Tíminn - 01.02.1972, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
ÞRIÐJUDAGUR 1. febrúar 1972
Barnaleg
landhelgisskrif Mbl.
Engu er likara en Mbl. vilji
eftir föngum reyna aö riöla
þjóöareiningunni um land-
helgismáliö undir þvf yfir-
skyni, aö Sjálfstæöisflokkur-
inn vilji ganga lengra i út-
færslunni en rikisstjórnin.
t Reykjavfkurbréfi á
sunnudag er Mbl. þannig aö
reyna aö gera þvi skóna, aö
Bandarikjamenn, Rússar,
Bretar, og Vestur-Þjóöverj-
ar yröu okkur ekki eins and-
snúnir I landhelgismálinu, ef
fylgt yröi þeirri tillögu Sjálf-
stæöismanna aö miöa út-
færsluna viö 400 metra jafn-
dýpislinu i staö fjarlægöar
frá grunnlinum, en Sjálf-
stæöismenn halda þvl fram
aö sú útfærsla nái lengra og
þannig munum viö helga
okkur allt landgrunniö I
einum áfanga.
Mbl. viröist ekki meta
dómgreind almennings
mikils, ef þaö heldur aö
menn fáist til aö trúa þvl aö
Bretar muni hneigja sig og
þakka bara fyrir, ef tslend-
ingar vildu vera svo vænir aö
hafa aöra viömiöun viö út
færslu landhelginnar en
fyrirhuguð er og nota fremur
viömiöun, sem þýddi enn
stærri Islenzka fiskveiöilög-
sögu en 50 mllna útfærslan
felur i sér.
Áskiljum okkur
allan framtiðarrétt
í fyrsta lagi er rétt að
benda á, aö engin alþjóöleg
skilgreining er enn tii, er
markar fullkomlega mörk
landgrunns strandrikis. i
Genfarsamþykktinni frá 1958
cr talað um 400 metra
dýptarlinu, cða út til þess
hafdýpis þar scm unnt er að
vinna auölindir á hafsbotni.
Þessi siöari viömiöun hefur
valdið þvi, aöstrandriki gera
nú kröfu til auöæfa á hafs
botni, sem eru mörg hundruö
milum utar en 400 metra
jafndýpislina. Viö byggjum
fyrirhugaða útfærslu I 50 sjó-
milur á landgrunnskenning-
unni eins og áöur,og viö mun-
um ekki afsala okkur meö
þvi neinuin framtíöarrétti
um frekari útfærslu eftir al-
þjóöiegum skilgreiningum,
sem kunna að verða geröar
um landgrunnsmörk, og
miklar og sterkar llkur
bcnda til að muni veröa utar
cn 400 metra jafndýpislina.
Þess vegna er það beinlinis
hættulegt fyrir framtiðar-
hagsmuni islendinga, að
miöa útfærslu landhelginnar
nú við 400 metra dýptarlínu
og slá því um leiö föstu á al-
þjóðavettvangi, að þar meö
hefðum viö endanlega hætt
okkar útfærslu og helgaö
okkur islenzka landgrunnið,
hver sem hagnýtingar-
inörkin yrðu, sem ýmsar
aðrar þjóöir byggja réttar
kröfur sinar til hafsbotnsins
á.
i öðru lagi er mjög hæpiö
fyrir okkur að byggja rétt
arreglur á dýptarlinu,
vegna þess aö mælingum og
rannsóknum á landgrunninu
er svo skammt koiniö enn.
í þriöja lagi hefur engin
þjóð, sem fært hefur land-
helgi sina utar en 12 milur,
byggt á dýpt heldur fjarlægð,
og viö eigum að skipa okkur
i flokk ineð þeim og treysta
samstööuna, og illt að lenda i
dcilum við þær þjóðir um slik
efni.
Nafnahefð
Islendinga
Hér kemur bréf frá Kristni
Snæland, sem skrifað hefur i
Timann svo margar athyglis-
verðar greinar frá Svíþjóð
undanfarin ár. Hann vill
leggja nokkuðtil mála I na.fna-
umræðunni, sem nú er efst á
baugi, og víkur máli sinu til
greinar, sem birtist um málið
fyrir nokkru:
1 sumar var drepið nokkuð á
nafnahefð Islendinga i Sunnu-
dagsblaði Timans, það er að
segja þá hefð aö kenna börn
við föður, sem er af flestum
taliöhið eina rétta i sllku sam-
bandi og vitnað til fornrar
menningarleifðar.
