Tíminn - 05.02.1972, Síða 7
LAUGARDAGUR 5. febrúar 1972
TÍMINN
7
tRgefímdi; Prflwiúkttftrfíöfckuffnn
ÍMmkwtwJajtiúr-ií Kristfán a«nedlkf&S6tt, Rítstjórart Þórarittö
ÞóratLnssott iób), Attórés KrWJánssott, Jón Haisason, fnstrJSi
Ct, t>ors»einssori pg T<Sm«& Kírf&sott, AífgtýsJnjtaítjórÍ: Sfeín-
frrifrtur <?isl-ason. Riísffórnarstfrjfstofur í €<Jdu)TÚSÍWU, sfmar
téaóíf — )83QÓ. Skrifsfofur &ankastræff 7. — AtereWfífusfnH
::: :•: :1432ÍL:-: AugJýsingasímf 1 W33j: :Attrar : sk rffstofvr : simf: T?30f)i. : :
:::::: ÁskrtftftrgfaW : :fct;: :Í12$,0Q: :á:: :mánuttr: :lnnanlamfs,: :í:: :fatí£aíófpt:::::
kr, Jí.útt afntakJS. — ðfaðaþrent h.f. (Offsatf
Uttekt á Sjálfstæðis-
flokknum
Að undanfömu 'hafa þær fregnir borizt úr innri
herbúðum Sjálfstæðisflokksins, að þar ríkti mikil og
vaxandi óánægja sökum lélegrar og neikvæðrar fram-
göngu flokksins í stjómarandstöðunni. Slíkt er ekki að
undra, því að hiklaust má fullyrða, að aldrei hafi verið
vesælli stjómarandstaða á íslandi.
Eitt greinilegasta merkið um þessa óánægju í röð-
um Sjálfstæðismanna er forustugrein Mbl. í fyrradag.
Þetta er lengsta fomstugrein, sem Mbl. hefur birt
lengi, en hún ber fyrirsögnina: Staða Sjálfstæðisflokks-
ins í stjómarandstöðu. í raun er þetta harðasta ádeilu-
grein á Sjálfstæðisflokkinn, er lengi hefur sézt á
prenti.
Efni þessarar fomstugreinar Mbl. er í stuttu máli
á þá leið, að vegna langrar stjómarþátttöku hafi Sjálf-
stæðisflokkurinn ekki verið búinn undir stjórnarand-
stöðu. Sökum samstarfsins við Alþýðuflokkinn hafi
hann á undanfömum árum ekki „sinnt nægilega"
mörgum hinum mikilvægustu málaflokkum, eins og
„menntamálum, tryggingamálum, heilbrigðismálum,
félagsmálum hverskonar, þ.á.m. málefnum aldraðra og
æskufólks“. Vegna stjómarþátttöku sinnar hafi flokk-
urinn látið ríkiskerfið, þ.e. embættismennina, móta
stefnu sína í stað þess að gera það sjálfur. Þess vegna
hafi „stefnumótandi starf innan flokksins sjálfs farið
úr skorðum og verið rýrari en efni stóðu til“. Þá sé
það staðreynd, að ungt fólk hafi fjarlægzt flokkinn
að undanfömu, og raunar sé það mikið efamál, hvort
„hefðbundinni félagsstarfsemi ungs fólks innan Sjálf-
stæðisflokksins“ (þ.e. Sambandi ungra Sjálfstæðis-
manna og Heimdalli), takist að breyta þössu. Hér sé
því verk að vinna, er taka beri föstum tökum.
Að lokum krefst svo Mbl, „endumýjunar á afstöðu
flo'kksins og viðhorfum til þeirra málefna, sem mestu
munu skipta á næstu árum“. Mbl. segist vera reiðu'búið
til að tryggja vettvang fyrir slíkar umræður.
Þessi úttekt Mbl. á Sjálfstæðisflokknum speglar
vafalaust mikið af þeirri óánægju, sem ríkir nú í Sjálf-
stæðisflokknum, en þó er dregið undan mesta óánægju
efnið, en það em hin ofsafengnu stjómmálaskrif Mbl.
og ósvífin vinnubrögð þess í þeim tilgangi að reyna
að ófrægja vissa ráðherra og ýmsa aðra leiðtoga stjórn-
arflokkanna. Þessar aðfarir Mbl. hafa ekki síður
hneykslað marga Sjálfstæðismenn en aðra, eins og t.d.
fölsun þess á ræðu Einars Ágústssonar á síðasta ráð-
herrafundi Atlantshafsbandalagsins.
