Fréttablaðið - 22.02.2004, Síða 23

Í RÆÐUSTÓL
Forseti Íslands flytur meðal annars ræðu
í hvert sinn sem Alþingi er sett. Sam-
kvæmt upplýsingum frá forsetaskrifstofu
skrifar forsetinn allar sínar ræður sjálfur.
49 ræður
Forseti Íslands flutti 49 skrif-aðar ræður, erindi og fyrir-
lestra árið 2003. Það gerir að
jafnaði ríflega fjórar ræður á
mánuði, eða nærri ein á viku.
Auk þess flutti hann fjölmargar
tækifærisræður blaðalaust.
Nýársávarpið er væntanlega
sú ræða sem flestir sjá Ólaf
Ragnar flytja á ári hverju. Auk
þess flytur hann ræður þegar
opinbera gesti ber að garði, við
setningu Alþingis og við opnun
ýmissa ráðstefna og hátíða, svo
eitthvað sé nefnt.
Í svari við fyrirspurn
Fréttablaðsins um það hver
skrifaði ræður forsetans var
svarið stutt og laggott:
„Forseti skrifar allar sín-
ar ræður sjálfur“. ■
23SUNNUDAGUR 22. febrúar 2004
Aðlaðandi
og einlægur
grallari
Eins og viðeigandi er á konu-deginum spyrjum við um
konu. „Hún er miklu meiri grall-
ari og bóhem heldur en virðist í
fyrstu og þykir afskaplega vænt
um fólk,“ segir Ragnar Hall-
dórsson, veitingamaður á menn-
ingarbarnum Jóni forseta.
„Framkoma hennar er hins veg-
ar mjög fáguð og formleg og þar
af leiðir að fólk áttar sig ekki
alltaf á manneskjunni sem að
baki býr.“ Ragnar segir hana
líka barnslega einlæga og telur
suma túlka einlægnina sem
væmni en slíkt sé ekki á ferð-
inni heldur aðeins innileg vænt-
umþykja og trú á hið góða. Guð-
rún Agnarsdóttir, forstjóri
Krabbameinsfélagsins, hefur
þetta að segja um viðkomandi:
„Hún er aðlaðandi, hugmynda-
rík, mjög áhugasöm og lifandi
og á auðvelt með að höfða til
fólks. Þá er hún einstaklega góð-
ur málsvari þeirra hugmynda
sem hún beitir sér fyrir.“ Hall-
dór Reynisson prestur segir
hins vegar: „Hún er brautryðj-
andi sem hefur borið hróður ís-
lenskra kvenna víða með heill-
andi framkomu og öðrum
áherslum en fólk á að venjast af
manneskju í hennar starfi.“ Og
nú spyrjum við, hver er þessi
kona? Svarið er að finna á blað-
síðu 26. ■
Umdeild áform á Ítalíu:
Endurreisn
Rómar
Umdeild áform eru uppi umað endurreisa hinu sögulegu
miðborg Rómar til að gefa gest-
um og gangandi betri innsýn í
það hvernig lífsháttum var hátt-
að þar til forna.
Borgaryfirvöld hafa falið
tæplega áttræðum ítölskum pró-
fessor í arkitektúr, Carlo
Aymonion, að endurhanna mið-
borgina, þar á meðal í kringum
hið heimsfræga hringleikahús
Colosseum. Ætlun Aymonions er
meðal annars að nýta hina nú-
tímalegu vegi sem Mússólíni
lagði um borgina og hlaða að
nýju með rauðum múrsteinum
þá veggi í hringleikahúsinu sem
fallnir eru. Hann vill einnig
hreinsa burt allt illgresi og
grjótmulning sem þar er að
finna og endurbyggja hluta af
hofi Júpíters – sem var hjarta
hinnar fornu Rómaborgar.
Ýmsir sögukennarar eru agn-
dofa yfir hugmyndinni og telja
að ef af verði muni miðborg
Rómar breytast í fornleifagarð.
