Fréttablaðið - 08.05.2004, Blaðsíða 22

22 8. maí 2004 LAUGARDAGUR
Þau eru fleiri en tölu verður ákomið, dægurlögin sem fjalla
um nafngreint fólk. Um árabil hefur
fólk hlustað á þessi lög og jafnvel
sungið með af krafti án þess að vita
hvort textinn fjallar um tiltekna
manneskju eða hvort hann er sam-
inn út í bláinn. Mannanöfn eru tíð í
eldri lögum og þá sér í lagi þeim
sem sungin eru á mannamótum.
Jósep, María, Kata og Dagný eru
dæmi um slíkt og ekki gott að segja
til um hvort textarnir/ljóðin voru
ort um ákveðna einstaklinga eða
hvort nöfnin voru einfaldlega valin
vegna stuðlunar eða heppilegs
hjómfalls. Fleiri dæmi má nefna af
fólki sem kemur fyrir í vinsælum
dægurlögum frá fyrri tíð: Ólafía,
Vigga, Dísa, Erla, Bjössi, Lóa, Bella,
Stína, Anna, Magga, Gvendur,
Eyjólfur, Angelína, Nonni, Óli,
Pálína og Súsanna.
Sjóararnir
Í eina tíð var til siðs að yrkja um
sjóara og þá jafnan nafngreinda og
jafnvel nafntogaða sjóara. Sá siður
virðist að mestu aflagður og raunar
heyrir það til undantekninga ef ort
er um sjómenn og sjómannslíf.
Nokkrir kræfir og hraustir hafa
ratað inn í kunna slagara og má þar
nefna Simba, Þórð, Gústa, Jón,
Nonna og Einsa.
Stórmennin yrkja um fólk
Bubbi og Megas hafa um ára-
tugabil verið í hópi vinsælustu og
virtustu tónlistarmanna þjóðarinn-
ar og þeir hafa ort um fólk, þekkt og
óþekkt, raunverulegt og tilbúið.
Bubbi hefur ort til kvennanna í lífi
sínu og áhrifavalda úr tónlistinni en
einnig um samferðamenn sem sum-
ir hverjir hafa misstigið sig á stígn-
um hála. Þá hafa sögulegar persón-
ur dúkkað upp í textum hans.
Víkingar, miðaldamenn, þjóð-
skáld og sjálfstæðishetjur hafa orð-
ið Megasi að yrkisefni í gegnum
árin, ekki síst í upphafi ferils hans.
Þá hefur hann ort um kynlega kvisti
og fjölmargar konur, sbr. Þóra,
Maja, Lóa og Rósa.
Stuðmenn iðnir
Mannanöfn eru tíð í textum Stuð-
manna og þá sérstaklega þeim sem
Valgeir Guðjónsson og Jakob Magn-
ússon hafa ort. Þessa gætir einnig á
sólóplötum þeirra og eins hjá öðrum
sveitum sem þeir hafa verið í, t.d.
Spilverki þjóðanna. Margar kempur
hafa komið við sögu, ýmist sannar
eða lognar og oftar en ekki margar í
einum og sama textanum. Slíkt er
uppi á teningnum í lögum á borð við
Strax í dag, Út á stoppistöð, Það
jafnast ekkert á við jazz og Ég held
ég gangi heim.
Álfheiður, Nína, Sandra og G
Eyjólfur Kristjánsson hefur
samið nokkur lög þar sem fólk kem-
ur við sögu. Alþekkt eru Nína og
Álfheiður Björk en einnig má nefna
Skilaboð til Söndru og G. „Hvorki
Nína né Álfheiður eru til. Þetta er
bara skáldskapur,“ segir Eyjólfur.
„Þetta er hreinn hugarburður og
ekki stuðst við neinar fyrirmyndir.“
Eyjólfur neitar því sumsé að hafa
haft einhverjar sérstakar konur í
huga þegar hann orti textana. „Í
textanum um Nínu er sungið um
látna konu og nafnið var valið af
handahófi. Álfheiður Björk var svo
fyrsta nafnið sem kom upp í hugann
þegar sá texti varð til en í rauninni
hefði verið hægt að nota hvaða nafn
sem var.“
En lög Eyjólfs þar sem konur
koma við sögu eru ekki öll út í loft-
ið. Á nýjustu plötunni hans er t.d.
lagið Skilaboð til Söndru. „Það fjall-
ar um Söndru eiginkonu mína,“ seg-
ir Eyjólfur og bætir við að sér hafi
reynst auðvelt að yrkja um Söndru.
