Tíminn - 23.01.1972, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 22. janúar 1972
TfMINN
7
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason, IndrlSI
G. Þorsteinsson og Tómas Karlsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grímur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur Bankastræti 7. _ AfgrelOslusíml
12323. Auglýsingasími: 19523. ASrar skrifstofur síml 18300.
Áskriftargjald kr. 225,00 á mánuSi innanlands. í lausasölu
kr. 15,00 eint. — PrentsmiSjan Edda hf.
50 mílur - 400m.
f grein, sem Steingrímur Hermannsson skrifaði í Tím-
ann fyrir skömmu, gerir hann skilmerkilega grein fyrir
því, hvers vegna tillaga sjálfstæðismanna í landhelgis-
málinu, um að miða skuli útfærsluna við 400 metra jafn-
dýpislínu í stað 50 sjómílna frá grunnlínum, sé óraun-
hæf og óskynsamleg.
Steingrímur benti á, að alþjóðareglur væru mjög
óljósar um það, hvert væri landgrunn strandríkis. Að
vísu náðist á hafréttarráðstefnunni 1958 meirihluta sam-
þykki fyrir þeirir reglu að miða skyldi við 200 m. dýptar-
línu eða dýpra, eins og nýtanlegt kynni að reynast."
„Það er ekki sízt með tilliti til þessarar afar loðnu
skilgreiningar," segir Steingrímur, „að kölluð verður
saman hafréttarráðstefna til þess að ákveða þetta betur.“
Það eru mjög skiptar skoðanir um það, hvernig
ákvarða skuli mörk landgrunns. Mælingar á ís-
lenzka landgrunninu eru enn svo skammt á veg komn-
ar, að enginn veit, hvar þau mörk kunna að vera á ís-
lenzka landgrunninu.
Það er nauðsynlegt fyrir fslendinga að hafa vaðið fyr-
ir neðan sig í þessu máli og útiloka engan framtíðarrétt
okkar varðandi landgrunnið með útfærslunni 1. septem-
ber. Með þingsályktuninni, sem samþykkt vaf' 1948;
lýsti Alþingi því yfir, að landgrunnið allt, hvemig sem
það kjami að verða endanlega ákveðið, skyldi vera eign
okkar íslendinga og fiskimiðin yfir því. Með útfærslunni
í 50 sjómílur sláum við engu föstu um það, hvar ís-
lenzka landgrunnið endar, og áskiljum okkur allan rétt
í framtíðinni til að færa fiskveiðilögsögu okkar út síð-
ar að því marki, sem alþjóðleg skilgreining á landgrunni
kynni að ákveða.
Mjög er hæpið fyrir okkur að miða við jafndýpislínu,
vegna þess hve mælingar okkar á íslenzka landgrunn-
inu eru skammt komnar. Kemur það fram í skýrslu
landgrunnsnefndar þeirrar, sem Rannsóknaráð ríkisins
skipaði 1969, að mælingar eru svo ófullkomnar, að óljóst
er, hvar 400 metra dýptarlína raunverulega liggur á ís-
lenzka landgrunninu, og víða virðist hún liggja innan
við 50 sjómílna mörk frá grunnlínum.
í tillögu sjálfstæðismanna er gerð tilraim til að slá
saman tveimur reglum, því að þeir leggja til að fært
verði út að 400 metra jafndýpisUnu, en þó aldrei
skemmra en 50 sjómílur frá grunnlínum. Á korti, sem
birtist með skýrslu, er fyrrverandi ríkisstjóm hafði út-
búið, sést glöggt, að langmestur hluti fiskveiðilögsög-
unnar mundi ákvarðas* af síðari reglunni, þ.e. 50 sjó-
mxlum. Svo yrði um alla íeiðina frá Reykjanesi og aust-
ur fyrir land. Þar kemur 400 metra dýptarlína út fyrir
aðeins á örlitlu svæði. Síðan ræður 50 sjómílna línan ná-
lægt því alla leið vestur fyrir Hom og suður að Amar-
firði, nema í litlum geira út af Húnaflóa. Því er ljóst,
að meginreglan mundi eftir sem áður verða 50 sjóm.