Síðustu ár hafa Rómverjar
deilt harkalega um hvernig og
hvort eigi að endurreisa hinar
fornu minjar. Í margar aldir rifu
þeir gamlar byggingar og not-
uðu efnið til að byggja nýjar
hallir og kirkjur.
Flestir nútíma fornleifafræð-
ingar kjósa að sem minnst verði
hróflað við gömlum byggingum
borgarinnar. ■
Hver er maðurinn?
HÖFÐAR TIL FÓLKS
Manneskjunni er lýst sem einlægri, aðlað-
andi og hugmyndaríkri. Hún er sögð eiga
auðvelt með að höfða til fólks.
Eins og komið hefur fram í frétt-um var forseti Íslands samtals
102 daga í útlöndum á árinu 2003.
Samkvæmt upplýsingum frá for-
setaskrifstofu var forsetinn í emb-
ættiserindum í 52 daga af þessum
hundrað og tveimur, og því samtals
50 daga í sumarleyfi sínu og einka-
erindum.
Meðtaldir í þessum dögum eru
helgar- og frídagar sem og allir
brottfarar- og komudagar.
Fimmtíu dagar í útlöndum í
einkaerindum virðist nokkuð mikið
fyrir mann í fastri vinnu. Sam-
kvæmt kjarasamningum félags-
manna í VR er orlofstími launa-
manna allt frá 24 dögum upp í 28
daga, eftir starfsaldri, og eru þá að-
eins taldir virkir dagar. Helgardag-
ar í ári hverju eru að jafnaði um 104
og má því gera ráð fyrir að launa-
maður með nokkurn starfsaldur
hafi um 132 frídaga á ári hverju
samanlagt, auk almennra frídaga,
eins og um jól og páska.
Það er því ljóst að almennur
launamaður getur verið 50 daga í
útlöndum í einkaerindum án þess að
missa úr vinnu. Samkvæmt upplýs-
ingum frá forsetaskrifstofu varði
Ólafur Ragnar sumarfríi sínu á ár-
inu 2003 í útlöndum, en breytilegt er
frá ári til árs hvar og hvort forseti
tekur sumarleyfi.
Forseti ber sjálfur kostnað af
ferðum sínum í einkaerindum og í
sumarleyfi og þiggur heldur ekki
dagpeninga á slíkum ferðum. Þá
bendir forsetaskrifstofa á, að þegar
forseti dvelst í einkaerindum er-
lendis á hann oft fundi með áhrifa-
fólki í viðskipta- og menningarlífi
og fólki í opinberum stöðum.
„Þannig að hann sinnir í reynd
margvíslegum erindisrekstri og
embættisskyldum þótt ferðirnar
séu að formi til flokkaðar sem
einkaferðir og þar af leiðandi ekki
greiddar af opinberum aðilum,“
segir í skriflegu svari embættisins
við fyrirspurn Fréttablaðsins. ■
Því hefur oft verið haldið framað forsetaembættið sé
óþarft í stjórnskipaninni og bent
á að aðrir séu fullfærir um að
gegna skyldum þess. Helst hef-
ur forseti Alþingis verið nefnd-
ur í því sambandi, ýmist einn
eða í samvinnu við hina hand-
hafa forsetavaldsins, þ.e. for-
sætisráðherra og forseta
Hæstaréttar. Þá var þeirri hug-
mynd varpað fram fyrir
nokkrum árum að sameina bæri
forsetaembættið biskupsemb-
ættinu. ■
Í SVÍÞJÓÐ
Ólafur Ragnar og Dorrit Moussaieff voru meðal annars viðstödd Íslandsdaginn í Stokk-
hólmi síðastliðið sumar. Þar afhentu þau m.a. fötluðum sænskum börnum íslenskan hest.
Með forsetahjónunum á myndinni er Viktoría krónprinsessa Svíþjóðar.
Forseti Íslands var 50 daga erlendis í sumarleyfi sínu
og í einkaerindum á síðasta ári:
Forseti á faraldsfæti
HVERT FÓR HANN?