„Ég var fljótur að þessu enda hafði
ég við margt að styðjast.“ Og hann
var líka fljótur að semja textann G
sem kom út árið 2000 og fjallar um
dóttur þeirra hjóna sem þá var
nýfædd. „Það var líka afar auðvelt
að setja þann texta saman.“
Eyjólfur segist oft vera spurður
út í þessar persónur, þá sér í lagi
Nínu og Álfheiði Björk, enda vinsæl
lög og eðlilegt að fólk vilji forvitn-
ast. Hann segir að nokkrar konur
beri nöfnin Álfheiður Björk og hafi
hann hitt tvær þeirra. Létu þær vel
af uppátækinu.
Sumarliði, Ketill gufa og
Hannes
Fjölmörg mannanöfn koma fyrir
í textum Bjartmars Guðlaugssonar
og er Sumarliði, sem ýmist er á
móti, fullur eða skilinn, sjálfsagt
hvað kunnastur. Bjartmar segir að
Sumarliði sé auðvitað til og það í
mörgum eintökum en neitar að ort
sé um einhvern einn tiltekinn mann.
„Það er engin persónuleg fyrir-
mynd að Sumarliða,“ segir hann.
Hið sama er uppi á teningnum með
annað fólk í lögum hans, t.d. Sigur-
þór, Árna járnkarl, Tómas, Bárð,
Tótu og Fjólu. Kvikmyndaleikarinn
James Dean var hins vegar til en
um hann söng Bjartmar á einni
plötu sinni.
En hvað með Ketil gufu, var
hann til? „Ég er nú hræddur um
það. Hans er getið í fjórum setning-
um í Egilssögu. Ketill nam land í
Borgarfirði og varð tengdasonur
Geirmundar heljarskinns. Þrælar
hans gerðu uppreisn en voru brytj-
aðir niður í örnefnafóður. Hann
hugðist setjast að í landinu en var
neitað um jörð,“ segir Bjartmar og
það er mórallinn í sögu Ketils sem
varð honum hugleikinn. „Mér finnst
óskaplega merkilegt að maðurinn
hafi komið hingað í upphafi Íslands-
byggðar og enga lóð að hafa, það
var allt uppselt frá fjöru til fjalls.“
En persónur Bjartmars eru ekki
bara hugarburður, landnámsmenn
eða látnar kvikmyndastjörnur.
Hann hefur líka ort um kunnan
samtíðarmann. „Það leynir sér
varla við hvern er átt,“ segir Bjart-
mar um lagið Hannes, sem augljós-
lega fjallar um prófessorinn Hólm-
stein Gissurarson. „Ég hef reyndar
aldrei fengið staðfestingu á því frá
sjálfum mér en mér finnst líklegt að
þarna sé átt við prófessorinn,“ segir
Bjartmar og hlær.
