Tíminn - 16.01.1972, Blaðsíða 1

Eiríkur Einarsson
„Kinn ég lagði á lífsins hjam,
litia þreki búinn.
Nín ára nauðsitatt bam,
6 náðir heimsins flúinn.“
E. E.
Ég man þá tíð, þegar ég ung
ar sat á skólabekk í Reykja-
vik, að um Laugarvatn í Laugar
dal lék nokkur töfraljómi í
augum unigra manna. Ekki var
þetta eingöngu vegna þess að
þar var skólasetur, sem gott
orð fór af, heldur engu síður
það, að á garði bóndans Böðv
ars Magnússonar uxu upp tólf
dætur hans, glæsilegar stúlk
nr og mannvænlegar.
Síðan þetta var hafa mörg
vötn til sjávar runnið ag hugs
un þeirra, sem þá voru ungir,
en nú kemba gráar hærur ell
egar strjúka beran skalla, efl-
laust bundin ýmsum áhugamál
um fremur en mjúkhærðum
meyjaskara.
Alltaf vekur það þó
athygli, þegar svo stór hópur
vex fná sama stofni, því að sá
sitofn hlýtur að vera styrkur,
sem óboginn getur þar undir
staðið.
iÞetta var Kka á þeim árum,
sem nofckur greinarmunur var
á því gerður, hvort upp ólst
kairi eða kona, þannig að naum
tega voru þær sendar til sjó-
róðra niðar á Eyrarbakka eða
út í Þorlákshöfn. Það var frem
®r talið henta piitum. Konur
höfðu þá ekki ennþá klæðzt
rauðum jafnréttissokkum til að
berjast fyrir sbiu togaraplássi.
Um það var tálað, að yfir
Laugarvatnsheimilinu væri
glæsibragur og reisn, þrátt fyr
ir þau mifchi umsvif, sem svo
fjölmennum bamahóp fylgir.
En því verður mér til þessa
hugsað nú, að andspænis mér
situr áttræður öldungur, Eirík
ur Einarsson í Eéttarholti við
Sogaveg í Reykjavík, en hann
eignaðist með konu sinni Sig-
rúnu B. Kristjánsdóttur, fimm
tán dætur, sem allar uxu upp
í foreldrahúsum til fullorð'ins
ára. Eiríkur stendur því í þessu
efni nokkrum fetum framar en
Laugarvatnsbóndinn. Böðvar
átti að vísu einn son og urðu
því börn hans þrettán.
Eiríkur hefur fallizt á að
bregða upp fyrir mig fáeinum
svipmyndum frá forsögu sinn
ar löngu manndómsævi. Hann
hefur aldrei trónað hátt á veld
isstóli þjóðfélagsins, þar sem
aðrir hafa léð honum flíkurn
ar. Litríkur æviþráður þans er
spunninn á vettvangi, þar sem
hinn starfsami alþýðumaður
mairkar dýpstu sporin.
Eiríkur Einarsson er fæddur
í Suður-Hvammi í Mýrdal 13.
október 1891. Foreldrar hans
voru Einar Þorsteinsson og
Ingveldur Eiríksdóttir frá
Fossi í Mýrdal. Faðir hennar
var sonur Sverris bónda á
Rauðabergi í Fljótshverfi.
Eiríkur er í beinan karl-
legg fimmti ættliður firá Þor-
steini Steingrímssyni, bróður
séra Jóns Steingrímssonar eld
klerks.
f aprílmánuði. árið ,1.8.93, fór
Einar Þorsteinsson, faðir Ei-
ríks ásamt öðrum manni, Jóni
Ólafssyni frá Norður-Hvammi,
vestur í Landeyjar, en þaðan
hugðust þeir fá far með Land
eyimguim út til Vestmannaeyja.
Jón í Norður-Hvamimi var son
ur Ólafs umboðsmanns á Höfða
brekku.
Þeir féiagar komu út í Land
eyjar að kvöldi 24. apríl og
fengu lofun fyrir ferð úit í
Eyjar næsta dag.
Að morgni hins 25. apríl var
gott veður og því ákveðið að
skjótast í róður áður en farið
væri til Eyja.
