Fréttablaðið - 22.02.2004, Page 20

20 22. febrúar 2004 SUNNUDAGUR
BAKSLAG Í BARÁTTUNA
„Við breyttum mjög mörgu í íslensku samfélagi en mér finnst fjara hratt undan því núna eftir að Kvennalistinn fór af vaktinni. Það er komið bakslag í jafnréttisumræðuna. Það er litið á hana eins og sérmál sem þurfi ekki lengur að
taka mikið tillit til. Konur taka til dæmis ekki þátt í þjóðfélagsumræðunni til jafns við karla.“
Þórhildur Þorleifsdóttir er leikstjóri vinsælustu leiksýningar á Íslandi í dag, söngleiksins Chicago. Nú sem fyrr er hún gallhörð baráttu-
manneskja fyrir auknu jafnrétti kynjanna. Hún segir bakslag komið í jafnréttisumræðuna og til vitnis um það bendir hún á að konur eigi
erfitt uppdráttar í leikhúsheiminum.
Íslenskt leikhús
er strákaleikhús
Þórhildur Þorleifsdóttir er leik-stjóri vinsælustu leiksýningar
á Íslandi í dag. Það er söngleikur-
inn Chicago sem Borgarleikhúsið
sýnir fyrir fullu húsi og uppselt er
á langt fram í tímann. Sýningin er
kostnaðarsöm og mikil áhætta var
því tekin með uppfærslunni í leik-
húsi sem stríðir við fjáragsvanda.
„Þetta var djarft val að því leyti
til að þetta er ekki söngleikur sem
er á topp tíu lista flestra. Hann
hefur einu sinni áður verið sýndur
hér á landi og þá kolféll hann,“
segir Þórhildur. „En þegar maður
er að setja upp sýningu þýðir ekki
að velta því fyrir sér hvort hún
muni ganga. Þá er maður kominn
út á mjög hálan ís því það er
aldrei hægt að vera fyrir fram
viss um hvað muni slá í gegn. Sá
sem vissi það væri á föstum laun-
um hjá öllum stærstu leikhúsum
heims.
Þegar ég tók að mér þetta
verkefni vildi ég reyna að ná
sömu áhrifum í dag og þegar
söngleikurinn var fyrst frum-
sýndur. Chicago fjallar um ásókn
fólks í að komast í fjölmiðla og
hvernig fjölmiðlar elta það sem
þeir halda að ásókn sé í. Fjöl-
miðlaheimurinn er gjörbreyttur
frá því sem var. Stærsta breyting-
in snýr að slúðurdálkum og slúð-
urblöðum og því hversu margir
virðast vera tilbúnir að bera
einkalíf sitt á borð. Það er því
bæði verið að búa til þarfir og
fullnægja þörfum. Ég fékk Gísla
Rúnar Jónsson í það verk að þýða
söngleikinn og laga að nútíma-
samfélagi og hann leysti það verk
alveg frábærlega.“
Ekki eru allir á einu máli um
listrænt gildi söngleikja, en nei-
kvæðustu raddir segja þá vera
heldur fáfengilega skemmtun.
„Ég hef enga fordóma gagnvart
söngleikjum,“ segir Þórhildur.
„Vel gerðir söngleikir eru góð
skemmtun og ég dreg ekki úr gildi
þess að eitt af hlutverkum leik-
hússins er að skemmta fólki. Ég
líki þessu mjög oft við bókasöfn
en þar verður að vera á boðstólum
flest það sem fólk vill lesa og
skoða. Góður bókavörður hafnar
ekki einstökum bókmenntateg-
undum vegna þess að honum
þykja þær ekki nógu menningar-
legar eða ekki nógu fínar.“
Ekki veðjað á konur
Þórhildur hefur verið tengd ís-
lensku leikhúsi frá því hún var
barn og lærði listdans við List-
dansskóla Þjóðleikhússins. Á
löngum ferli hefur hún leikstýrt
um 80 leiksýningum. Hún segir
hlutskipti kvenleikstjóra vera allt
annað en karlleikstjóra. „Það þarf
ekki annað en að líta yfir flóruna
til að sjá að þetta er ekki einu
sinni samanburðarhæft, svo mik-
ill er munurinn. Þetta endurspegl-
ar líka ástandið í samfélaginu.
