Tíminn - 21.01.1972, Blaðsíða 3
FÖSTUDAGUR 21. janúar 1971
TIMINN
það nóg fyrir mig. Dæmi: Próf-
essor Georg Borgström, sem
varð fyrstur til að vekja at-
hygli á náttúru- og umhverfis-
verndarmálum á Norðurlönd-
um, fjallaði í eins ríkum mæli
um menningarmál þegar hann
kom hingað og flutti fyrirlestra, :
<■><? rithöfundar þeir eða aðrir i
’:3tamenn, sem hingað hafa
*omið. Náttúru- og umhverfis
»ernd geta verið fyrsta flokks
menningarmál.
— Og margt er það í starf
seminni, sem maður er ánægð
ur með þegar litið er til baka.
Ýmsir hafa haldið hér nám-
skeið í samvinnu við Norræna i
húsið. Læknanámskeið hafa |
▼erið þrjú, tvö blaðamannanám
skeið, en skemmtilegast var
kannski prentaranámskeiðið,
þar sem danskir kennarar leið
beindu. Ég man ég spurði for
mann Hins íslenzka prentara
félags (Jón Ágústsson), í upp-
bafi þess, hve mörgum þátttak
endum hann byggist við. „Ef
60 koma getum við verið ánægð
ir“, man ég að hann svaraði.
En það komu ekM 60 heldur
150, og ekki aðeins prentarar
heldur prófessorar og alls
komar fólk.
„ÞaS va,r meira en húsiS
gaf tekið á móti"
Við höfum reynt að hafa tölu
á því fólki, sem sótt hefur þá
starfsemi, sem við höfum stað
ið fyrir í Norræna húsinu eða
átt þátt að. Síðam opnað var
24. ágúst 1968 hafa komið hing
að 280.000 gestir m.a. á sýning
ar, tónleika eða til að fá liánað
ar bækur í bókasafninu. Þetta
hefði ekki getað átt sér stað
á hinum Norðurlöndunum, Það
er ég sannfærður um.
— Erum við þá svona mikl
ir menningarunnendur?
— Um það vil ég ekki segja
of mikið. En það er mjog gott
að vinna hér. Og ég hef reynt
margt, sem ég trúði eiginlega
ekki á sjálfur. Hér var t.d. lít-
il, austur-grænlenzk sýning,
sem ég bjóst satt að segja ekki
við, að menm hefðu mikinn
áhuga á. En 11.000 manns
komu að skoða hana.
Svo var það sænska sýning
im „Að uppgötva — upplifa“.
12.800 manns komu að skoða
hana á tveim vikum. Ég veit
ekki hvort það er heimsmet, en
ég held það. Þetta var miklu
meiri aðsókn em húsið gat eig
inlega tekið á móti.
„Ég hefði skotið mig"
Það sem mér hefur þó fund
izt allra mest spennamdi í
starfi mínu hér er hlutur minn
að Listahátíðinni 1970. Enginn
okkar, sem að hátíðinni unnu,
hafði reynslu í slíku starfi. Ef
fyrirtækið hefði mistekizt, og
þá á ég fyrst og fremst við
fjárhagslega, held ég að ég
hefði skotið mig. Það hefði
ekki verið skemmtilegt að
steypa íslenzka ríkinu og
Reykjavíkurborg í vonlausar
skuldir. En útkoman var 24
þúsund króna halli í íslenzku
fé, eða nánast enginn. Og ef
framlag ríkisins, Reykjavíkur
borgar og annarra aðila er
ekki dregið frá, þá var út-
koman um 200.000 kr. ágóði.
17—18 þúsund aðgöngumið
ar seldust á hátíðina af 22.
000, sem á boðstólum voru að
56 mismunandi atriðum.
— Og verður Norræna hús
ið aðili að Listahátíðinni í
sumar?
— Það þykir mér sennilegt,
cv ekki er ákveðið hvort nýi
forstjórinn hér verði fram-
kvæmdastjóri hátíðarinnar.
Þá er einnig hálfvegis búið
að ákveða að hafa hér enn
Listahátíð 1974.
Dálæti á Halldóri Laxness
— Þú ert bókmenmtamaður,
fvar?