Ljóst er af þessu öllu, að vaxandi átök em fram-
undan í Sjálfstæðisflokknum. Vafalaust verða gerðar
þar tilraunir til að endurbæta starfshætti og stefnu
flokksins, en fram að þessu hefur ekki neitt bólað
á því, að slíkar tilraunir bæm árangur. í verki fylgir
Sjálfstæðisflokkurinn nú hinni úreltu hugmyndafræði
íhaldsflokksins frá þriðja áratug aldarinnar, en hefur
það svo umfram hann, að vera algerlega óábyrgur í
fjármálum. Sjálfstæðisflokkurinn er nú óábyrgur
íhaldsflokkur, slitinn úr tengslum við samtíðina, og
engar horfur em á því að þetta breytist, þrátt fyrir
endurbótakröfur Mbl., enda er Mbl. sjálft aðal boð-
beri hinnar óábyrgu íhaldsstefnu og er því ekki mikil
von á breytingu meðan aðalmálgagni flokksins er
stjómað á þann veg. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Hver verður dagskrá
öryggisráðstefnunnar?
Nýjar tillögur Varsjárbandalagsríkjanna
DAGANA 25.-26. janúar sl.
héldu helztu valdamenn Var-
sjárbandalagsríkjanna fund I
Prag til aö ræöa um undir-
búning fyrirhugaðrar öryggis-
ráðstefnu i Evrópu. Ályktunin,
sem var birt eftir fundinn, hefur
vakiö öllu meiri athygli en fyrri
ályktanir slikra funda. 1 henni
er gengiö mun lengra tilmóts
við sjónarmið Nato-rikjanna um
dagskrá og fyrirkomulag ráö-
stefnunnar en áöur hefur veriö
gert. Sérstaklega hefur þaö þó
vakiö athygli, að lýst er yfir þvi
i yfirlýsingunni, aö Varsjár-
bandalagsrikin séu reiðubúin til
aö ræöa jafnt um samdrátt er-
lends og innlends herafla i
Evrópu, en hingað til hafa þau
ekki lýst sig fús til aö ræöa um
nema samdrátt á erlendum
herafla. Um þetta segir svo I
ályktuninni, samkvæmt
þýðingu A P N:
„Aildarriki Varsjárbanda-
lagsins telja, aö samkomulag
um niöurskurð herafla og her-
búnaöar i Evrópu mundi einnig
þjóna hafsmunum og eflingu
öryggis i Evrópu. bau ganga út
frá þvi, að leysa þurfi vandann i
sambandi viö niðurskurð her-
afla og herbúnaðar i álfunni,
hvort heldur er um erlent eöa
innlent herliö að ræöa, með þaö
fyrir augum, aö ekkert riki, er
þátt taki i slikum niöurskuröi,
biði hnekki af.”
Helzt viðist mega skilja á-
lyktunina svo, að þetta málefni
eigiaöræöa á ráöstefnunni, en
ekki sérstaklega af fulltrúum
Varsjárbandalagsins og Nato.
Þetta skýrir sennilega það, aö
Varsjárbandalagsrikin hafa enn
ekki lýst sig reiðubúin til viö-
ræöna við Manlio 'Brosio, sem
Natorikin hafa ætlaö aö senda
til Moskvu og fleiri höfuðborga i
Austur-Evrópu þessara erinda.
FRAM AÐ ÞESSU hafa Var-
sjárbandalagsrikin viljað hafa
dagskrá ráöstefnunnar sem
þrengsta, og helzt ekki ræða um
meira en griöasáttmála fyrir
Evrópurikin og aukna efna-
hagslega savmvinnu þeirra. 1
ályktuninni nú er gefiö i skyn,
að Varsjárbandalagsrikin séu
reiðubúin til að ræða um eftir-
farandi grundvallarreglur:
1. Friöhelgi landamæra. Nú-
verandi landamæri milli rikja i
Evrópu, þar með talin þau, sem
rekja má til úrslita annarrar
heimstyrjaldarinnar, skoðist
friðhelg. Sérhver tilraun til að
rjúfa þau mundi ógna friöi i
Evrópu. Þvi verður framvegis
að hafa i fullum heiðri fiöhelgi
núverandi landamæra og óskert
landsvæði rikja i Evrópu. Cti-
loka verður algjörlega landa-
kröfur eins rikis á hendur öðru.
2. Bann við valdbeitingu. I
samskiptum Evrópurikja sin á
milli skal ekki beita valdi né
hóta valdbeitinu. öll ágreinings
mál þeirra i milli skal leysa meö
fiðsamlegum pólitiskum að-
ferðum einvörðungu, með við-
ræðum og i samræmi við grund-
vallarreglur alþjóöaréttar,
þannig að lögmætum hags-
munum, friði og öryggi þjóða
stafi ekki hætta af.
3. Friðsamleg sambúð. Sögu-
leg þróun i Evrópu hefur leitt til
þess, að til eru i álfunni riki með
tvenns komar þjóðskipulagi,
sósialisku og kapitalisku. Hið
ólika skipulag á ekki að vera
óyfirstiganleg hindrun i vegi al-
hliða þróunar i samskiptum
þeirra. Ef riki Evrópu útiloka
strið sem tæki til að framfylgja
stefnu sinni, geta þau og hljóta,
þótt þau tilheyri ólikum þjóö
félagskerfum, að byggja sam-
skipti sin á grundvelli sam-
lyndis og samstarfs I þágu
friðarins.
