Tíminn - 05.02.1972, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
LAUGARDAGUR 5. febrúar 1972
Eðli kommúnismans
Bjarni Guönason skrifar
forystugrein Nýs Lands um
kommúnismann og eöli hans.
Minnir hann á aö nú sé meira
en hálf öld liöin frá bylting-
unni i Rússlandi. Ryltingin átti
aö vcröa boðberi frelsis, jafn-
réttis og bræðralags. t Sovét-
rikjunum 1972 er bræöralag
litiö, jafnréttiö minna og frels-
iö ekkert. Kvillar kapital
ismans hafa tekiö sér bólfestu
kommúnismanum. t staö yfir-
stéttar auðmanna er komin
yfirstétt flokksins. I staö al-
mættis auöhringa er komiö al-
mætti rikisins.
Siöan segir Bjarni:
„Eins og flestum mun kunn-
ugt, er grundvallaratriöi I
kom múnismanum, aö at-
vinnutækin séu I höndum hins
opinbera en ekki hjá einkaaö-
iluin. Reynslan hcfur sýnt I
Sovétrikjunum, Kina og Júgó-
slaviu, þar sem kommúnis-
minn hefur mismunandi yfir-
bragö, aö alger yfirráö at-
vinnutækjanna hefur leitt
til sviptinga mannréttinda. Og
á meöan svo er, er kommúnis-
minn óalandi.
Lettland
Tilefni þessara oröa eru þær
fréttir, sem berast frá Lett-
landi. Þaðan hefur spurzt, aö
háttsettir lettneskir kommú-
nistar hafi látiö fara frá sér
inótmælabréf, þar sem bent er
á margvlslegar aöferöir
Itússa til aö slæva lcttneska
þjóöarvitund. Rússneskir
menn ráöa lögum og lofum I
lettneska kommúnistaflokkn-
um og leggja allt kapp á aö
koma löndum slnum fyrir I
æöstu stööum þjóðfélagsins,
hafa komiö fyrir fjölmennum
rússneskum her I landinu, en
senda lettneska hermenn i
aöra landshluta i Sovétrikjun-
um. Þctta er aö sjálfsögöu
cngin nýlunda, en staöfesting
á þvi, aö Rússar halda enn á-
fram aö nota Marx og Lenin
að yfirvarpi til aö kúga þjóö-
arbrot og smáþjóöir, ekki aö-
eins innan Sovétrik janna
sjálfra, heldur og á öllu yfir-
ráöasvæöi kommúnismans,
og eru innrásir Sovétmanfta I
Ungverjaland og Tékkósló-
vaklu talandi dæmi. Atök milli
Sovétrikjanna og Kina eru
raunverulega ekki barátta um
ólikar hugsjónaleiðir kom-
múnismans, heldur valda-
streita tveggja samvizku-
lausra stórvelda, enda er
sambúö Kina og Sovétrikj-
anna engu betri, nema siöur
sé, en sambúö Bandarfkjanna
viö kommúnistarikin hvort
um sig.
Stórveldin öll taka þátt i
sama darraðardansi yfir-
gangs og ofbeldis og smárikin
veröa þvi aö taka á öllu sinu til
aö halda vöku sinni og láta
ekki rugla sig i riminu, þegar
stórveldin eru aö tala um
frelsi og friö.
En dæmiö frá Lettlandi sýn-
ir skef jalausa kúgun smáþjóö-
ar og okkur tslendingum hlýt-
ur aö renna sllkt til rifja. En
þarna er ekki aöeins um aö
ræöa sviptingu sjálfræöis,
heldur og mannréttinda. Þjóö-
félag, sem býr viö þannig rétt-
arfar, aö þaö telur þá, sem
uppi hafa gagnrýni og ádeilur
á þaö, sem miður fei^geösjúka
og lokar þá inni á geöveikra-
hælum, er á miöaldastigi.