Ferðir forseta Íslands í opinberum erindagjörðum árið 2003:
17.-18. mars. Opinber heimsókn til Ungverjalands.
19.-21. mars Opinber heimsókn til Slóveníu
23.-25. apríl Fyrirlestra- og fundaferð til Pétursborgar í Rússlandi.
29. apríl - 3.maí Heimsókn til Berlínar og Mecklenburg-Vorpommern í Þýskalandi.
27.- 28. maí Tók þátt í Íslandsdeginum í Stokkhólmi.
21.-23. júní Var viðstaddur Alþjóðaleika þroskaheftra í Dyflinni á Írlandi.
17.-20. ágúst Heimsókn til Alaska ásamt fulltrúum íslenskra fyrirtækja og stofnana.
21.-23. ágúst Heimsókn til Chutkotka í Rússlandi ásamt fulltrúum íslenskra fyritækja
og stofnana.
16.-19. september Ferð til Washington. Fundir með bandarískum embættismönnum og
þingmönnum.
20. - 23. október Ferð til Lundúna og Kaupmannahafnar.
12.-18. nóvember Ferð til New York og Atlanta.
ti Íslands?
setinn hefur farið í opinberar
heimsóknir í nær allar sýslur
landsins á embættistíma sínum og
hafa þær heimsóknir verið að
jafnaði ein til tvær á ári. Auk
heimsókna í sýslur hefur forset-
inn einnig heimsótt mörg bæjar-
félög og kaupstaði.
Ríflega 6.000 gestir á
Bessastöðum
Móttökur eru viðamikill þáttur
í starfi forsetans. Samkvæmt upp-
lýsingum frá forsetaskrifstofu
mun gestafjöldi á Bessastöðum
árið 2003 hafi verið um 6.000 til
6.500 á liðnu ári. „Þorri þessara
gesta þáði veitingar af einhverju
tagi,“ segir í svari skrifstofunnar,
og er þá um te, kaffi, gosdrykki,
freyðivín og/eða léttvín að ræða
sem og smákökur, snittur eða
fulla máltíð.
Forsetaembættið áætlar jafn-
framt að um 70 til 80 þúsund
ferðamenn komi árlega í hlaðið á
Bessastöðum og skoði kirkjuna og
umhverfi staðarins.
Nokkrar stórar veislur fara
fram á Bessastöðum á ári hverju,
eins og í tengslum við opinberar
heimsóknir þjóðhöfðingja sem og
veislur sem eru árlegar, eins og
veisla til heiðurs ríkisstjórn Ís-
lands og erlendum sendiherrum,
sem á síðasta ári fór fram þann 7.
mars. Það takmarkar stærð veisl-
anna að Bessastaðir rúma einung-
is um 80 manns í mat. Einstaka
sinnum er gripið til þess ráðs að
taka sal á leigu, eins og til dæmis
Perluna.
Fjórar milljónir í risnu
Á tímabilinu 1. janúar 1993 til
1. ágúst 2000 var risna forseta
þrjár milljónir á ári en fyrir þann
tíma hafði hún um langt árabil
verið á bilinu 200-235 þúsund
krónur á mánuði. Þann 1. ágúst
2000 hækkaði risnan í fjórar millj-
ónir á ári, m.a. til að mæta verð-
lagshækkunum undanfarinna ára,
eða í um 334 þúsund krónur á
mánuði.
Af risnufé forsetans er greidd-
ur allur aðfangakostnaður sem
skapast af móttökum og matar-
boðum sem og annar aðfanga-
kostnaður við gestakomur á
Bessastaði, s.s. gosdrykkir, kaffi,
te, vín, kökur og matföng, og ann-
að sem snertir daglegan rekstur á
Bessastöðum. „Athygli skal á því
vakin, að af risnufé forseta á
Bessastöðum er greiddur allur að-
fangakostnaður sem skapast af
heimsóknum þeirra 6.000-6.500
gesta sem þáðu þar veitingar af
einhverju tagi á liðnu ári,“ segir í
skriflegu svari forsetaskrifstofu
við spurningum Fréttablaðsins.