— Já, ég er cand. philol., en
það er svipaður titill og ph.
d. í Bandaríkjunum, í norsku
og norrænu, með kennslu og
frönsku sem aukagreinar, það
er 7 ára nám. Aðalverkefni
mitt til prófs var ritgerð um
Halldór Laxness; var hún gefin
út, sem ekki er algengt með
slík prófverkefni. Ritgerðin hét
„Halldór Kiljan Laxness.
Menneske og motiv“, og kom
út í 3.500 eintökum, sem nú
eru ófáanleg. Bókin seldist
strax upp, enda var Laxness
svo vinsaimlegur að fá Nóbels
verðlaunin einmitt um þetta
leyti.
— Hefur ekki lítið tóm gef
izt til bókmenntaiðkana þessi
ár þín hér?
— Jú, ég hef ekki haft mik
inn tíma til þeirra, það eina,
sem ég ehf gert, er að þýða,
og þá einkum fyrir leikhúsim,
Det norske teater og National-
teatret úfcvarpið og Riksteatret,
sem fer með leikrit um landið.
— Þú hefur þýtt Halldór
Laxness?
— Ég hef þýtt tólf af bók
um hans á ríkismálið norska.
Laxness er fyrir mér númer
eitt í hópi rithöfunda.
Einnig hef ég þýtt 5 bækur
eftir Færeyinginn Heinesen, en
á nýnorsku að ósk hans sjálfs.
Hann er fínn listaimaður.
Af leikritahöfundum hef ég
m. a. þýtt 0‘Neill, Strindberg,
Sean 0‘Casey, Broziek, og ekki
alls fyrir löngu Staðgengilinn
eftir Hochhut. Það síðastnefnda
er eitt erfiðasta verk, sem ég
hef unnið, en leikritið er skrif
að í stakhendum (blank verse).
Ég hei einnig þýtt margar
íslenzkar barnabækur á norsku
meðan ég hef verið hér.
Við höfum rætt hér um rit
höfunda. En sú stétt á íslandi,
sem ég ber mesta virðingu fyr
ir eru fiskimenm. Ef þeir kunna
ekki nógu vel til verka eiga
þeir á hættu að missa hand-
legg. Ég vildi óska að sama
ætti við um listamenn; rithöf
unda jafnt og myndlistarmenn
og tónlistar. Því öll þessi störf
eru 90% kunnátta og þjálfun
en aðeins 10% hæfileikar eða
snilligáfa.
Fyrri störf
— Hvað starfaðirðu áður en
þú kon.;t hingað?
— Ég var aðstoðarleikhús-
stjóri við Det norske teater í
fimm ár. Þá var ég ritstjóri í
rúmt ár 1965—66 og skrifaði
þá einkum um náttúruvernd
Norræna húsið.
og náttúruspillingu, svo og
mannfjölgunarvandamálið. Þá
héldu rnargir, að ívar þessi
Eskeland væri alveg brjálaður.
Ef ég væri blaðamaður nú,
mundi ég sennilega ekki skrifa
mikið um náttúruvemd, því
síðan þetta var hafa svo að
segja allir farið að hugsa meira
og rninna um þessi mál, en svo
var ekki þá.
Nú, ég var formaður norska
útvarpsráðsins í fjögur ár. Það
var mjög spennandi. Ég skrif
aði bók að loknu starfi mínu
í þágu útvarps og sjónvarps,
Rapport om NRK, og síðar eru
flestar skoðanir mínar orðnar
að raunveruleika. En í bókinni
lét ég m. a. í ljós það álit, að
útvarpsstjóri ætti ekki að vera
skipaður ævilangt heldur að-
eins í npkkur ár.
Síðasta árið mitt í Noregi
starfaði ég sjálfstætt (free
lance) og ég hef aldrei haft
meiri tekjur en þá, eða um
1300.000 ísl. kr. Það hefði ekki
verið hugsanlegt að vinna fyrir
sér á þennan hátt um það leyti
sem ég lauk námi um 1955, en
svona mikið höfðu aðstæður
breytzt á þessum árurn. En
það er galli á slíku lífi. að
maður tekur að sér alls kyns
minni háttar verkefni, t. d.
að skrifa blaðagreinar o. þ. h.,
sem eru tiltölulega vel bonguð,
en það verður svo til þess að
meiri háttar viðfangsefni sem
maður ætlar að vinna vilja
sitja á hakanum.