23 ríki hafa fært fiskveiðilögsögu sína út lengra en
12 sjómílur. Ekkert þeirra hefur miðað við jafndýpis-
línu. Það er lífsnauðsyn fyrir okkur að skipa okkur í
hóp þeirra þjóða, sem vilja sem rýmsta fiskveiðilögsögu
og hafa sem nánasta samstöðu við þær. Það væri okkur
til tjóns í okkar réttarbaráttu að fara að standa í deilum
við þessar þjóðir um aðferðir, sem fylgja beri við út-
færslu landhelgi, og fráleitt af okkur að skipa okkur
einum á bát með algera sérstöðu í þessu efni, og vera
þar með öðrum, sem ríkastan hafa skilning á nauðsyn
útfærslu okkar, til trafala. — TK
JAMES RESTON, NEW YORK TIMES:
Ljósritun auðveldar stórlega
leka á leyniskjölum ráðunauta
Ný tækni, sem hefur reynzt Nixon og Kissinger óheppiieg
RÍKISSTJÓRN Nixons for-
seta er að reyna að ráða tor-
leysta gátu. Hún vill komast
að raun um, hvers vegna blöð
in komast á snoðir um jafn
mörg ríkisleyndanmál og raun
ber vitni. Hver ber ábyrgð á
þessum trúnaðarbrotum og
hvað á að gera til að koma í
veg fyrir þau? Alríkislög-
reglan og leyniþjónusta hersins
leita í óða önn að svörum við
þessum spurningum.
Uppi eru ýmsar kenninigar.
Samkvæmt stjórnmálakenning
unni eru hinir opinberu starfs
menn, — sem flestir voru sett
ir í embætti meðan Demokrat-
ar fóru með völd, — að reyna
að gera ríkisstjóm Republik-
ana óleik.
önnur kenning er um, að
hernaðarandstæðingamir í
stjómarskrifstofunum afhendi
blöðunum öll þau skjöl, sem
geta fært heim sanninn um
muninn á því, sem forsetinn og
nánustu samstarfsmenn hans
segja opinberlega og hinu, sem
þeir láta uppi í einkasamtölum.
Séu uppljóstranir Pentagon-
skjalanna og Anderson-skjal-
anná athugaðar gaumgæfilega
, .kemur í.ljós, að þessar kenn-
ingar hafa ýmislegt við að styðj
ast.
HVAÐ sem því líður er «1-
mennast álitið, að hin raunveru
lega ástæða sé hvorki stjórnm.-
legs- né heimspekilegs eðlis,
heldur eigi rætur að rekja til
tækninnar. Chester Carlsson er
talinn eiga sök á lekanum, en
hann fann upp ljósritunina,
sem drottnar í stjómarskrif-
stofunum og ræður mestu um
dreifingu upplýsinga fró ann-
ani hverri stofnun í landinu.
Sérhvert ráðuneyti, stjóraar
skrifstofa, deild, undirdeild,
ritaraskrifstofa og aðstoðarrit
araskrifstofa og jafnvel aðstoð
anmenn hafa yfir afritunartæki
að záða eða hafa aðgang að
þvi. Ljósritun, rððun og dreif
ing skjala er orðin regla í
Washington, að ekki sé sagt
plága.
Washington lýtur í raun og
veru stjóm vel gefinna kvenna
sem gleymnir ráðherrar eru
'alltaf að spyrja: „Hvað var
anuars um . . .?“ o.s.frv. Þær
geyma skjölin og ljósrita allt,
sem þær kynnu að gleyma.
AÐFERÐIN er svo einföld,
að enginn getur komizt af án
hennar. Henry Kissinger held
ur til dæmis fund með helztu
ráðgjöfum forsetans í Hvíta
húsinu um deilu Indverja og
Pakistana og vill auðvitað eiga
afrit af þvf, sem sagt er. Opin
ber ritari skráir það og síðan
er ljósritum dreift meðal þátt
takenda.
Lítum nú inn í kjallaraher
bergi Hvíta hússins, þar sem
Ijósritunin fer fram. Starfs
maðurinn getur tekið tiu, ell-
efu, eða fimmbán afrit af leyni
skýrslunni o.g dreift eins og
honum sýnist, svo flremi að
hann sé ekki undir lögreglu
eftirliti. Uppljóstrunarmögu-
KISSINGER
leikarnir liggja í augum uppj.