Kostnaður við embættið hefur
rokkað á bilinu 90 til 150 milljónir
á ári, eftir umfangi embættisins
hverju sinni. Þannig var kostnað-
ur embættisins til dæmis 112,7
milljón krónur fyrir fjórtán árum,
árið 1990, en 131,5 milljónir fyrir
tíu árum, afmælisárið 1994. Ári
seinna nam kostnaður við emb-
ættið 88,2 milljónum. Árið 1998
nam kostnaðurinn 106,9 milljón-
um en 134,4 milljónum árið 1999.
Á afmælisárinu 2000 var kostnað-
urinn 151,7 milljónir en ári seinna
131,7 milljónir.
Átta starfsmenn
Fjöldi starfsmanna á forseta-
skrifstofunni hefur haldist
óbreyttur undanfarin fimmtán ár.
Starfsmenn embættisins eru átta.
Þar af starfa fjórir á skrifstofu
forseta og þrír á Bessastöðum auk
bílstjóra forsetans. Á skrifstof-
unni starfa þau Stefán Lárus Stef-
ánsson forsetaritari, Örnólfur
Thorsson skrifstofustjóri, Vigdís
Bjarnadóttir deildarstjóri og
Ragna Þórhallsdóttir deildar-
stjóri. Á Bessastöðum starfa: Jó-
hann Gunnar Arnarson ráðsmað-
ur, Kristín Ólafsdóttir og Halldóra
Pálsdóttir ráðskonur. Bílstjóri
forseta er Einar Sigurjónsson.
Í svari frá forsetaskrifstofu
segir að engir ráðgjafar, utanað-
komandi, starfi í tengslum við
embætti forseta Íslands, eins og
við ræðuskrif og annað. Það má
því ljóst vera að forsetinn gerir
það sem hann gerir – og lesendur
hafa vonandi fengið einhverja
hugmynd um hvað það er við lest-
ur þessarar greinar – nokkurn
veginn sjálfur.
gs@frettabladid.is
bjorn@frettabladid.is
Á MÓTI
„Forsetinn er umboðsmaður allrar þjóðarinnar, honum er ætlað
aðhaldshlutverk í stjórnskipaninni sem er angi af viðleitni til þess
að hvorki þingið né framkvæmdavaldið séu alvalda í landinu,“
segir Svanur Kristjánsson prófessor
MEÐ
„Forsetaembættið er vandræðalegt embætti sem á sér enga skýra
fótfestu í íslenskri stjórnskipan,“ segir Hannes Hólmsteinn Gissur-
arson prófessor.
Á að leggja embættið niður?
MEÐ Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor er
þeirrar skoðunar að leggja beri forsetaembættið
niður. Hvers vegna? „Ég hef verið þessarar skoð-
unar í mörg ár, löngu áður en Ólafur Ragnar
Grímsson varð forseti, og þetta er því algjörlega
óháð persónu hans. Forsetaembættið er vandræða-
legt embætti sem á sér enga skýra fótfestu í ís-
lenskri stjórnskipan. Þegar lýðveldið var stofnað
var orðið forseti sett inn í stað konungs og við höf-
um ekkert með konunga að gera.“
MÓTI Svanur Kristjánsson prófessor er hlynntur
núverandi fyrirkomulagi. Hvers vegna? „Forset-
inn er umboðsmaður allrar þjóðarinnar, honum er
ætlað aðhaldshlutverk í stjórnskipaninni sem er
angi af viðleitni til þess að hvorki þingið né fram-
kvæmdavaldið séu alvalda í landinu. Þetta er í
takt við hefðbundnar hugmyndir þjóðarinnar um
að þjóðhöfðingi veiti aðhald og komi málum í
hendur þjóðarinnar, þ.e. í þjóðaratkvæðagreiðslu,
ef svo ber undir.“