Tíminn - 25.01.1972, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGUR 25. janúar 1972
TÍMINN
9
V
Utgefandi: FratntoknírfloKkurfnn
Framkvæmdújtiori;
Krlsfíán Benodiktsson, Rjtstíórar: Þórarinn
Þórarinsson iád), Andrés
G. Þorsteinsson dg
Krlstjánsson,
Tómas Ksrfjson,
Jón Helgason,
Aogtýslngastjóri:
grimor Gislasön. Ritstjórnarskritstofur i ‘6<tdú>*i4SÍnU,
indriSf
Stein-
sítnar
18300 — 18306. Skriistofur Bankastraefi 7. AfgreiSsiusimi
12323. Augfýsingasímí 19533. ASrar
Áskriftargiald kr. 22S.0O á máno&i
skrifstotur simi 18300.
tnnanlands. ( laúsasötú
kr. Í5.00 olntakið. — BlaSaprent h.f. (Of(tat)
Á þessu ári munu fara fram þjóðaratkvæðagreiðsl-
ur í Danmörku og Noregi um þátttöku í Efnahags-
bandalagi Evrópu. Ríkisstjórnir beggja landanna hafa
undirritað samning um þátttöku þeirra í bandalaginu,
en hann tekur ekki fullt gildi fyrr en þingin hafa sam-
þykkt hann og þjóðaratkvæðagreiðsla hefur farið
fram.
í Danmörku mun þetta gerast með þeim hætti,
að þingið mun fyrst taka afstöðu til samningsins.
Þykir víst, að það muni samþykkja hann. Lögin um
það verða síðan lögð undir þjóðaratkvæði. Lögin falla
úr gildi, ef þeim verður hafnað við þjóðaratkvæða-
greiðsluna. En þau falla því aðeins, að meirihluti
kjósenda, sem taka þátt í atkvæðagreiðslunni, hafi
hafnað þeim, og að þann meirihluta skipi a.m.k. 30%
þeirra, sem eru á kjörskrá.
í Noregi verður þjóðaratkvæðagreiðslan ekki bind-
andi, eins og í Danmörku, heldur aðeins ráðgefandi.
Þess vegna fer atkvæðagreiðslan þar fram áður en
þingið fjallar endanlega um samninginn. í reynd verð-
ur atkvæðagreiðslan þó bindandi, því að 42 þingmenn
hafa þegar lýst yfir því, að þeir muni greiða atkvæði
gegn samningnum, ef hann fellur við þjóðaratkvæða-
greiðsluna, en samkvæmt ákvæðum stjórnarskrárinn-
ar nægir það til að fella hann.
Það virðist nú færast í vöxt í lýðræðisríkjum, að
þjóðaratkvæðagreiðslur fari fram, einkum þegar um
meiriháttar utanríkismál er að ræða. í þessu sambandi
má geta þess, að þeir flokkar, sem nú fara með völd
hérlendis, hafa oft lagt til á undanförnum árum, að
meiriháttar utanríkismál yrðu lögð undir þjóðarat-
kvæðagreiðslu, t.d. landhelgissamningurinn við Breta,
álsamningurinn og aðildin að Fríverzlunarbandalagi
Evrópu. Núverandi stjórnarandstöðuflokkar hafa
hafnað þessu, en afstaða þeirra virðist vera að breyt-
ast í þessum efnum. T.d. hafa blöð þeirra rætt um, að
eðlilegt væri að leggja uppsögn varnarsamningsins
við Bandaríkin undir þjóðaratkvæði, ef til kæmi.
Mál þetta er annars í nánari athugun. Fyrir frum-
kvæði Ólafs Jóhannessonar forsætisráðherra var sam-
þykkt á Alþingi í janúar 1970 þingsályktunartillaga,
þar sem skorað var á ríkisstjórnina að láta athuga,
hvort rétt væri að setja sérstaka löggjöf um þjóð-
aratkvæðagreiðslu eða að setja ákvæði um það í
stjórnarskrána. Til undirbúnings þessu verði aflað
uppiýsinga um reynslu annarra þjóða og málið kann-
að á annan hátt, t.d. hvort atkvæðagreiðslan á að
vera bindandi eða ráðgefandi, og hverjir hafi rétt til
að krefjast hennar, t.d. ákveðin tala þingmanna eða
ákveðin tala kjósenda. Það mun verða eitt af verk-
efnum núv. ríkisstjórnar að láta vinna að athugun og
undirbúningi þessa máls.
Jákvæö afstaöa
Alþingi hafa nú borizt umsagnir ýmissa stéttasam-
taka um tekjuöflunarfrumvörpin og má i heild telja
þær jákvæðar, þótt óskað sé vissra breytinga. Alþýðu-
sambandið telur þær kerfisbreytingar, sem felast í
frumvörpunum, muni verða meginþorra meðlima þess
til hagsbóta, ef vissar breytingar verði gerðar. Samtök
atvinnurekenda telja líka ýmis ákvæði til bóta, en
vilja fá breytingar á öðrum, einkum varðandi fyrning-
ar. Alþingi mun að sjálfsögðu taka allar slíkar ábend-
ingar til athugunar, enda hefur það alltaf verið ætlun
fjármálaráðherra, að slík vinnubrögð yrðu viðhöfð.