Sjáðu konur í fjölmiðlastétt. Það
eru ekki margar konur sem eru
ritstjórar, fréttastjórar eða rit-
stjórnarfulltrúar og fá að ráða
ferðinni. Það er eins í leikhúsinu.
Þegar ungar konur koma úr leik-
listarskóla er ekki veðjað á þær
og þeim fengin verkefni en það er
sífellt verið að búa til leikstjóra úr
strákunum og þeir fá alveg ótrú-
leg tækifæri. Það er gott og bless-
að því það þarf að ala upp nýja
kynslóð af leikurum og leikstjór-
um en stóri gallinn er sá að það
sama gildir ekki um konur. Konur
hafa miklu meiri sönnunarbyrði
og þurfa að brjótast áfram af eig-
in rammleik því enginn tekur þær
upp á sína arma. Það vakti mikla
athygli og þótti óvenjulegt á sín-
um tíma að þegar Sveinn Einars-
son tók við starfi sem Þjóðleik-
hússtjóri réð hann tvær konur
sem leikstjóra, Brynju Benedikts-
dóttur og Bríeti Héðinsdóttur.
Þær voru aðalleikstjórar Þjóðleik-
hússins og svo vorum við nokkrar
sem bættumst við. Á tímabili var
því hér nokkuð sterkur hópur
kvenleikstjóra og það vakti at-
hygli erlendis. Þetta skipti máli
því kvenleikstjórarnir voru fyrir-
myndir en nú er þetta gerbreytt
aftur.“
Stílað upp á strákana
Þórhildur var leikhússtjóri
Borgarleikhússins á árunum
1996-2000 og eitt leikárið voru
kvenleikstjórar leikhússins um
helmingur leikstjóra. Hún segir
að þetta hafi vakið athygli og
viðbrögð en ekki öll jákvæð:
„Það hljómaði nokkuð frá karla-
hópnum: Það þýðir ekkert fyrir
karlmenn að sækja um í Borgar-
leikhúsinu, þar komast bara
konur að. Ég man að þegar ég
var að kynna vetrarstarfið
spurðu blaðamenn mig að því
hvernig stæði á því að svo marg-
ar konur væru að leikstýra. Ég
sagðist myndu svara þessari
spurningu þegar þeir væru bún-
ir að fara niður í Þjóðleikhús og
spyrja kollega minn þar sömu
spurningar með öfugum for-
merkjum. Það þykir ekki frétt-
næmt að það séu nær eingöngu
karlmenn að leikstýra og fáar
konur komist þar að. Ungu kon-
unum er hleypt í einhver smá-
verkefni eða látnar leikstýra
barnaleikritum og oftast verður
lítið framhald á. Íslenskt leik-
hús nútímans er strákaleikhús.
Ungir karlleikstjórar leikstýra
og almennt er mikið stílað upp á
strákana, bæði í hlutverkum og
verkefnum.
Þegar ungar konur
koma úr leiklistar-
skóla er ekki veðjað á þær
og þeim fengin verkefni en
það er sífellt verið að búa til
leikstjóra úr strákunum og
þeir fá alveg ótrúleg tæki-
færi. Það er gott og blessað
því það þarf að ala upp nýja
kynslóð af leikurum og leik-
stjórum en stóri gallinn er sá
að það sama gildir ekki um
konur. Konur hafa miklu
meiri sönnunarbyrði og
þurfa að brjótast áfram af
eigin rammleik því enginn
tekur þær upp á sína arma.
,,