Tíminn - 07.01.1972, Page 1

BLAÐ II
— Fostudagur 7. janúar 1972 ■—
Ólafur Jóhannesson, forsætisráðherra:
MAT ALMENNINGS A STJORNMALUM OG
STJORNMALAMÖNNUM BYGGIST A SANNSÝNI
Sjónvarps- og útvarpsræða á gamlárskvöld
Gððitr áheyrendur!
Árið 1971 er senn á enda og
brátt hefst árið 1972.
í himrni vinsæla áraskipta-
sálmi, sem sunginn er hér um
hver áramót, spyr sálmaskáldið
Valdimar Briem, vígslubiskup m.
a. „en hvers er að minnast og
hvað er það þá, sem helzt skal
í minningu geyma?“
Kjarninn í svari hans ar sá, að
miskunnsemd Guðs megi ei
gleyma.
Og sbáldið bendir á hvemig
miskunn^md Guðs birtist okkur.
Hann segir:
„Hún birtist að vori sem
vermandi sól,
sem vöxtur í sumarsins blíðum.
í næðingum haustsins sem
skjöldur og skjól,
sem skínandi himinn og gleðirík
jól.
í vetrarins helkulda hríðum.
Hún birtist og reynist sem
blessunar lind.
Á blíðunnar sólfagra degi.
Hún birtist sem lækning við
böli og synd.
Hún birtist þó skærast sem
firelsarans mynd,
er lýsir oss lífsins á vegi“.
Við íslendingar höfum ástæðu til
þess að hafa þetta í huga við þessi
áraskipti, því að vissulega hefur
árið 1971 verið okkur gott og gjöf
ult ár og við höfum yfrir margt
og mikið að þakka.
Afkoma atvinnuveganna hefur
verið mjög igóð á árinu 1971 þegar
á heildina er litið og benda nýj-
ustu tölur til þess að heildarfram-
leiðsluaukning á árinu verði a.m.
k. 9% miðað við framleiðslu árs-
ins 1970. Hins vegar hefur aukn-
ing þjóðartekna orðið' enn meiri
en aukning þjóðarframleiðslu
vegna hagstæðra viðskiptakjara
við útlönd, eða allt að 12%.
Árferði hefur verið hagstætt til
búskapar og benda nýjustu tölur
Efnahaigsstofnunarinnar til þess,
að landbúnaðarframleiðslan auk-
ist nú verulega í fyrsta sinn um
fimm ára skeið og má gera ráð
fyrir að aukning landbúnaðar-
framleiðslunnar, ásamt bústofns-
breytingum, verði um 9% árið
1971 en um 4% án bústofnsbreyt-
inga.
Mikil framleiðsluaukning hefur
einnig orðið í iðnaði, öðrum en
fiskiðnaði, og benda nýjustu tölur
til þess, að framleiðsluaukningin
nerni a.m.k. um 15% að magni til
miðað við árið 1970.
Hins vegar hefur magn sjávar-
vöruframleiðslu minnkað um 6%
frá árinu 1970 en verðlag hefur
hækkað mjög mikið á erlendum
markaði, eða um 23% frá árinu
1970, þanniig að gjaldeyrisverð-
mæti sjávarafurðaframleiðslu
eykst um allt að 16% frá fyrra
ári.
Þá hefur sparifjármyndunin ver
ið veruleg á árinu og benda bráða
birgðatölur til þess, að aukning
spariinnlána verði ekki undir 2700
milljónum króna, en hún var 2477
milljónir króna árið 1970.
Ekkert atvinnuleysi að kalla hef
ur verið á árinu og má fremur
tala um vinnuaflshörgul en at-
vinnuleysi árið 1971.
Þegair á heildarmynd efnahags-
mála ársins 1971 er litið, er þann-
ig Ijóst, að við höfum fulla ástæðu
til þess að minnast áirsins 1971
þakklátum huga sem góðæris.
En það er fleira sem gerðist á
árinu 1971, sam vert er að minn-
ast við þessi áramót. Á miðju ári
fóru fram alþingiskosningar og
stjórnarskipti.