— Þ.Þ.
Vilhjálmur Hjálmarsson, alþm.:
Frumskógur stjórnsyslunnar
FRUMSKÓGUR STJÓRN-
SÝSLUNNAR.
Pétur Sifíurðsson flutti
fyrr í vetur þingsályktunar-
tillögu um „undirbúning
löggjafar um embætti UM-
BOÐSMANNS ALÞINGIS“.
Áður hefir Kristján Thorla-
cius og fleiri flutt þetta mál
á þingi, og það hefir einnig
vcrið kynnt utan þingsala í
ræðu og riti.
Ýmsar grannþjóðir hafa
þegar margra ára reynslu á
þessu sviði. En það er til
gangur með embætti um-
boðsmanns Alþingis að
tryggja „skilyrðislausan
möguleika þegnanna til þess,
að lög og reglur þjóðfélags-
ins gangi jafnt yfir alla ein-
staklinga þess“, eins og seg-
ir í greinargerð.
Þegar flutningsmaður
hafði talað fyrir málinu á
fyrsta þingfundi eftir jóla-
hlé s.l. föstudag, tóku Þrír
aðrir þingmenn til máls og
lýstu allir stuðningi við til-
löguna, sem síðan var vísað
til allsherjarnefndar.
REYNA MÁ ÞAÐ.
Ég var í fyrstu alltortrygg-
inn gagnvart hugmyndinni
um þetta nýja cmbætti. Mér
skildist að vísu, að tilgang-
urinn væri góðra gjalda verð
ur. Því enda þótt menn hafi
hina almcnnu dómstóla og
margvíslegan annan mál--
skotsrétt, þá eru þær leiðir,
sem lög og reglur varða á
þennan hátt oft og einatt
hæði torsóttar og seinfarn-
ar. Auk þess verða menn tíð-
um að þola mótgang og mis-
rétti, sem í sjálfu sér er úti-
lokað að leiðrétta eftir þess-
um leiðum og því full þörf
að leita nýrra. Og það er
cinmitt þetta, sem fyrir til-
lögumönnum vakir. — En
næst sá góði tilgangur?
Yrði ekki embætti umboðs-
manns Alþingis enn eitt
skrifstofubáknið, til þess
eins fallið að magna villu
vegfarandans í frumskógi
stiórnkerfisins?
Þrátt fyrir þessar efa-
semdir hallast ég að því, að
Þetta mál fái afgreiðslu og
hugmyndin um umboðsmann
Alþingis verði rækilega
skoðuð í ljósi erlendrar
reynslu og að sjálfsögðu með
íslenzka staðliætti fyrir aug-
um.
FÆRÐIN ER AÐ
ÞYNGJAST.
Ég sé ekki betur en hætt-
an á misrétti þcgnanna á
vissum sviðum þjóðlífsins
hafi farið vaxandi ár frá ári.
Stjórnunar- og emhættis-
kerfi íslendinga er t.d. orð-
ið svo „fullkomið“, að það
er orðinn daglegur viðburð-
ur, að forvígismenn svcitar-
félaga og atvinnuvega vill-
ist í þeim frumskógi og það
svo hastarlega að þeir þyk-
ist góðu bættir að komast út
úr honum og til sins heima,
jafnvel án þess að hafa náð
ákvörðunarstað. Og um-
komuleysi þeirra manna
gagnvart þessum ógnvaldi
er í ýmsum tilvikum algert,
svo fullkomið er kerfið orð-
ið.
Sumir þættir félagsmála-
löggjafar okkar, svo scm Iög
um almannatryggingar, eru
það margslungnir í sjálfu
sér, að þetta er ekki með öllu
óeðlilegt. í þeim lögum er
líka að finna ákveðin fyrir-
mæli um að fræða almenn-
Vilhjálmur Iljálmarsson.
ing um rétt sinn og kynna
starfscmina í heild. — Er
nauðsynlegt að framfylgja
þessu ákvæði út í æsar og
miklu betur en gert hefur
verið.
í öðrum tilvikum eru al-
faraleiðir borgaranna um
Þau svæði stjórnsýslunnar,
sem ættu að vera tiltölulega
auðrötuð, það illa merktar,
að villur eru næsta algeng-
ar og sums staðar hefur orð-
ið viðvarandi umferðaröng-
þveiti. Skal ég nefna dæmi.
í FRUMSKÓGINUM.
í nóvember síðastliðnum
kom sendimaður frá samtök
um 10 sveitarfélaga til höf-
uðborgarinnar. Erindið var
in. a. að fá tekna ákvörðun
um innri tilhögun byggipg-
ar, sem þessi sveitarfélög
voru að reisa ásamt ríkinu
— að sjálfsögðu í almanna-
þágu.
