Tíminn - 04.01.1972, Blaðsíða 9

ÞRIÐJuDAGUR 4. janúar 1974
TIMINN
3*28»
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmda&tjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason, Indriði
G, Þorsteinsson og Tómas Karisson. Auglýsingastjóri: Stein-
grímur Gíslason. Ritstjórnarskritstofur í Edduhúsinu, símar
18300 — 18306. Skrifstofur Bankastræti 7. — Afgreiðslusími
12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur sími 18300.
Áskrtftargjaid kr. 225,00 á mánuði innanlands. í lausasölu
kr. 15,00 eint. — Prentsmiðjan Edda hf.
Jafnræði stjórnar-
i
fiokkanna
f hinni ágætu áramótagrein Ólafs Jóhannessonar for-
sætisráðherra, sem birtist hér í blaðinu á gamlársdag,
vék hann m.a. að þrálátri viðleitni stjórnarandstæðinga
til að reyna að spilla á milli stjórnarflokkanna. Forsæt-
isráðherra sagði m.a.:
„Stjórnarandstæðingar hafa gert örvæntingarfullar
tilraunir til að vekja tortryggni og ala á metingi á milli
stjórnarflokkanna. Þeirri iðju munu þeir halda áfram.
Því er hvíslað að Framsóknarmönnum, að þeir beri ekki
það frá borði í stjórnarsamvinnunni, sem þeim ber. Fram-
sóknarflokkurinn sé stærstur og því eigi hann að ráða
mestu. Samstarfsflokkarnir fari með mikilvægustu mála-
flokkana. Alþýðubandalagsmenn hafi alls staðar undir-
tökin o.s.frv.
Allt þetta tal er tilefnislaust og út í hött. En eigi að
síður er ástæða til að vara við þessum áróðri. Og út af
þessu vil ég taka fram, að það er mín skoðun, að stjórn-
arsamstarfið eigi að byggja á fullkomnu jafnræði sam-
starfsflokkanna, alveg án tillits til þingsstyrks þeirra.
Þeir eru allir jafn nauðsynlegir hlekkir í samstarfinu.
Allur metingur þeirra á milli er óheppilegur. Hann er
einnig ástæðulaus, því að samstarfið hefur til þessa vei'-
ið mjög gott og þar hefur enginn viljað sitja yfir annars
hlut. Á milli samstarfsflokkanna þarf, ef vel á að vera,
að ríkja sanngirni og gagnkvæmt traust. Munu þá allir
sundrungarmenn fara erindisleysu. En liðsmenn stjórnar-
flokkanna ættu að gæta sín að vera ekki of hlustarnæmir
gagnvart slíku tali öfundarmanna."
Framsóknar-
flokkslns
í lok áramótagreinarinnar vék forsætisráðherra að
Framsóknarflokknum og sagði m.a.:
„En þó að við Framsóknarmenn vinnum af fullum
heilindum í stjórnarstarfinu má það ekki verða til þess
að við drögum af okkur í því að vinna að gengi Fram-
sóknarflokksins. Stjórn,arsamstarfið leggur auðvitað eng-
ar hömlur á okkur í því efni. Við Framsóknarmenn trú-
um því, að heilbrigð þróun íslenzkra stjórnmála velti ekki
hvað sízt á því, að Framsóknarflokkurinn eflist með þjóð-
inni. Ég vil því iy/etja forystumenn Framsóknarfélaganna
um land allt, til öflugs félags- og útbreiðslustarfs, þar
sem höfuðáherzla verði lögð á að kynna stefnu og störf
Framsóknarflokksins og ríkisstjórnarinnar.“
Þá minjitist forsætisráðherra á fyrri ummæli Eysteins
Jónssonar um, að Framsóknarflokkurinn hefði góð skil-
yrði til að vera voldugt sameiningarafl umbótamanna.