Enda þótt stjórnarskipti þurfi
út af fyrir sig ekki að vera svo
merkilegt atvik, þar sem stjórnir
koma og fara, þá leiða; þessi
stjórnarskipti hugann að því mik-
ilvæga atriði, að við íslendingar
berum gæfu til þess að búa við
þingræðislegt lýðræðisstjórn-
skipulag, þar seni stjórnarskipti
geta farið ftriðsamlega fram og í
samræmi við vilja kjósenda í land
inu í lok hvers kjörtímabils. Þetta
finnst okkur að vísu sjálfsagður
1 hlutur hér á íslandi, þar sem við
þekkjum í rauninni ekki annað
fyrirkomulag nema af afspuirn.
Hins vegar vitum við, að hundruð
milljóna manna búa við það stjórn
arfar, að þar geta ekki farið fram
stjórnarskipti á friðsamlegan hátt.
Ég þarf ekki að nefna nein ríki
í þessu sambandi. Það nægir að
nefna orð eins og hallarbyltingar,
herforingjavaldatöku og einræði.
Við Íslendingar höfum því vissu-
lega mikla ástæðu til þess að
minnast þess með þakklátum huga
nú við þessi áramót, að við njót-
um þeirrar stjórnanfarslegu gæða,
að hér skuli það þykja sjálifsaigt
mál að stjórnarskipti fari fram í
samræmi við vilja borgaranna.
Það er svo út af fyrir sig athyglis-
vert, að mikill minnihluti mann-
kyns skuli njóta þessara stjórnar
farslegu gæða.
Enn eitt atriði, sem vert er að
minnast nú, þegar árið er að enda
komið, er sá atburður að fullfcrú-
ar dönsku þjóðarinnar komu fær-
andi hendi til íslands og afhentu
okkur fyrstu handritin, Sæmund-
ar-Eddu og Flateyjarbók 21. apríl
s.l. Þessi tvö íslenzku handrit voru
skráð á kálfskinn við grútartýru
í torfbæjum íslands. Eigi að síður
þóttu þau á sínum tíma konung-
legar gjafir og þau er það ekki
síður nú, m.a. vegna þess, að þess-
ar tvær bækur cru meira en þær
sýnast vera; Afhending Dana á bók
unum til fslendinga er tákn um
það, að íslenzku handritin, sem
varðveitt hafa verið í Danmöi-ku,
munu aftur koma til íslands sam-
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra.
kvæmt milliríkjasamninigi fslands
og Danmerkur um það. Með af-
hendingu handritanna færðu Dan
ir okkur heiim fornan íslenzkan
menningararf, og við höfum
fyllstu ástæðu til þess að vera
Dönum þakklátir fyrir þann skiln
inig og þá vináttu, sem þeir hafa
sýnt okkur í sambandi við þetta
mál. Ilafa Danir af því máli verð-
skuldaðan sóma. Hin giftusamlegu
málalok handritamálsins eru
þannig vissulega eitt af því, sem
íslenzka þjóðin mun í minningu
geyma frá árinu 1971.
Einnig tel ég mikilvægt að
minnast sem stórviðburðar á ár-
inu 1971, að 4. desember tókust
allsherjarsamningar um kjaramál
við meginþorra verkalýðsféiag-
anna um 14% kauphækkun í þrem
ur áfönguim og um víðtækan
vinnufrið til tveggja ára. Þetta er
vissuléga mikið fagnaðarefni og
ennfremur það, að samþykkt hafa
verið lög um 40 stunda vinnuviku
og fjögurra vikna orlof. Þetta leið
ir hugann að kjörum íslenzkra
launþega fyrr á árum og þeim
mikla árangri, sem verkalýðssam-
tökin hafa náð í baráttu sinni.
Það var t.d. ekki fyrr en árið 1910,
að krafan um að lögbjóða 10
stunda vinnudag var borin fram
í fyrsta sinn, en þá var vinnutími
við alla kaupstaðavinnu 12 klukku
stundir á dag áður en eftirvinna
var reiknuð þ. e. frá kl. 6 að
morgni til kl. 8 að kvöldi með
matarhléi tvisvar klukkustíma í
senn. Það munu hafa verið sam-
tök verkamanna á Vestfjörðum,
sem fyrst báru fram kröfuna um
10 stunda vinnudag árið 1910.