Mér skilst, að vitneskju hafi
menn um þennan menningar-
arf úr fornum, Islenzku bók-
menntum, en vegna reynslu
minnar og smávægilegrar
rannsóknar vil ég draga I efa
visindalegt gildi þeirrar
fullyrðingar, að tslendingar
hafi ávallt kennt sig við feður
sina.
Samkvæmt niðurstöðu
minni hefur það aöeins verið
viö skráningu manna á
skjöl eða I neyðartilfellum, að
föðurnafn hefur verið notað. t
neyðartilfellum var föðurnafn
notað, þá er alls ekki fannst
annað að kenna manninn við.
Ég minntist á smárannsókn
áöan, en undanfari hennar var
heimsókn, er ég gerði á
prestssetur á Suðurlandi.
Presturinn tók mér vel, en gat
þess þó, að tslendingar hefðu
hingað til kennt sig við feður
sina. Ég viðurkenndi, að það
væri að sumu leyti rétt en
bættivið: „Þóaðþú kennir þig
við föður þinn, þá gerir það
HIN VIÐURKENNDU
AC-RAFKERTI
FYRIRLIGGJANDI I ALLA BILA
Athugið hið hagkvæma verð á AC-RAFKERTUM
BILABUÐIN
'Armúla 3- Sími 38900
enginn annar. Þú kallar þig
Jón Jónsson, en allir aðrir
kalla þig séra Jón á Bæ. Oll
fjölskylda þin er lika kennd
ivið prestssetrið, en enginn við
föður sinn”.
Til forna var bændaþjóð-
félag á tslandi, og menn höföu
ýmis viðurnefni eða voru
kenndir við bæi sina. Þess
vegna voru aldrei tekin upp
bein ættarnöfn. Þau voru til i
bæjarheitinu, og er þetta
áberandi enn til sveita.
í framhaldi af þessu tók ég
Konungsannál og las blað-
siðurnar 1-74 og greindi
notkun nafna þar i tólf flokka á
þennan hátt:
1. Nafn með fööurnafni.
2. Nafn með tilvisun á
föðurnafn.
3. Nafn meö titli og föðurnafni /
4. Nafn með kenninafni og
föðurnafni.
5. Nafn - aðeins fornafn.
6. Nafn með titli.
7. Nafn með kenninafni.
8. Nafn með bæjarnafni.
9. Nafn með titli og kenninafni.
10. Nafn með tilvisun til sonar.
11. Nafn meö móöurnafni.
12. Nafn með föðurnafni, titli
og kenninafni.
tlr þessari flokkun er hægt
að mynda tvo aðalflokka -
flokkur með föðurnafni, þ.e.
nr. 1-4 og 11-12. - og flokkur án
föðurnafns, nr. 5-10.
Niðurstaöa þessarar
greiningar er sú, að manns er
getiö meö föðurnafni i
Konungsannál 704 sínnum, en
án föðurnafns 1381 sinni. Til
frekari fræðslu má geta
þess.að flest nöfn komu i 6.
flokk, þ.e. nefn með titli.
Niðurstöður þessara at
hugana tel ég athygli verðar,
þótt ég játi, að þær séu ekki
nógu yfirgripsmiklar tii þess
að draga af þeim endanlega
ályktun. K.Sn.”
Landfari telur upplýsingar
þær, sem fram koma i þessu
bréfi, býsna áhugaverðar, og
væri athugandi að halda
•könnuninni áfram i fornum
ritum islenzkum.
Það er vafalaust rétt hjá
bréfritara.að föðurnöfn eru
ekki sérlega oft nefnd i
Islendingasögum, enda er sá
háttur hafður i sögum,jafnt
innlendum sem erlendum, að
skrifa ekki nafnið allt i hvert
skipti, sem það er nefnt. Fróð-
legra væri að athuga, hvernig
nafn er nefnt i riti, þegar það
er nefnt fyrst i bók eða frá-
sögn.
Þegar rætt er um nafnvenju
i þeim skilningi, sem lög á-
kveða og nú um stund hefur
verið um rætt hér á landi að
þvi er varðar ættarnöfn, þá
er að sjálfsögðu átt við,
hvernig nafn skuli nefnt eða
skráð i skjölum og undir-
skriftum, i manntöl og aðrar
formiegar heimildir sam-
félagsins, en ekki hvernig það
er um munn haft daglega.
Loks vill Landfari minna á,
að ekki er endilega nauðsyn-
legt að kenna börn við föður.
Það má eigi siöur kenna sig
við móður, og er slikt bæði að
fornum fordæmum og i stil við
nútima hugmyndir um jafn-
ræði kynja. Væri hvort
tveggja alveg islenzk nafn-
hefð.
errétti
klæðnaðurinn
-TK