Rússar viröast vera hættir aö
taka menn hreinlega af lifi, þá
sem dirfast aö andmæla
flokksræöinu, eins og á dögum
Stalfns. Nú eru menn fjar-
lægöir i einangrunarklefa vit-
lausraspltala.
Hvor aöferðin er mannúö-
legri? — Enn eru til menn hér
á landi, sem dá rússneskan
kommúnisma. Heyrandi
heyra þeir ekki . Sjáandi sjá
þeir ekki”. —TK.
FALLEG
KVEÐJA
!ffl
IllHiXllf.
Landfara hefur borizt bréf frá
þakklátri húsmóður, sem vill
þakka Heimilisiðnaðarfélagi Is-
lands fyrir góða sendingu, blaðið
Hugur og hönd, sem er rit
Heimilisiðnaðarfélags tslands .á
s.l. ári. Bréfið er svo hljóðandi:
„Kæri Landfari.
Viltu skila fyrir mig kæri
kveðju og þökkum til Heimilis-
iðnaðarfélags Islands fyrir
fallega ritið um hannyrðir, sem
það hefur hefiö út. Ég er viss um
að þetta rit hefur mjög örvandi
áhrif til þess að halda við þjóð-
legum hannyrðum og hand-
verki,sem til listiðnaðar telst, og
þarna er ágætur leiðarvisir i máli
og myndum um margt eina. t rit-
nefnd þessa ágæta blaös eru þær
Vigdis Pálsdóttir, Gerður Hjör-
leifsdóttir, Sigriður Halldórs-
dóttir, Hólfríöur Arnad. og Auö
ur Sveinsd. og eiga þær auð
vitað skildar þakkir öðrum
fremur. En ljósmyndarar hafa
ekki heldur látið sinn hlut eftir
liggja, og allt hefði verið unnið
fyrir gig, ef útlit, setning og
prentun hefði tekizt báglega. En
þaö er nú öðru nær. Maður getur
ekki annaö en dáðst að þvi, hve
ritið er fallegt og aðgengilegt og
myndaprentunin góð, jafnt lit-
myndir sem annað. Prent-
smiðjan Edda, sem þetta verk
hefur leyst af hendi, lyftir verkinu
beinlinis i þann sess, sem þvi ber,
með ágætum frágangi sinum.
Fyrsta grein i ritinu er um roðskó
eftir Egil Ólafsson, og er að henni
skemmtilegur fróðleikur. Þar
varð ég margs visari um þennan
þátt lifbjargarvegar, sem mér
hefur löngum fundizt einna
átakanlegast vitni um fátækt og
nauðir islenzkrar þjóöar fyrr á
öldum. Nú lit ég þetta ofurlitið
öðrum augum, þvi að mér skilst
að roðskór úr rétt verkuðu stein
bitsroði hafi getað verið mjög
fallegir og býsna sterkir og góðir
á fæti. Jóhanna Kristjánsdóttir
bætir töluverðu við fræðsluna um
roðskóna i viðbótargrein i ritinu.
Þá er sagt fyrir um gerð á
einum þremur húfutegundum is-
lenzkum, og loks eru myndir af
altarisdúk og goðsagnamynd með
meistaralegum útsaumi.
Hugleiðingar um heimilisiðnað
i tómstundum, erindi flutt á 14.
þingi norrænna heimilisiðnaðar-
félaga, höfundur Guy von
Weissenberg. Þá þykir mér
gaman að sjá gamla manninn
vera að bregða hrosshársgjörð og
gæti vel hugsað mér að reyna
þetta eftir tilsögn hans. Viö
höfum oft heyrt nefnt krókarefs-
kefli, en vissum við allar fylli-
lega, hvernig það var notað? Nú
getum við fræðzt um þaö. Og svo
kemur blessuð balderingin með
stórum teikningum af upphluts-
sniði. Fjölmargt annað er i þessu
riti, svo sem um prjónaskap og
hekl og allt forvitnilegt i bezta
lagi.
