Tíminn - 23.01.1972, Side 3

SUNNUDAGUR 22. janúar 1972
TIMINN
Hvað vill æskan með kirkjuna?
Það igerist margt undarlegt
nú á döigum, ekki sízt í kirkj-
unnar málum, hvort sem prest-
uim og öðru forj'rtuliði kirkj-
unnar er það ljúft eða leitt.
Einn af frægustu blaða- og
sjónvarpsmönnum Breta, Mal-
colm Muigageridige hefur nýlega
skrifað bók, sem nefnist Jesus
rediscovered — Jesús endur-
fundinn eða uppgötvaður að
nýju.
Og þótt þessi bók sé að
mestu um persónulega trúarað
stöðu og reynslu þessa fjöl-
fróða nútímamanns, sem hefur
fylgzt með á öllum sviðum og
í öllum helztu átökum aldar-
innar, allt frá uppgötvun sulfa
lyfjanna til tunglferða, sem
sagt í smásjá og stjörnukíkj-
um, þá bendiæ bókin til þess
sem er að gerdst á allra síð-
ustu tímum í æskulýðshreyfing
um og uppreisnum gegn hinu
hefðbundna og staðnaða í trú-
málum.
Auðvitað gætir þar margs kon
ar afla, sem virðast einigöngu
til niðunrifs. En þar er einnig
haldið á kyndlum, sem vísa í
áttina til þess, sem verður loka
niðurstaða þessa lærða, nýtízku
fjölmiðlaþjóns. En þá ályktun
mætti orða eitthvað á þessa
leið í einni setningu:
„Jesús er ljósið. Og æðsta
hlutverk hvers manns er að
vera í þjónustu þess ljóss,
hvort sem hann er blaðamað-
ur, prestur eða bóndi, sjómað-
ur, kaupsýslumaður, tunglfari,
læknir eða vísindamaður".
En víkjum nú aftur að æsk-
unni með sinn „endurfundna
Jesú“.
Auðvitað ber þar býsna mik-
ið á grunnfærni, öskrum og
hávaða, eins og bezt kemur í
ljós í hinni umdeildu og um-
ræddu mynd Super-Star —
Æðsta stjarnan. En þar er
fleira til íhugunar. Kirkiulegt
mót, sem haldið var í Árhus
í sumar gefur nokkuð glöggar
hugmyndir um verkefni og
vinnubrögð æskulýðsins á
þessu trúarlega starfssviði. ,
Mótin voru raunar þrjú í
Danmörku í sumar með svip-
uðu sniði, en Árhusmiótið
vakti mesta athygli.
Þetta voru svonefnd alkirkju
mót, en þó varla á vegum Ai-
kirkjuráðs og mjög fjarri þvi
að líkjast kirkjuþingum eins
og saigan segir frá þeim, með
háttvirtum prelátum, klerkum
og djáknum, kannske með páf-
ann í hásæti, með skrúðgöng-
um og sálmasöng.
Samt áttu þessi mót sína við
höfn og sína söngva, sem allt
átti að sanna og sýna leit
unga fólksins að Kristi á öll-
um vegum, og um leið, að
hann gæti mætt hverjum og
einum á hvaða stíg hverdags-
lífsins sem veira skyldi.
Alls staðar á þessum mótum
var mikið af söng og dansi á
dagskrá og tónlist af öllu tagi,
allt frá klassiskum symfoníum
til popöskra af æstustu gerð
eða .jgeggjuðustu“, svo notað sé
eigið orðalag unglinganna.
Þetta var allt með nýtízku-
brag að dómi þátttakenda, en
jafnvel eldra fólk sýndist una
( því ágætlega.
Hér eru nokkur ummæli
eins af forystumönnum mót-
anna, sem er ung stúlka, kand-
idat í læknisfræði og hefur oft
unnið sem firéttamaður bæði
við blöð og útvarp. Hún segir:
„í Árhus dönsuðum við alltaf
í morgunguðsþjónustunni.
Þetta var keðjudans milli
borða og stóla. Leikið var, á
gítar fyrir dansinum og ljóðið
sem.sungið var mest, var með
þessu viðlagi á ensku:
„I am the Lord of the
Dance, said he“.
„Ég er lávarður dansins,
hann kvað", gætum við orðað
það á íslenzku. Og hann er þá
Jesús, og dansinn, sem hann
vill leika okkur öll „ er ríki
Guðs“.