Hann hóf göngu sína hjá
framkvæmdadeild Innkaupa-
stofnunar rfltisins. Honum
var tjáð, að samstarfsnefnd
skipuð þrem mönnum, frá
Innkaupastofnuninni, við-
komandi ráðuneyti og hag-
sýsludeild fjármálaráðuneyt
isins þyrfti að fjalla um mál
ið. Væri eðlilegast, að við-
komandi ráðuneyti hefði for
göngu um upptöku þess í
samstarfsnefndinni og bæri
honum því að snúa sér til
starfsmanna ráðuneytisins.
Mikið annríki var í ráðu-
neytunum um þessar mund-
ir, m.a. vegna undirbúnings
ýmissa Iagafrumvarpa og
gekk seint að ná tali af við-
komandi starfsmanni. Þegar
það tókst var frásögn þeirra
í Innkaupastofnuninni stað-
fest, en þær upplýsingar
gefnar til viðbótar, að eðli-
legast væri, að hagsýslan
hefði forgiingu um fundi sam
starfsnefndar og bæri sendi-
manni því að snúa sér þang-
að.
Þegar hér var komið sögu
var tími sendimanns þrotinn,
því hann var störfum bund-
inn heima fyrir. Tók ég þá
að mér að tala við hagsýsl-
una, scm vísaði
mér strax til ráðuneytisins!
Góðviljaður starfsmaður þar
tók nú að sér að þoka mál-
inu áleiðis, en gat þcss þó í
lciðinni, að réttast hefði nú
verið að ræða við Innkaupa-
stofnunina!
Nú eru liðnir meira en
tvcir mánuðir síðan þessi
kyndugi leikþáttur hófst og
var honum ekki lokið síðast
þegar ég fékk fréttir af svið-
inu.
Er þetta mjög bagalegt,
því ætlað var að vinna innan
húss í vetur.
Hér má bæta því við, að
árið, sem framkvæmdir hóf-
ust við téða byggingu varð
slíkur dráttur á ákvörðunum
og undirbúningi verksins,
að steypuvinna gat ekki haf-
izt fyrr en að hausti. Fyrsta
frostnóttin var mjög köld. I
morgunsárið kom ég þar að,
sem smiðir og verkamenn
kyntu olíuelda til að verja
nýsteyptan grunninn, svart-
ir af sóti og reyk og árum
líkari en mennskum mönn-
um eftir næturvökuna.
HJÁLPAÐ
NAUÐSTÖDDUM.
Annar sendimaður, ný-
bakaður oddviti, var staddur
í bænum að útkliá mál fyrir
hreppinn. Fjárhæðin var
300—400 þúsund og fjárveit-
ing fyrir hendi. í viku tíma
hafði honum verið vísað frá
Heródesi til Pílatusar án
þess að fá erindislok. Þetta
var fiskimaður, sem annaðist
sveitarstjórnina í hjáverkum
og mun fiskur hafa verið
genginn á miðin.
Fundum okkar bar sam-
an, þegar hér var komið
sögu og virtist mér þá all-
mjög af manninum dregið.
Ég hafði þá nýlcga kynnzt
ungum starfsmanni í kerf-
inu, sem mér virtist hafa
hjartað á réttum stað og
og ráðlagði oddvita að biðja
hann ásjár. Sjálfum var mér
ekki fyllilega ljóst, hvar af-
greiðslu væri að vænta.
nugboð mitt var rétt. Ungi
maðurinn reyndist þeim
hrjáða hinn miskunnsami
Samverji og vísaði honum
til vegar. Málið var afgreitt
á stundinni, oddviti flaug
heim síðdegis — og gat haf-
ið róðra.
KLAPPAÐ Á STEININN.
Annan oddvita Þekki ég,
sem varð síðbúinn með end-
ui-greiðslurcikning fyrir
1969. Hann skilaði reikn-
ingnum þó í september 1970-
Og þar sem hann dvelur
langdvölum í höfuðborginni
hafa honum gefizt mörg
tækifæri til að minna á
málið. Gerði hann það marg-
sinnis, cinkum í símtölum
við hlutaðeigandi starfs-
mann — allt fram í des. s.l.
En þá var honum tjáð, að
sá hinn sami tæki ckki síma
fyrr en eftir áramót! Situr
við svo búið. — Er nú odd-
viti kominn í bæinn á nýjan
leik og byrjar nú aftur að
klappa steininn. Er mér
ekki grunlaust um, að hann
sé farinn að hafa gaman af
öllu saman, enda mun hér
um smáa upphæð að ræða,
20—25 þús. krónur.
„SAT ÉG UNDIR FISKA-
IILAÐA FÖÐUR MÍNS“.
Þá eru pappirshlaðarnir í
kerfinu orðnir afskaplegir.
Tilgangurinn er vafal. góð-
ur, bætt upplýsingaöflun og
aukin vinnuhagræðing f
krafti skýrsluvéla og tölva.
Og þetta kemur e-t.v. ekki
að sök á meðan fastráðnir
kunnáttumenn fjalla um. En
þegar tekið er að senda
búnkana til erfiðismanna,
Frh. á bls. 19.
ÞRIÐJUDAGSGREININ