Um leið og ég þakka félaginu
framtakið og myndasmiðum
höfundum og prentlistamönnum
þennan hlut, vil ég benda list-
hneigðu fólki, körlum og konum,
á þessa fræðslu og fyrirmyndir,
sem þarna er að finna. Er þar
ekki eitthvað, sem gaman væri aö
fást við i tómstundum, eða
framan við sjónvarpið, þegar
horft er á það sem ööru auganu?
Við skulum gefa betri gætur aö
hinum gamla, islenzka listiðnaði.
Það er ekki endilega nauðsynlegt
að apa hinar gömlu fyrirmyndir
nákvæmlega. Ætið má gæða það
einhverju nýju lifi, finna þvi far-
veg til breytinga á gömlum
grunni. Þakklát húsmóðir”.
Greinargerð fjármálaráð-
herra um kjaradeilu BSRB
Að undanförnu hefur fjöl-
miðlum oröiö tiðrætt um kjara-
deilu þá, sem nú stendur yfir milli
rikis og starfsmanna þess. Af
minni hálfu hefur ekki verið um
þátttöku að ræða i þessum um-
ræðum, að þvi frátöldu, er kom
fram á blaðamannafundi I janúar
og s.l. miðvikudag i ávarpi, sem
ég flutti á borgarafundi Banda-
lags starfsmanna rikis og bæja.
Þar sem misskilnings gætir i
frásögnum blaða af kjaradeilu
rikisins og B.S.R.B., þykir mér
rétt að greina frá þvi, er af minni
hálfu var sagt á borgara-
fundinum svo og öörum atriðum
eins og þau hafa legið fyrir af
hálfu rfkisstjórnarinnar. Efnis-
atriði máls mins á borgara-
fundinum voru þessi:
„Kjarasamningalögin frá 1962
fela I sér þá stefnu, að samræmi
skuli vera i launum hjá rlkinu og
á almenna vinnumarkaðnum.
Rök til þessarar stefnu eru aug-
ljós.
Sé vangert viö rikisstarfsmenn,
fær rikið ekki gott starfsfólk i sina
þjónustu, sem þvi sem öðrum
atvinnurekendum ber nauðsyn
til.
Sé hins vegar ofgert við rlkis-
starfsmenn samanboriö viö
almenna markaðinn, skapar það
kröfugerð á þeim markaði og
þenslu.
Þótt rikisstjórnin sé fylgjandi
þeirri stefnu, sem aö framan var
lýst, telur hún þau sjálfvirku
tengsl, sem lögin fela i sér milli
launa rikisstarfsmanna og
annarra launþega, vera óæskileg
af ýmsum ástæöum.
t rikisþjónustu er aö finna
flest þau störf, sem unnin eru I
þjóðfélaginu, þannig að saman-
burður launataxta er handhægur,
þótt öröugra sé um vik að bera
saman heildarkjör. Aö auki hefur
rikið i sinni þjónustu fjölmenna
starfshópa eins og kennara og
löggæzlumenn, sem enga hliö-
stæöu eiga á almennum vinnu-
markaöi.
Þvi hefur rikisstjórnin i mál-
efnasamningi stjórnarflokkanna
sett sér að rjúfa þessi sjálfvirku
tengsl, en jafnframt að veita
rikisstarfsmönnum fullan
samningsrétt.
Fyrir kjarasamningana I
desember 1970 var almennt
viðurkennt, að kjör rikisstarfs-
manna væru þá orðin allverulega
lakari en kjör sambærilegra
starfsmanna á almennum vinnu-
markaði.
Samningageröin miöaði að þvi
annars vegar að jafna þennan
kjaramun, en hins vegar að ná
föstum samningum um kjör til
langs tima. Verður að lita svo á,
að einhver hluti þeirra kjarabóta,
sem þá var um samið, hafi verið
umsamdar með það fyrir augum
aö mæta breytingum á almenna
vinnumarkaðnum, er siðar yrðu,
og teldust minni háttar, þegar
litiö væri á lengd samnings-
timans.
Kjarasamningarnir I desember
1970 fólu I sér launahækkanir,
sem ætlað var að nema um 35%
að jafnaði, þegar hækkanir væru
aö fullu komnar til framkvæmda.