Þet.ta segir læknakandidat-
inn og blaðakonán Ellen Niel-
sen um morgunandaktina á
mótinu og hún virðist mjög
hirfin af öllu, sem þarna gerð-
ist.
Einkunnarorð þessa móts
voru:
„Ást og hugarflug".
En það er sú hlið mannlífs,
sem guðfræðingar yfirleitt
telja sig yfLr það hafnir að
ræða, segir unga fólkið.
Tveir frægir hugsuðir nú-
tímans mótuðu umræður og
allan blæ Árhus-mótsins. Ann
ar í tilvitnunum unglinganna,
hinn með nærveru sinni. En sá
síðari var Jiingen Mottmann,
sem hélt ræðu á þingi þessu og
gerði þar grein fyrir hugmynd-
um sínum um frelsi, leik og
ástir undir fyrirsögn, sem
hann tók úr blökkumanna-
sálmi:
„Hvernig get ég leikið mér
í framandi landi?“
Hinn spekingurinn, sem
mjög var vitnað til á mótinu
í Árhus, var Harvey Cox. En
síðasta rit hans heitir „Skrípa-
leikuirinn", eða „Bjánahátíðin"
og hefur vákið æsingar um alla
veröldina ekki ósvipað „Hár-
inu“.
Aðalefni þessara rita er
spurninigin:
Hvernig er unnt að njóta
æskugleði í heimi, sem ramb-
ar á helvítisbanmi haturs og
grimmdar og þar af leiðandi
skelfinga og þjáninga? ■
Og svarið er:
Æskugleði getum við því
aðeins notið, að við steypum
þessu hrófatildri heimskunnar
og hristum það í rústir og velt
um hinum fölsku goðum for-
tíðarinnar af sínum tignar-
tróni, hverju nafni sem þeir
nefnast.
Raunar er þetta ekki orðrétt,
en þó nokkuð næirri því að
vera efnislega rétt orðuð skoð-
un æskufólksins þarna á trúar-
arfi okkar eldri kynslóða.
Og því miður verður þar sak
laus að líða fyrir sekan eins
og gengur, og því miður veæð-
ur líka að játa með kinnroða
að hér hefur æskan nokkuð til
síns máls.
í formföstum stöðnuðum
kenningum, þótt fagrar séu,
hefur ekki tekizt að móta þann
kjarna og lífsmagn kenninga
Krists, sem nægja mætti til að
koma í veg fyrir hörmungar
heimsins eða frelsa firá þeim.
Ræðumenn töldu nauðsyn að
hrista af sér hlekki neyzlusam-
félagsins, sem gjört hefur fram
leiðsluna að helzta sakramenti.
Sú menningarbylting má
fylgja í kjölfarið, segja þeir,
sem lætur fjárhag og fram-
leiðslu þjóna menningunni.
En nú er það öfugt, segja þeir.
Menningin, þekkingin á alltaf
að vera í þjónustu framleiðsl-
unnar og auðsöfnunarinnar og
því fer sem fer. öllu fórnað á
altari Maimmons. Annað megin
atriði, rætt á þessu móti, var
afstaða kirkjunnar til ásta og
kynferðismála yfirleitt.
Þar kom skýrt fram, að flest
ir töldu kirkjuna alla tíð hafa
misskilið hlutverk sitt á þessu
sviði. Einu sinni leyfði hún og
lét brenna og lífláta fólk fyrir
alls konar mistök í ástarmál-
um. Hórdómur eða hjúskapar-
brot, sifjaspell og svo kölluð
blóðskömm þóttu sjálfsögð af-
brot til dauðadóma, sem prest-
ar og prelátar lögðu blessun
sína yfir.
Af sömu rótum voru bönn
við hjúskap presta og kirkj-
unnar þjóna hjá katólskukirkj
unni og alls konar refsingar og
eftirlit, sem sjálfsagt þótti,
þótt ekki væri líf einstaklings
að veði lagt.
Nú er þetta sem betur fer
að mestu úr sögunni. Katólsk-
ir. pcestar krefjast !nieira að
segja frelsis til ásta og hjú-
skapar. Og sú krafa fær býsria
mikinn hljómgrunn.
Þeir eru orðnir fáir, sem
betur fer, sem dæma aðra í
ástar- og einkamálum svo sem
áður var. Samt eru til þeir,
sem enn vilja sinna bókstaf
biblíunnar og lagasetningum
löngu liðinna alda á þessu
sviði, dæma og fordæma. En
þeim fækkar óðum. Nú er víð-
ast hvar rýmkað um fjötra og
viðurlög á sviði einkamála bæði
gagnvart sifjamálum, kynviltu
fólki og afbrigðilegu í ástum og
einkalífi, þar sem áður þótti
sjálfsagt að vera með nefið
niðri í öllu hjá nágranna sín-
um af næsta lítilli góðvild.
