki
allir sannfærðir um hversu lýðræð-
islegir stjórnarhættir hans yrðu.
„Aristide kann að hafa unnið kosn-
ingar en hann er ekki líklegur til að
vinna til verðlauna fyrir að stuðla
að lýðræði,“ sagði öldungadeildar-
þingmaðurinn Jesse Helms
skömmu áður en Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti sendi 20.000 hermenn
til Haiti til að koma herstjórninni
frá og Aristide aftur til valda.
Í dag virðast fleiri í Banda-
ríkjastjórn sammála Helms, enda
hefur stjórnin skrúfað fyrir nær
alla aðstoð við Haítí og gagnrýnt
Aristide fyrir ólýðræðislega
stjórnarhætti. ■
Aldraðir ökumenn:
Hættara við
að slasast
WASHINGTON, AP Ökumenn á sex-
tugs- og sjötugsaldri eru meðal
öruggustu ökumanna, en þegar
þeir komast á eftirlaunaaldur eiga
þeir frekar á hættu en yngri öku-
menn að lenda í árekstrum, að
sögn bandarísku umferðarörygg-
isstofnunarinnar.
Ökumenn sem hafa náð 85 ára
aldri eru fjórfalt líklegri til að láta
lífið í bílslysi en miðaldra öku-
menn. Samkvæmt niðurstöðum
nýrrar rannsóknar eru ökumenn
65 ára og eldri fjórðungi líklegri
til að lenda í árekstri en miðaldra
ökumenn og 50 prósent líklegri til
að lenda í árekstri þegar þeir eru
orðnir 85 ára eða eldri. ■
GREITT FYRIR AÐGANG
Vegagjald í miðborg Lundúna nemur tæp-
um níu milljörðum króna fyrsta árið.
Vegagjald:
Tafir minnka
um þriðjung
LONDON, AP Samgönguyfirvöld í
London segja að dregið hafi úr
umferðartöfum í miðborginni um
þriðjung eftir að farið var að inn-
heimta vegatolla fyrir ári síðan.
Með því átti að draga úr fjölda
þeirra bíla sem leggja leið sína í
miðborgina dag hvern og flýta
fyrir umferð.
Vegagjaldið sem hefur verið
innheimt fyrsta árið er þó ekki
nema rétt rúmlega helmingur
þess sem Ken Livingstone borgar-
stjóri hafði spáð fyrir um, and-
virði tæpra níu milljarða króna í
stað tæpra sautján milljarða.
Einkabílum sem keyrt er inn í
London hefur fækkað um átján
prósent, litlu minna en þau 20%
sem borgarstjórinn spáði.
Livingstone segir mikinn árangur
hafa náðst og vill stækka svæðið
sem gjaldskyldan nær til. ■
Dýraverndarsamtök:
Grimmilegur
dauði humars
SYDNEY, AP Humrar verða ekki
lengur soðnir lifandi í Ástralíu ef
þarlendum dýraverndunarsam-
tökum verður að ósk sinni.
Konunglega samfélagið um að
koma í veg fyrir illa meðferð á
dýrum vill að humrar verði
svæfðir í ísskápum eða frystikist-
um og stungnir til bana áður en
þeir eru soðnir. „Ef þú hendir lif-
andi krabbadýri í sjóðandi vatn
finnur það fyrir því og þú ert þar
með að drepa það á grimmilegan
máta,“ sagði formaður samtak-
anna, Hugh Wirth. ■
GUÐNI ÁGÚSTSSON
Landbúnaðarráðherra spurði á Alþingi
hvort Samfylkingin væri slíkur
frjálshyggjuflokkur að hann fordæmdi
alla félagslega skyldu.
Fréttaskýring
BRYNJÓLFUR ÞÓR
GUÐMUNDSSON
■ skrifar um Jean-Bertrand Aristide,
forseta Haítí, þar sem óöld ríkir nú.
Austurbyggð:
Kolmunninn
farinn að
berast
SJÁVARÚTVEGUR Færeyska skipið
Finnur Fríði kom á mánudaginn
til Fáskrúðsfjarðar með fyrsta
kolmunnafarminn sem berst á
land á þessu ári. Skipið var með
2.500 tonn, sem veiddust vestur af
Írlandi. Finnur Fríði er nýtt skip,
sem kom til heimahafnar í Fær-
eyjum 20. desember síðastliðinn
og var þetta þriðja veiðiferð
skipsins. ■
Uppreisnarmennirnir semhafa hertekið hluta Haítí eru
margir hverjir fyrrum stuðn-
ingsmenn Jean-Bertrand Arist-
ide forseta, hópar manna sem
hann hefur treyst á til að berja
niður andstöðu við sig. Meðal
uppreisnarmanna eru einnig fjöl-
margir gamlir hermenn sem
stóðu að eða unnu með einræðis-
stjórnum hersins á níunda og tí-
unda áratug síðustu aldar.
Sá sem er talinn leiða aðgerðir
uppreisnarmanna í borginni
Hinche er talinn vera Louis Jodel
Chamblain. Hann var yfirmaður
dauðasveita herstjórnarinnar
undir lok níunda áratugar síðustu
aldar og stjórnaði sveitum sem
unnu mörg grimmdarverk eftir
að Aristide var steypt af stóli
1991. Fleiri fyrrum herforingjar,
sem sakaðir hafa verið um gróf
mannréttindabrot, taka þátt í
uppreisninni.
Því er það svo að þó að Aristide
hafi treyst á vopnaðar sveitir til
að halda völdum eru íbúar Haiti
fjarri því að vera öruggir um að fá
stjórn sem sýnir meiri virðingu
fyrir mannréttindum, verði hon-
um steypt af stóli. ■
UPPREISNARMAÐUR Í GONAIVES
Uppreisnarmenn í borginni Gonaives
vörðu Jean-Bertrand Aristide áður en bróð-
ir foringja þeirra var myrtur. Þá snerust
þeir gegn honum.
Andstæðingar Aristides:
Engir kórdrengir
Sakaður um það sem
hann barðist gegn
Sem ungur maður barðist Jean-Bertrand Aristide gegn ofríki einræðisstjórnar og herstjórna.
Eftir að hann komst til valda hefur hann þótt taka stjórnhætti sinna gömlu andstæðinga að
nokkru leyti sér til fyrirmyndar. Nú verður hann fyrir svipaðri andstöðu og hann mælti áður með.
NOKKUR ÁRTÖL
Í SÖGU HAÍTÍ
1986 Duvalier-fjöl-
skyldan hrökklast frá
völdum.
1990 Jean-Bertrand
Aristide er kjörinn
forseti.
1991 Herinn tekur
völdin.
1994 Bandaríkjastjórn
kemur Aristide aftur
til valda með sam-
þykki Sameinuðu
þjóðanna.
1995 Aristide lætur af
völdum við lok kjör-
tímabils síns að
kröfu Bandaríkjanna.
2000 Aristide kjörinn
forseti á ný í kosn-
ingum sem stjórnar-
andstæðingar snið-
gengu.
2004 Uppreisn hefst
gegn stjórn Aristides.
BÚA VIÐ ÓÖLD
Íbúar Haiti hafa
lengi búið við mikla
fátækt og vafasamt
stjórnarfar. Afstaða
þeirra til uppreisn-
arinnar er skipt.
Sumir fagna því að
risið sé upp gegn
Aristide, sem hefur
treyst á vopnaða
fauta til að berja
niður andstöðu við
sig. Aðrir óttast að
arftakar hans kunni
að verða enn verri.