Þegar lokið var róðri og
þeir komu til lands aftur, brim
aði skyndilega við sandinn,
bátnum hvolfdi í lendingunni
og fórust þar menn allir sem
á honum varu.
Þetta var þungt áfall fyrir
Inigveldi í Suður-Hvammi. Hún
stóð eftir fyrirvinnulaus með
þrjá unga syni, Þorstem,
þriggja ára. Eirík á öðru áii
og Benedikt, sem fæddur var
í janúar þennan sama veitnr.
Hún hafði því ekki mörg úr-
ræði, þau er góð gætu kallazt.
En þar sem hún hafði jarðar
afnot, varð það helzt fyrir að
fá ráðsmann og gekk svo eitt
ár. Þá vildi sá ekki gefa kost
lengri dvalar, svo að nú var
aftur úir vöndu að ráða.
Úr þessu rættist þó og að
Suður-Hvammi fór ráðsmaður
Eyjólfur Halldórsson frá Rauða
felli undir Eyjafjöllum. Hann
lagði hug á Ingveldi og fór
þess á leit, jafnt og hann réðist
til hennar, að hún héti honom
eiginorði.
Ingveldur bair þunga sorg
eftir mann sinn og mun ekki
hafa hugsað sér að giftast a£t-
ur. En úrræðin voru ekki mörg,
og þar sem um vammlausaa
dugandi mann var að ræða gat
hún vænzt þess að hafa með
honum gott heimili fyrir dreog
ina sína.
Syðri-Hvamm ur mun haifa
veirið landssjóðsjörð og hafði
umboðsmaðurinn því bygging
arráðin, en jörðin var byggð
Þorsteini föður Einars fyrai
manns Ingveldar, en hann
hafði svo aftur byggt syni
sínum part af henni og þeirri
byggingu hélt ekkja hans eftir
að hún giftist EyjólfL
Þegar Eiríkur Ktli var nín
ára dó Þorsíteinn afi hans og
þá þóttist umboðsmaðnrinn
þurfa jörðina til annarrar náð-
stöfunar. Það varð því nokkur
nöskpn á heimili þeinra Ing-
veldar og Eyjólfs. Eirlk Köa
urðu þau að láta frá sér og
fór haran fyrsta árið fíl föðirr
bróður síns, sem tók hann með-
gjafarlaust
Árið eftir flutti sno þessi
feændi hans austur í Vík og
átti Eiríkur nú þescra tveggja
kosta völ, að fara þamgað naeð
honum ellegar að Skagnesi til
Ögmundar Úlfssonar, sem ekm-
ig var íræadi hans. En þá varð
hann að láta í meðgjöf me®
sér Ífjörutíu krónur af arfi
þeim, sem hann hafði fengið
eftir föður shm og afa og afls
nam 66 krónum. Þexman kost
valdi hann, enda gat hann. þá
haft meiiri og ménari samskipti
við móður sína.
Hjá ögmondi i Skagnesi var
Eirífcur í eitt ár, þá réðíst hann
elietfu ára gamall, smali að
Skammadalshól og var þar
matvhmungur og hafði aðra
nauðsynlega aðbljtnningu næstu
sex órin.
Hann var heldur smér vexti
og heilsuveill og þvf varfa tíi
neinna stórræða, en fór þó að
róa á vertíðinni 15 ára gatmall,
og þá fyrst réðinn sem hálf
drættingur.
Róðramir voru stundaðir ftá
Reynishöfn á áraskipi og
þangað úteftir farið á hestum
að morgni hvers róðrardags og
svo aftur heirn að kveldi.
Fyrsto róðrardaginn þótti
Eiriki, sem litla betur væri á
sjó farið en heima setið. Fisk
ur, einkum ufsi, var mikill á
miðunum og óð svo ■ uppi, að
hægt var að krækja hann rétt
utan við borðið. Drengurinn
hafði heldur óþægilega að-
stöðu. Honum var ætlaður stað
ur í „hnútunni“ rétt við háls
þóftuna og mátti sem minnst
vera fyrir andófsmanni. IIon-,
UfrVvn i Báttarbolii, Krteliánr09 Eiríkur Einarsson með dætur sínar.