Ég vil gjarnan láta þess
hér getið, að ég hef ásamt
Magnúsi Stefánssyni í Bergen
samið kennslubók í nútímaís-
lenzku fyrir menntaskóla. Nor
egur er eina landið þar sem
íslenzka er kennd í mennta-
skólum, og sífellt fleiri nem
endur læra nú nútímaíslenzku
í stað „igammalnorsk“, en náms
efni í þeirri grein er nánast ein
göngu forníslenzka. Allur texti
bókarinnar er einnig til á segul
böndum, nemendum til stuðn
ings við framburðarnám.
Ég hef einnig skrifað margar
aðrar kennslubækur fyrir
menntaskóla; smáorðabækur o.
þ.h.
„Þið eruð verri en við
hvað snertir að kunna
ekki að taka gagnrýni"
— Hvernig hefur þér og
þinni fjölskyldu fallið að búa
á fslandi?
— Það er ekki aðeins gott
að búa í Norræna húsinu held
ur einnig ágætt að vera á fs-
landi?
— Finnst þér ekki við fs-
lendingar værukærir miðað við
Norðmenn?
— Jú, mér finnst íslemding
ar mjög ólíkir íbúum Vestur-
Noregs, en þaðan er ég, frá
Storði. Aftur á móti eru Fær
eyingar og Vestlendingar mióg
líkír.
En maður er ekki kominn.iil
annars lands til að hitta íóík,
sem er eins og fólkið í heima
högunum. Ég veit heldur twri
hvorir kæmu betur út úr þess
um samanburði. Sennilega ís-
lendingar.
En hér eir svo að segja allt
ólíkt því sem gerist í Noregi,
fótaferðatími, háttatími, hvað
eina. En við koimum hingað til
að lifa hér og starfa, og það
er okkar að semja okkur að
þeim siðum, sem hér tíðkast.
—Hvernig finnast þér að-
stæður til útilífs hér?
— Nú minnirðu mig á það
eina, sem mér finnst þreytandi
við íslendinga. Áhugi minn á
íslandi hefur vea’ið vakandi allt
frá því ég var drengur og verð
ur það áfram. Og þegar ég hef
gagnrýnt eitthvað hér hef ég
ekki ætlað að gera illt af mér.
En íslendingar taka gagnrýni
sem persónulega móðgun. Við
þekkjum þetta fyrirbrigði í
Noregi, en þið eruð enn verri
en við hvað þetta snertir.
Fólkinu að þakka
— Og loks þegar heim til
Noregs kemur, hvað tekur þá
við?
— Það veit ég að sjálfsögðu
ekki. Það bíður síns tíma.
Ég vil að lokum taka það
fraim að það er ekki mér að
þakka að mestur lsluti starfsins
í Norræna húsinu hefur tekizt
svo vel sem raun ber vitni, held
ur fólkinu í Reykjavík og ná-
grenni, og á íslandi yfirleitt.
Ég mun fylgjast með starf
inu hér þótt ég sé á förum og
koma hingað við og við. Það
er ósk mín að dagskrá Norræna
hússins verði a.m.k. eins fjöl-
breytt og verið hefur til þessa
og að sem flestir geti fundið
þar eitthvað við sitt hæfi.
S. J.
Jörð til sölu
Jörðin Stóri-Dalur í Saurbæjarhreppi, Eyjafirði,
er til sölu og laus til ábúðar á næstu fardögum.
Áhöfn og vélar geta fylgt. Nánari upplýsingar
gefur eigandi, Ingólfur Ásbjamarson, Stóra-Dal
og Daníel Sveinbjömsson, símstöðinni Saurbæ.
Til sölu
Sólaðir NYLON hjólbarðar til sölu.
SUMARDEKK — SNJÓDEKK
Ýmsar stærðir á fólksbíla á mjög hagsfæðú
verði. Full óbyrjyð te'kin á sólningunni.
Sendum um allt Iand gegn póstkröfu.
BARÐIH
ÁRMÚLA 7 SÍMI 30501 REYKJAVÍK.