Af sérhverju eintaki, sem
hver þátttakandi í fundi Kiss-
ingers um deilu Indverja og
Pakistana fær í hendur, má
í snatri taka samrit og afhenda
„ábyrgum" fulltrúum í hans
deUd, en aðstoðarfulltrúar og
ritarar afhenda þau. Þeir hafa
aðgang að tækjum og enda
þótt flestir geri ekki annað en
bera samritin þeim, sem þau
eru ætluð, þá virðist hver sem
er geta staldrað við og tekið
sitt samrit og dreift því eins
og honum sýnist.
ÞETTA gerir J. Edgar Hoov
er erfitt fyrir þegar hann reyn
ir að stöðva lekann. Auðvelt
var að komast að uppruna
Pentagonskjalanna, en torvelt
er að rekja slóð Anderson-
skjalanna, jafn algeng og tæk
in til samritunar eru.
En hvers vegna kemur And
erson þarna við sögu? Enginn
veit til, að hann hafi verið í
vinfengi við háttsettan mann
í utanríkis- eða varnamálaráðu
neytunum. En hvað er þá um
tæknimennina við tækin? Rík
islögreglan veit javfnel ekki,
hvert hún á að snúa sér, jafn
algeng og afritunartækin eru.
Erfitt væri að sanna að upp
Ijóstranirnar að undanförnu
stafi frá andstöðu gegn Nixon
eða hernaðarandstöðu í innan-
ríkis- eða utanríkisþjónustu
Bandaríkjanna. Opinberir starfs
menn þjóna forsetanum af
hefð, hvað svo sem hann tekur
sér fyrir hendur. En möguleik
ar á slysum eða vísvitandi upp
ljóstrunum eru sýnilega miklu
meiri en nokkni sinni fyrr,
þar sem farið er að ástunda
samritun skjala og dreifingu
þeirra.
HIN fljótvirka, nútímasam-
ritun hefir miklum mun meiri
áhrif á öry.ggi og stjórnmála
samskipti en almennt er ljóst
eða viðurkennt. Sagt var, að
með fljótvirkari afritun skjala
yrði auðveldara að útbreiða
vitneskju, upplýsingar og sann
indi. Mikið er að sönnu hæft
í þessu, en afleiðingarnar koma
að óvörum á margan hátt.
Tökum sendiherra eða aðra
starfsmenn Bandaríkjanna er-
lendis sem dæmi. Þeir gátu
áður sent athugasemdir sínar
í trúnaði til utanríkisráðuneyt
isins eða forsetans, en nú þurfa
þeir að gera ráð fyrir, að þær
verði afritaðar og þeirn dreift.
Þeir verða því varfærnari en
áður.
Samritunartækin standa þeim
ævinlega fyrir hugskotssjónum.
Geta þeir sagt hug sinn allan
af trúnaði, eða verður áliti
þerira dreift víðsvegar um
höfuðborgina og notað til að
setja þeim stólinn fyirir dyrn-
ar á framabrautinni? Þetta er
næsta alvarleg spurning í aug
um þeirra, sem þykjast hafa
tekið eftir að dregið hafi til
muna úr áhrifamætti og valdi
utanríkisráðuneytisins síðustu
árin.
EFLAUST segja sumir full-
trúanna hug sinn allan, jafn \
vel þó að þeir geri ekki ráð )
fyrir, að valdhöfunum í Hvíta
húsinu geðjist að séráliti
þeirra. En margir þeirra og
máske flestir fella nokkuð nið
ur af ótta um að álit þeirra
kunni að virðast annarlegt þeg
ar búið er að taka afrit af
því og dreifa þeim.
Vera má því, að leyndardóm
urinn eigi ekkert skylt við
stjórnmál eða heimspeki, en
stafi aðeins frá tækninni. Kát
legast er, að hin hröðu afritun
artæki áttu að útbreiða upplýs
ingar og sannleika, en árangur
inn verður þveröfugur. Afritun
artækin auka ekki öryggið, held
Framhald a bls. 10.