Um þetta sagði forsætisráðherra að lokum:
„Þetta afl umbótamanna á íslandi, Framsóknarflokk-
inn, ber okkur Framsóknarmönnum, eldri og yngri, að
efla. Innan hans geta allir þeir sameinast, sem aðhyll-
ast stefnu hans og vilja efla hann í þeirri forystu, sem
hann hefur um jákvæða mótun þjóðfélagsþróunar til
betra lífs og bjartari framtíðar íslendinga allra. Er þess
vænzt af öllum Framsóknarmönnum hvar sem er á land-
inu að þeir haldi uppi þróttmikilli félagsstarfssemi og ein-
beiti sér í því jákvæða starfi að efla Framsóknarflokk-
inn í nútíð og framtíð.“ Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
lintoff vildi upphaflega inn-
lima Möltu í brezka ríkið
Nú heggur hann á síðustu tengslin við Bretland.
ALLAR HORFUR eru nú á
því, að brezki herinn, sem hef-
ur verið staðsettur á Möltu,
hverfi þaðan til fulls um miðj-
an þennan mánuð, enda þótt
samningur sá, sem er í gildi
milli Möltu og Bretlands um
brezka flotastöð á Möltu, renni
ekki út fyrr en á árinu 1974.
Ástæðan er sú, að ekki hefur
náðst samkomulag milli ríkis-
stjórna landanna um þá leigu,
sem Brétar greiði fyrir bæki-
stöðina. Bretar hafa greitt 5
milljónir sterlingspunda í ár-
lega leigu, en hin nýja ríkis-
stjórn undir forustu Dom
Mintoffs, sem kom til valda á
síðastliðnu sumri, hefur kraf-
izt þess, að leigan verði hækk-
uð upp í 18 milljónir sterlings-
punda. Bretar hafa boðizt til
að hækka leiguna upp í 9
milljónir pun.L . í september í
haust voru horfur á, að þessi
ágreiningur kynni að jafnast,
en i síðastl. mánuði slitnaði
upp úr viðræðum. Mintoff for-
sætisráðherra krafðist þá að
Bretar væru farnir með herlið
sitt frá MÖltu fyrir áramót, eri
framlengdi þann frest síðan til
15. þ. m. Brezka stjórnin
hefur lýst yfir því, að hún
muni ekki hafa her á Möltu
gegn vilja ríkisstjómarinnar
bar, enda þótt samningurinn
um herbækistöðina renni ekki
út fyrr en eftir tvö ár.
ÁSTÆÐAN til þess, að Bret-
ar vilja ekki greiða hærri
leigu er fyrst og fremst sú, að
þeir telja flotastöðina á Möltu
orðna miklu þýðingarminni en
áður. í síðari heimsstyrjöld-
inni var flotastöðin á Möltu
mjög mikilvæg fyrir Breta, og
hefur ef til vill ráðið úrslitum
f styrjöldinni. Ný hernaðar-
tækni hefur gerbreytt þessu.
Síðan kjarnorkusprengjan og
fíugskeytið komu til sögu, get-
ur hugsanlegur andstæðingur
eyðilagt slíka stöð fyrirvara-
laust. Þess vegna telja Bretar
flotastöð á Möltu miklu þýð-
ingarminni en áður. Hitt þætti
Bretum og bandamönnum
þeirrá að sjálfsögðu miður, ef
Rússar fengju einhverja að-
stöðu á Möltu, en í það hefur
Mintoff látið skína, m.a. með
því að undirrita sérstakan við-
skiptasamning við Sovétríkin
fyrra mánudag, en í sambandi
við hann er gert ráð fyrir, að
Rússar geti fengið að láta gera
við skip á Möltu. Vafasamt
þykir þó, að Mintoff gangi svo
langt að semja við Rússa um
leigu á flotastöð. Hitt er lík-
legra. að hann geri einhverja
samninga við Libyu um nánari
tengsli og efnahagslega aðstoð.
