Tíminn - 25.01.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
ÞEIÐJUDAGUR 25. janúar 1972
Kristinn Snæland:
Getum við lært
af Svium
i skipasmiði?
Hér hafa að undanfömu verið
rædd ivandamál þau og erfiðleik
ar, er innlendar skipasmiðar
búa við. Hafa um þau mál fjall-
að fróðir menn, erlendir sem
innlendir. Af því er fram hefur
komið er ljóst, að fjárskortur
er eitt vandamálið sem aftur
býður öðrum heim.
Annað atriðið er blöndun við
gerða og nýbygginga, og þriðja
er að bygging skipa af misjöfn-
um stærðum og gerðum kippir
í raun fótum undan hagkvæmni
og skipulagningu. Sem dæmi
um hagnað þann er verður þar
sem við er komið að byggja í
mörg ár skip sömu stærðar og
gerðar, má nefna Kockums
skipasmíðastöðina í Svíþjóð.
Þar hafa nú verið byggð 6 skip
255 þús. tonn hvert, en pöntuð
eru a.m.k. 11 slík skip til við-
bótar.
Upphaflega var framleíðsla
stöðvarinnar 4 skip á ári, en er
nú 5 skip. Þessi aukning er fyrst
og fremst þökkuð betri skipu-
lagningu, er aukið hefur afköst
véla og mannafla, en starfs-
mannafjöldi hefur ekki aukizt
að ráði.
Það mun vera ósk íslenzkra
skipasmíðastöðva að fá tæki-
færi til að byggja ,seríur“ skipa.
Með samvinnu skipasmíðastöðv
anna og jákvæðu ríkisvaldi ætti
sú ósk að geta rætzt.
Það er vitanlega ekki rétt að
öllu leyti, að gera samanburð
á sænskum stórskipasmíða-
stöðvum og hinum ís-
lenzku, þó svo að ýms grund-
vallaratriði séu hin sömu. —
Sænskar skipasmíðastöðvar eru
17 talsins, Götaverken í Gauta
borg stærst með 6350 starfs-
menn og Karlstadssvarf minnst
með 55 starfsmenn.
Stöðvar með 55—300 starfs-
menn eru 9 talsins. Þessar stöðv
ar er því rétt að athuga til við-
miðunar íslenzkum aðstæðum.
Tvær þeirra hafa átt við mik
il vandamál að stríða undan-
farin ár.
Gayve varf með 190 starfs-
menn, en það fyrirtæki hefur
barizt í bökkum allan síðasta
áratug, 1966 afhenti það síðasta
skip sitt, og hefur verið rekið
sem vélsmiðja síðan.
f ársbyrjun 1970 er fyrirtæk-
ið var á barmi gjaldþrots urðu
eigendaskipti og hafa hinir nýju
eigendur með stuðningi sænska
ríkisins endurnýjað vélar og
byggingar fyrir 100 milljónir
króna ísl.
Aðalframleiðsla fyrirtækisins
er nú gaflar í gufukatla og aðra
þrýstikatla, gufukatlar og stál-
grindabyggingar, auk verkefna
í samvinnu við Götaverken.
Með þessari framleiðslubreyt-
ingu er staða fyrirtækisins talin
tryggð.
Hitt fyrirtækið er Sölves-
borgsvarfet með 200 starfs-
menn. Á aðeins einu ári eða
1970 nam tap fyrirtækisins 175
milljónum. Salén-útgerðin í Sví
þjóð hefur nylega orðið eigandi
Götaverken-skipasmíðastöðvar-
innar eftir umfangsmikla samn
inga við sænska ríkið.
Götaverken var eigandi Söl-
vesborgarvarfs, en við eigenda-
skipti Götaverkens verða þær
breytingar að stofnuð er ný
stöð, Nya Sölvesborgs varf, er
tekur við eignum gömlu stöðvar
innar, en Götaverken tekur við
skuldunum.
Til nýju stöðvarinnar leggur
síðan sænska ríkið og Salén 100
milljónir hvor til uppbyggingar
vanda þessarar stöðvar, er það
að fyrirhugað er að bæta einni
grein við, eða verksmiðjufram
leiðslu. Hugmyndin er að rekst-
tækja og húsa, auk 50 millj. frá
hvorum aðila í rekstrarfé. —
Bæjarsjóður Sölvesborgar legg-
ur loks 60 millj. i framkvæmd
ir við lóð stöðvarinnar. Sam-
fara því að stöð þessi er leyst
undan skuldum er þannig varið
til hennar um 360 millj. króna.