Krafan um að lögbjóða 10
stunda vinnudag var þó ekki bor-
in fram á Alþingi árið 1910 eins
og verkalýðsfélögin höfðu skorað
á þingmann kaupstaðarins að
gera, heldur var sú krafa og síðar
krafan um 8 stunda vinnudag tek-
in upp af hinni ungu og þá ört
vaxandi verkalýðshreyfingu og að
iokum borin fram til sigurs. Nú
á árinu, sem er að líða, hefur,
fyrir atbeina verkalýðshreyfing-
ar og umbótaafla á Alþingi, verið
lögtekin 40 stunda vinnuvika. Er
þetta vissulega eitt af því, sem 4Éð
íslendingar munum í minnÍMgu
geyma fná árinu 1971. Auðvitað
verður að sjá svo um, að menn
geti notað aukinn frítíma sjálfum
sér til menningar og þroska. Ann
ars er hætt við því að vinnutima-
styttingin verði ekki að þvi gagmi,
sem vonir standa til.
Já, það er margs að minnast og
margt að þakka.
En árið 1971 hefur að sjálf-
sögðu ekki eimgöngu bjartar hlið
ar heldur geymir það, eins og
önnur ár, minningar um söknuð
og sársauka fyrir marga einstakl-
inga og fjölskyldur. Margur á um
sárt að binda og fyrir marga hef-
ur árið 1971 verið ár sorgar og
saknaðar, slysa og tjóns. Þannig
strönduðu t.d. 11 báitar og skip á
árinu og samtals 35 íslendingar
drukknuðu. 24 dóu vegna umferð-
arslysa, 3 fórust í flugslysi óg 19
dóu vegna anharra slysa. Samtals
hefur því 81 íslendingur farizt hér
á landi vegna slysa á árinu 1971.
En auk þess hafa 6 útlendingar
beðið hér bana veigna slysa. Bana-
slys á árinu 1971 hafa þvi hér á
landi orðið 87.
Við biðjum þeim huggunar í
harmi, sem eiga um sárt að binda
vegna slysa og ástvimamissis.
Hinn öri vöxtur umferðarslysa
á árinu 1971 hlýtur einnig að vera
okkur mikið áhyggjuefni. Enda
þótt ekki liggji endanlegar fcölur
fyrir um fjölda umferðarslysa í
öllu landinu á árinu 1971 bendir
allt til þess, að umferðarslys, sem
valdið hafa tjóni á munum og
mönnum, hafi aukizt um 21% mið
að við sama tíma £ fyrra. f þessu
efni þyrfti verða breyting til batn
aðar á árinu 1972.
Því miður eiga allt of mörg
slys rætur að rekja til áfengis
neyzlu. - Það leiðir hugann að
þeirri staðreynd, að ofnautn
áfengis er orðin alvarleigt vamda-
mál hjá okkur íslendimgum.
Innan fárra klukkustunda heils
um við nýju ári og bjóðum það
velkomið. Við getum ekki ráðið
þá rún, hvaða tíðindi það muni
flytja okkur. Samkvæmt reynsl-
unni megum við þó reikna með
því, að það eigi í fórum sínum
bæði bros og tár, skin og skugga,
sigra og vonbrigði. Við heilsum
því vonglöð en skulum líka búa
okkur undir barnimg. Við vitum,
að okkar bíða vandasöm verkefni
á komandi ári. Stærsta mál okkar
íslendinga er stækkun landhelg
innar. Ég vona, að við berum gæfu
til að standa öll saman í því ör-
lagaríka máli, þv£ að engin rödd
heyrist nú um það, að of langt
sé í því gengið af hálfu ríkis
stjórnar. Við vitum einniig, að á
nýja árinu bíða okkar ýimis erfið
efnahagsvandamál, þar á meðal
verðbólguvandi. Þar eigum við