Hólmfríður Júlíusdóttir
Margir hafa raulað lagið Hólm-
fríður Júlíusdóttir með Nýdönsk
fyrir munni sér enda gott og gríp-
andi. Þrjár konur bera þetta nafn en
Nýdönsk hefur hvorki séð þær né
heyrt. „Við vorum með æfingahús-
næði við Kleppsmýrarveg og í einni
pásunni vorum við að þvælast úti á
bílaplani,“ segir Björn Jörundur
Friðbjörnsson. „Þar fundum við
dyrabjölluspjald með þessu nafni,
Hólmfríður Júlíusdóttir og út frá
því spannst eitthvað grín um að
syngja þetta inn í lag sem við vorum
að semja og upp úr því varð textinn
til.“
Lagið naut mikilla vinsælda og
margir veltu fyrir sér hver þessi
Hólmfríður væri. Björn veit þó
akkúrat ekkert um konuna. „Hún er
væntanlega búsett einhvers staðar
á Reykjavíkursvæðinu. Lagið er um
hana án þess þó að vera um hana. En
hún er kveikjan að laginu og við vit-
um ekkert enn þann dag í dag hver
þetta er.“
bjorn@frettabladid.is
FÓLK Í ÝMSUM POPPLÖGUM:
Álfheiður Björk - Eyjólfur Kristjánsson
Nína - Eyjólfur Kristjánsson
Hólmfríður Júlíusdóttir - Nýdönsk
Dísa - SSSól
Auður - Sálin hans Jóns míns
Birta - Einar Bárðarson
Hildur - Sverrir Stormsker
Þórður - Sverrir Stormsker
Hanna Hanna - Bítlavinafélagið
Hannes - Miðnes
Regína - Sykurmolarnir
Negro Jose - Milljónamæringarnir
Lúðvík - Milljónamæringarnir
Benóný - Mannakorn
Lilla Jóns - Mannakorn
Sölvi Helgason - Mannakorn
Harðsnúna Hanna - HLH flokkurinn
Fiskurinn hennar Stínu - Haukar
Guðjón - Hörður Torfa (Þórarinn Eldjárn)
Sagan af Nínu og Geira - Brimkló
EYJÓLFUR KRISTJÁNSSON
Nína og Álfheiður Björk eru meðal þekkt-
ustu laga Eyjólfs, sem einnig hefur ort um
eiginkonu sína og dóttur. Eyjólfur neitar því
að textarnir um Álfheiði og Nínu séu byggð-
ir á fyrirmyndum.
Fólk í textum
Megasar:
Lóa, Birkiland, Ragn-
heiður biskupsdóttir, Frú
Norma, Orfeus, Evridís,
Fríða, Mæja, Rósa, Þóra,
Síra Sæmi, Birta, Marta,
Jón Sívertsen, Halla,
Eyvindur, Snorri Sturlu-
son, Ingólfur Arnarson,
Egill Skallagrímsson, Jón
Arason, Jónas Hallgríms-
son, Jón Sigurðsson.
Fólk í textum
Bubba:
Brynja, Agnes,
Friðrik, Jón pönk-
ari, Inga, Lennon,
Dylan, Vilmundur,
Jakob Timmerman,
Sigga, Rómeó,
Júlía, Helga, Rikki,
Geiri, Hulda, Rúnar
Gunnarsson, Sara,
Þór, Jim Morrison,
Albert.
Fólk í textum
Jónasar
Árnasonar:
Marta, Langi-
Mangi Svanga-
Mangason, Villi
kokkur, Dómhild-
ur, Klara, Hoff-
mann, Mundi, Jó-
hann, Mætta, Alli
Jó.
Fólk í textum Valgeirs,
Jakobs og fleiri Stuðmanna:
Kristín, Knútur, Ellington, Jón Múli,
Goodman, Getz, Ólína, Svavar, K.K.,
Binni, Harpa Sjöfn Hermundardóttir,
Sigurjón digri, Kristinn Styrkársson
Proppé, Ingólfur, Helgi Pjeturs, Stína,
Baddi, Lilli, Lína, Valdi, Kalli, Björn,
Bimbó, Konráð, Hanna, Ella, Þura,
Anna, Bubbi Morthens, Einar kaldi,
Gudda, Úlfgang, Helmút, Indriði,
Matthildur, Laufey, Eysteinn.
Fólk í
textum
Bjartmars:
Sumarliði,
Sigurþór,
Árni, Tómas,
Bárður,
James Dean,
Ketill, Hann-
es, Tóta,
Fjóla.
BJARTMAR GUÐLAUGSSON
Mórallinn í sögunni af Katli
gufu fékk Bjartmar til að taka
upp pennann. Hann hefur líka
ort um Hannes Hólmstein.
BJÖRN JR.
FRIÐBJÖRNSSON
Hólmfríður Júlíus-
dóttir er til en
Nýdönsk hefur aldrei
haft af henni spurnir.
Mannanöfn eru algeng í dægurlagatextum og hafa
nokkrir af helstu textasmiðum þjóðarinnar ort um fólk.
Nafngreindir víkingar, þjóðskáld, sjóarar og
ævintýramenn hafa oft orðið mönnum að yrkisefni en
flestar eru þó persónurnar hugarburður höfunda.
Er Álfheiður
Björk til?