Ekki skal þó gleymt, að enn
er á vegum fjöldans beitt for-
dómum, skilningsleysi og
grimmd á þpesu sviði, sem
kemur fram í slúðri og rógi,
sem alltof margir þroskalitlir
og illa gerðir einstaklingar
veita bæði vængi og eyru.
En dauðadómar í ástamálum,
uppkveðnir af dómstólum eru
samt úr sögunni. Og kirkjan
er farin að viðurkenna að
frelsi einstaklings til að elska
og vera elskaður sé sjálfsagð-
ur þáttur í einkalífi og per-
sónufrelsi hverrar mannesekju.
Allt þetta kom fram hjá
lærðum læknum og sérfræðing
um á þessu sérstæða móti í
Ártius.
En þar kom einnig annað í
ljós. Þótt kirkjan hafi raun-
verulega lengi aðeins viður-
kennt hina andlegu, gefandi
ást eða það sem nefnt er agape
á frummáli kristninnar, grísk-
unni, og þýðir elska og kær-
leikur, þá má ekki heldur
gleyma þeim þætti í tilfinn-
ingalegu og kynferðislegu sam
bandi einstaklinganna.
„Nútíminn leggur alltof ein-
hliða áherzlu á hina kynferðis-
legu ást“, sagði einn ræðu-
manna meðal þessa unga fólks.
„Það getur orðið eins hættu-
legt hamingju og heillum bæði
heildar og einstakra persóna,
ef fíkjublaðið er flutt alla leið
upp að andlitinu eða alveg
kastað burtu“, bætti hann við.
Æsingabylgja ástalífsins,
með allt sitt óheflaða klám,
hefur dregið unað og fegurð
ástartilfinninganna ofan í svað
ið og saurgað allt. Þar er ör-
skammt öfganna á milli. Öll of
mötun skapar óbeit. „Hóf er
bezt, hafðu á öllu mátá“, ’ gat
verið yfirskrift þessa boðskap-
ar um ástina og kirkjulegan
boðskap, sem þarna var rök-
rætt.
Og gætum við ekki tekið und
ir það í fullri einlægni.
Einni ræðunni lauk eitthvað
á þessa leið: Gætið ykkar,
þetta getur endað i örvænt-
ingu og leiðindum. Ekkert gef-
ur fremur lífinu gildi.
Kirkjan hefur lagt alla
áherzlu á agape, hinn fórnandi
kærleika, en aðeins talið „ást-
ina“ hæfa til að framleiða nýja
einstaklinga. Allt þa. fram yfir
væri synd og sori, glæpir og
skömm. Þetta er auðvitað
rangt. En hitt er einnig fjar-
stæða. Hið kynferðislega, ást-
ræna, holdlega, eða hvað það
er nú kallað, sem nefnist „sex“
á götumáli, verður að eiga sér
ívaf hins andlega fórnandi kær
leika. Við getum kallað slík
viðhorf vináttu, samúð, góð-
vild og ástúð. Án þessa verður
„sex-lífið snautt og dautt“. Er
þetta ekki nokkuð rétt álykt-
að?
Hinn eiginlegi lofsöngur um
ástina, kom þarna fram hjá
katólskum presti frá Osló, Hal-
vard Riebeir-Mohm. Hann vitn-
aði óspart í Dante og Shake
speare, sem hann taldi gefa
tóninn fyrir hið heillavænlega
Framhaid á bls. 10.
Prentrice-Hall
bókasýning
Beztu og nýjustu tækni-, vísinda- og fræSibækur
frá einum stærsta bókaútgefanda Bandaríkjanna,
Prentice-Hall, verða til sýnis og sölu í bókaverzl-
un okkar í Hafnarstræti 4, uppi, næstu daga.
Þetta er einstakt tækifæri hér á landi til að sjá
fjölbreytt úrval erlendra tækni-, vísinda- og fræSi-
bóka.
Bókaverzlun Snæbjarnar
Hafnarstræti 4 & 9.
KRYDD
í FALLEGUM
UMBÚÐUM
MIKIÐ ClRVAL
GOTT VERÐ
SMEKKLEGAR
KRYDDHILLUR
FÁST EINNIG
O