Það vekur athygli í sambandi
við rekstur Sölvesborgarstöðvar
inar að þar blandast saman við-
gerðir og nýbygging skipa.
Þessi tvö form rekstrar þykja
fara illa saman, enda talin að
hluta orsök þess vanda er stöð-
in var í.
Þaið, er í fyrstu vekur
furðu í sambandi við lausn
urinn verði Þríþættur, og þá
þannig að 40% verði nýbygg-
ingar 40% viðgerðir og 20%
verksmiðjustarfsemi. Með verk
smiðjustarfsemi fæst starf fyrir
þann hóp starfsmanna, sem
verður að vera hreyfanlegur.
Áætlað er að nýbyggingin
haldi öllu jöfnu sínu en viðgerð
arliðið verði hreyfanlegt.
í tíu ár hefur þessi skipa-
smíðastöð barizt í bökkum, jafn
langan tíma hafa starfsmenn
hennar búið við öryggisleysi um
atvinnu sína. Lokasamningurinn
um björgun stórvandræða tók
ust rétt fyrir síðustu jól, enda
sagði borgarstjórinn af þessu
tilefni: „Þetta er jólagjöf ára-
tugsins til starfsmanna og borg
arinnar“.
Til þess að mæta kröfum fram
tíðarinnar, hafa skipasmíða-
stöðvarnar og útgerðarfélögin
hafið sameiginlegar rannsóknir
um skip framtíðarinnar. Niður
stöður þeirra rannsókna verða
síðan lagðar til grundvallar við
þróun skipasmíða og útgerðar.
Til að nýta kosti fjöldafram-
leiðslu og sérhæfingar áætla
skipasmíðastöðvarnar þróun, er
leiði til þess að stöðvarnar verði
béinlínis samsetningarverksmiðj
ur, en það krefst aukinnar sam
vinnu við aðrar iðngreinar og
mest við stáliðjuverin.
Um 80 manns frá skipasmíða
stöðvunum vinna nú að sameig-
inlegri stöðlun er leiði til þess
að hinir ýmsu framleiðendur
hluta til skipa, geti framleitt
vörur sínar í enn meira magni
en áður.
Sameiginleg innkaupanefnd
starfar fyrir stöðvarnar, er náð
hefur bæði lægra verði og hag
stæðari afgreiðsluháttum. Loks
má nefna að skipasmíðastöðvarn
ar hafa komið sér upp sameigin
legum rafeindaheila.
Sænskar skipasmíðar eru í
dag sterkur iðnaður með bjart-
ar framtíðarhorfur. Þar hefur
mikiil vandi verið leystur með
víðtækri samvinnu og stuðningi
ríkisvaldsins.
— K. Sn.
Gísli Gunnlaugsson, Búðardal:
Loddaraleikur
sjálfstæðismanna
Er kosningaúrslitin voru kunn
í vor, varð það imöngum gleði-
efni, að stjórnarflokkarnir höfðu
beðið ósigur. Sigurvegararnir
voru vinstri andstöðuflokkarnir.
Sigurinn má eflaust rekja til
réttrar stefnu í landhelgismál-
inu, svo og þreytu landsmanna
á sífelldum loforðum, og siðan
svikum, af þeiim þáverandi stjórn
arherrum. Vinstri flokkunum
var síðan falið að mynda stjórn.
Stjórnarmyndunin tók nokkurn
tíma, en meðan á henni stóð,
dönsuðu sjálfstæðismenn örvænt
ingarfullan framúrstefnu stríðs-
dans. Hugmyndin með því var
eflaust að útiloka stjórnarmynd-
unina. En allt þetta var unnið
fyrir gýg. Vinstristjórn var mynd
uð, og Sjálfstæðisflokkurinn
korninn í stjórnarandstöðu. For-
maður hins hrjáða flokks lét þá
svo ummælt í fjölmiðlum, að
þeir mundu verða sterkir og
ábyngir í stjórnarandstöðunni.
Nú skal drepið á það helzta, sem
drifið hefur á daga þeinra í
stjórnarandstöðunni, og eirfið-
ieika fonmannsins á að vera
ábyrgur orða sinna.
Það fyrsta, og jafnframt það
skammtilega, sem gerðist, var
breytt viðhorf sjálfstæðismanna
til landhelgismálsins. Fyrir kosn
ingar þurfti önnur 12 ár til að
faara fiskveiðilögsöguna okkar
út í 50 mílur, en eftir kosningar
ekki 50 imílur, heldur allt land-
grunnið strax. Eftirþankarnir
komu strax i ljós.