Til að árétta, að þetta liggi í
loftinu. fór Mintoff í skyndi-
heimsókn til Libyu í síðustu
viku, og ræddi þar við Khadafi
einræðisherra.
Br tar munu hafa ger' sér
einhverjar vonir um að Min-
toff kynni að slaka eitthvað á
kröfum sínum með tilliti til

DOMINIC MINTOFF
þess, að atvinnuleysi er mikið
á Möltu og myndi það enn auk-
ast, ef Bretar legðu niður flota
stöðina, sem veitir mikla at-
vinnu. Mintoff virðist hins veg-
ar ekki ætla að láta það beygja
sig. Ekki þykir útilokað, að
fresturinn til 15. þ.m. verði not
aður til að gera nýja sáttatil-
raun, en margir bandamenn
Breta munu hvetja þá til þess,
því að það verði vesturveld-
unum allt of mikill álits-
hnekkir, ef Rússar fá aðstöðu á
Möltu. En Heath vill í þessu
máli sem öðrum tefla djarft og
beita meira hörku en lægni.
Hann virðist trúa á, að harka
og ósveigjanleiki leiði helzt til
árangurs í samningum.
EINU SINNI hefði því ekki
verið spáð, að Dominic Min-
toff yrði sá maður, sem endan-
legi sliti tengslin milli Möltu
og Bretlands. Hann hóf stjórn-
málastörf sín sem leiðtogi
Verkamannaflokks, er beitti
sér fyrir því, að Malta yrði
stjórnarfarslega hluti af Bret-
landi líkt og Norður-írland.
Flokkurinn taldi að það myndi
tryggja Möltubúum bezt lífs-
kjör. Árið 1956, þegar Mintoff
var nýorðinn forsætisráðherra,
fór fram þjóðaratkvæða-
greiðsla um það, hvort Malta
ætti heldur að sameinast Bret
landi eða verða sjálfstætt ríki.
75% þeirra, sem tóku þátt í
atkvæðagreiðslunni, kusu sam-
eininguna heldur. En brezkir
stjórnmálamenn voru tregir til
að fallast á hana. Þeim var það
m.a. ekkert geðfellt, að þing-
menn frá Möltu tækju sæti
í neðri málstofu brezka þings-
ins. Þeir buðu Mintoff árið
1958 að gera tilraun með sam-
einingu í 5 ár og yrði málið þá
aftur tekið til athugunar.
Mintoff sagði þá af sér og
flokkur þjóðernissinna fékk
völdin. Hann hélt þeim þangað
til á síðastl. sumri, er Verka-
mannaflokkur Mintoffs fékk
eins atkvæðis meirihluta á
þinginu og myndaði stjórn.
Árið 1964 veittu Bretar Möltu
fullt sjálfstæði, en Malta hélt
áfram að tilheyra brezka sam-
veldinu. Malta hafði hlotið
heimastjórn nær strax eftir
síðari heimstyrjöldina, en hún
hafði þá verið brezk nýlenda
síðan 1814.
DOMINIC MINTOFF verður
56 ára á þessu ári. Faðir hans
var matreiðslumaður hjá
brezka flotanum og bjó við
sæmileg efni. Har*i gat því sett
son sinn til mennta og reynd-
ist hann góður námsmaður, og
hlaut þvi styrk til framhalds-
náms í Oxford. Þar giftist hann
enskri konu. í Bretlandi lagði
hann m.a stund á húsagerðar-
list og var hann mjög eftirsótt-
u' sem arkitekt eftir heimkom
una til Möltu. Þar hóf hann
fljótt afskipti af stjórnmálum
og ger*' l ! eiðtogi Verkamanna
flokksins, sem var áhrifalítill
áður en Mintoff tók við for-
ustu hans. Hann var kosinn á
þing 1947, er Malta fékk heima
stjórn og hefur átt þar sæti
síðan. Hann var varaforsætis-
Framhald a bls. 14
4sh