Reynslan hefur sýnt, að rikis-
starfsmenn hafa að meðaltali.
fengið eða fá svofelldar
hækkanir:
1. 1.07.70-31.12.70 12% hækkun
2. Arið 1971 20% hækkun
3. 1.01.72-30.06.72 32% hækkun
4. 1.07.72 40-42% hækkun
Má ætla, aö þau fjölmörgu mál,
sem BSRB hefur sent ráöu-
neytinu til athugunar þrátt fyrir
þær miklu hækkanir, sem að ofan
eru taldar, muni enn hækka þetta
hlutfall.
Um kjarasamninga ASl og
atvinnurekenda i desember s.l. er
óþarft að fjölyrða. Á það verður
þó að leggja áherzlu, að af þeim
samningi eru aöeins tvö atriði,
sem hér geta átt við, komin til
framkvæmda, þ.e. hækkun allra
lægstu launa og 4% kauphækkun.
Afstaða rikisstjórnarinnar til
krafna BSRB um endurskoðun
samninga vegna þessarar
samningagerðar hefur miðast við
þessar tvær breytingar eingöngu
Rikisstjórnin hefur boöizt til að
tryggja samræmi lægstu launa
vegna sérstöku breytinganna,
sem á þeim eru gerðar I samningi
ASÍ. Hins vegar hefur rikis
stjórnin ekki talið 4%
breytinguna „verulega” þannig
aö BSRB eigi þess vegna kröfu tii
endurskoðunar samninga skv. 7.
gr. kjarasamningalaga.
BSRB hefur krafizt þess, að nú
þegar verði tekin afstaða til
væntaniegra hækkana skv.
samnmgi Abi, 4% + 6%. a petta
hefur rikisstjórnin ekki viljað
fallast að svo stöddu.
1 þessu sambandi má minna á,
aö fyrir Kjaradómi i kjaradóms-
málinu nr. 1/1969 krafðist BSRB
frávisunar á þeim grundvelli, að
mál var höföaö vegna breytinga á
launum, sem ekki voru orðnar.
Nú er afstaðan þveröfug og gerð
krafa vegna óorðinna launa-
breytinga.
Lögum samkvæmt fékk sátta-
semjari rikisins þetta mál til
meðferðar og er það enn i hans
höndum, þótt hann hafi hina
siðustu daga ekki talið til neins að
halda sáttafundi, með hliðsjón af
þeim bréfaskiptum, sem aðilar
hafa átt i sin á milli.
Þegar mál þetta var komið til
meðferðar sáttasemjara lagði
Kjararáð BSRB fyrir fjármála-
ráðherra samanburð á launa-
kjörum ýmissa aðila, sem
samningur ASÍ og atvinnu-
rekenda tók til og rikisstarfs-
manna, sem Kjararáð taldi vinna
sambærileg störf. Þessi saman-
burður hefur verið yfirfarinn
sameiginlega af fulltrúum ráðu-
neytisins og BSRB.
Þegar þessi samanburður er
skoðaður niður i kjölinn kemur i
ljós, að 1.03.73, þegar hækkanir
skv. samningi ASt eru að fullu
komnar til framkvæmda, eru
Framhald á bls. 14.
M.F.A.
MENNINGAR- 0G
FRÆÐSLUSAMBAND
ALÞYÐU
Afstaða
verkalýðssamtakanna
til skattabreytinganna
Almennur fundur verður haldinn i Sigtúni, mánudaginn 7. febrúar
n.k. og hefst kl. 20.30.
* Stuttar framsöguræður flytja:
Jón Sigurðsson, ráðuneytisstjóri og
Björn Jónsson, forseti A.S.f.
jfr- Halldór E. Sigurðsson, fjarmálaráðherra og frummælendur
svara fyrirspurnum.
Frjálsar umræður.
FELAGAR í VERKALYÐSHREYFINGUNNI FJÖLMENNIÐ