Eftir að nefnd sú var skipuð,
sem hefur það hlutverk að vera
utamíkisráðhenra til aðstoðar,
mátti sjá æsiskrif eins og „Van-
traust á Einar“, „Lúðvík sakar
Einar um rangtúlkun". Þetta og
ótalmargt fleira var notað sem
sundrungarmeðal, en ekkert
hreif. Já, margur heldur mig sig.
Mikla furðu hefur vakið hjá
þingheimi og alþjóð hin mikla
sprettharka og þol Ellerts B.
Schram. En því miður sannast
þar, að ekki fer alltaf saman
líkamleigt og andlegt atgjörvi.
Þessi fruimhlaup i stólinn hafa
gengið svo langt, að samherjar
hafa jafnvel orðið máttvana af
ráðaleysi. En í ráðaleysi sínu
skal þeim bent á ráð séra Ei-
ríks í Vogsósum, sem sé að bera
lím á botn snáðans.
Um málflutning þeiirra sjálf-
stæðismanna meðan á kjarasamn
ingum stóð má m.a. segja þetta:
Það er furðulegt, hvernig þeir
auðvaldsherrar geta breytt við-
horfi sínu til einstakra mála frá
degi til dags. í þau 12 ár, sem
þessir „gæðingar“ hafa stjórnað,
hefur alltaf þurft að knýja fram
kjarabætur með verkföllum. Og
ástæðan er fjandskapur þeirra
við launþeiga. En nú sneru þeir
við blaðinu og sögðu, að staða
atvinnuveganna væri með slík-
um blóma, að möguleikar væru
á mjög miklurn kjarabótum. Eft-
ir að kjarasamningamir voru
samþykktir, fluttu þeir sjálfstæð
ismenn þann boðskap annan
daginn, að þessar umsömdu kjara
bætur mundu ríða atvinnuveg-
unum að fullu, en hinn daginn
sögðu þeir, að alltof langur tími
hefði farið í samningana, mið-
að við þær kjarabætur sem náð-
ust. Ef þessum málflutningi held
ur áfram, hætta þeir bráðum að
þekkja í sundur á sér fæturna.
Út af stjórnafrumv. um tekju-
skatt og tekjustofna sveitarfé-
laga urðu mikil blaðaskrif, sem
urðu hámairk ósvífninnar af hálfu
sjálfstæðismanna. Hér skal bent
á, hversu örvæntingarfull og
furðuleg skrif þeirra voru.
í staksteinum Morgunblaðsins
28. des. sl. er yfirskriftin „Er
haegt að sanna allt með tölum?“.
Þar er sýndur m.a. frumstæður
útreikningur reikningstölvunnar
Ólafs G. Einarssonar á því,
hversu mjöig skattar hækki við
stjórnarfrumv. Dæmi er tekið
um hjón með 2 börn og 250 þús.
brúttótekjur en 200 þús nettó.
Útsvar af þessurn tekjum samkv.
stjórnarfrumv. verða 15 þús. kr.
skattárið 1972. Síðan segir að
tekjuaukning milli áranna 1970
og 1971 sé 23%, og tekjur því
skattárið 1971 kr. 209 þús. brúttó
en 163 þús. nettó. Útsvar af
þeim nettótekjuim verða 4.590,00
kr. samkv. núverandi skattakerfi.
Báðar þessar útsvarstölur eru
teknar inn í skattaútreikning til
samanburðar á þessum tveim
skattakerfum. Þvílíkur loddara-
leikur! Auðvitað á að reikna út
tekjur sama árs til að finna skatt-
mismuninn. í þessu dæmi á annað
hvort að reikna út frá 209 þús.
kr. skattárið 1971, til að finna
útsvar samkv. stjórnarfrumv.,
eða 200 þús. kr. skattárið 1972
til að finna útsvar samkv. nú-
verandi kerfi. Það er svíviæði-
legt að bera slíkt talnafals á
borð fyrir okkur landsmenn, eða
álíta sjálfstæðismenn okkur al-
gjör viðundur?
Já, mikil er kunnátta reikn-
ingstölvunnar. Engin er furða,
þótt íbúar Garðahrepps séu loðn-
ir um lófana ef útsvarsreikningur
Ólafs hefur alltaf verið þessu
líkur. Enigan skal nú undra, þótt
Frh. á bls. 19.