4-Grundvöllur góðs grann-
skapar og samstarfs i þágu
friðarins. Góöur grannskapur
milli Evrópurikja hlýtur að
þróast á grundvelli sjálfstæðis
og þjóðlegs fullveldis, jafn-
réttis, gagnkvæms hagnaöar og
banni við ihlutun i málefni
annarra. Þessi regla verður að
Kosygin
var einn af þátttakendum
Pragfundarins.
veröa stöðugur þáttur i sam-
skiptum milli rikja i Evrópu,
fastur liður i tilveru allra
Evrópuþjóöa og verður að leiða
til eflingar góðs grannskapar og
gagnkvæms skilning milli rikja
i ýmsum hlutum álfunnar.
Stefna þarf að slikri breytingu á
sambúð Evrópurikja, að hægt
verði að vinna bug á skiptingu
álfunnar i hernaðar- og stjórn-
málablokkir.
5. Gagnhagkvæm tengsli milli
rikja. Viö fiðsamleg skilyrði
hljóta að eflast mjög fjölbreytt
og gagnhagkvæm tengsl milli
rikja Evrópu á sviði efnahags-
mála, visinda og tækni, menn
ingar, ferðamála og um-
hverfisverndar. Jafnframt mun
þróun slikra tengsla, sem gefa
viðleitni Evrópuþjóöa til friðar,
næðis og hagsældar efnislegt
inntak, ýta undir og styrkja
myndun öryggis- og samstarfs-
kerfi i Evróðu.
6. Afvopnun. Til að styrkja
friö i heiminum verða Evrópu-
riki að stuðla i hvivetna að al-
mennri og algjörri afvopnun,
einkum kjarnaafvopnun, og að
þvi að takmarka og binda endi á
vígbúnaðarkapphlaupið.
7. Stuðningur við S. Þ. Mark-
mið Evrópurikja á alþjóðavett-
vangi eru i samræmi við ákvæði
stofnskrár Sameinuðu Þjóðanna
— aðstuðla að varöveizlu friðar
og öryggis I heiminum, eflingu
vinsamlegra samskipta og sam-
vinnu milli rikja. Evrópuriki
styöja samtök S. Þ. að vinna að
eflingu þeirra i samræmi við á-
kvæöi stofnskrár samtakanna.”
bá SEGIR ennfremur I álykt-
uninni:
A ráðstefnu Evrópurikja væri
einnig hægt að koma sér saman
um ákveðin stefnumið varðandi
frekari þróun gagnkvæmt hag-
kvæmra tengsla Evrópurikja á
öllum sviðum, úrýmingu á
hvers konar misrétti, ániðslu og
tilbúnum hindrunum. Sam-
vinna um skynsamlega haf-
nýtingu hráefna- og orkuforða
Evrópu, um eflingu iðnmáttar
og jarðabætur, um hagnýtingu
nýjustu uppgötvana i tækni og
visindum, mundi auka mjög
möguleikana á bættum lifs-
kjörum almennings i Evrópu.
Þá munu stóraukast skipti á
andlegum verðmætum og kynni
þjóða af listum og menningu
hverrar annarrar.
A ráðstefnu Evrópurikja væri
hagkvæmt að koma á fót fastri
stofnun með þátttöku allra
þeirra rikja á ráðstefnunni, er
áhuga hefðu á málinu, 1 þeirri
stofnun væri hægt að halda
áfram að vinna sameiginlega að
frekari aðgerðum.
011 þessi mál telja Varsjár-
bandalagsrikin aö eigi að vera
uppistaðan i dagskrá > ráðstefnu
Evrópurikja.”
Þá er jafnan tekið fram, að
Bandarikjunum og Kanada beri
aðild að slikri ráðstefnu.
AF HALFU Nato- rfkjanna
hefur jafnan verið lögð áherzla
á, að dagskrá ráðstefnunnar
ætti að vera sem viðtækust. Hér
er ótvirætt gengið til móts við
það sjónarmið, þótt Natorikin
vilji vafalaust ræða nánar um
framkvæmdahliðina.
En það liggur I augum uppi að
ekki nægir að ráðstefnan komi
sér saman um yfirlýsingar um
framangreind atriði, heldur
verður að koma upp einhverju
sameiginlegu kerfi, sem sé fært
um að halda þeim i heiðri.
Annars yrðu yfirlýsingar ráð-
stefnunnar pappirsgögn. Vafa-
laust verður það aðal vandinn
að koma sliku kerfi á laggirnar,
en það verður ekki gert á einum
degi eða einni ráðstefnu. Enda
farast einum fréttaskýrenda A
P N, Spartak Begloff, svo orð
um þetta efni:
„Það ætti að vera óþarfi að
segja mönnum, að ekki verður
fjallað til fullnustu á einni eða
fleiri ráðstefnum um öll meiri-
háttar vandamál, sem tengd eru
friði og friðsamlegri samvinnu
þjóða i Evrópu. Þegar sam-
komulag hefur einu sinni náðst
um meginsjónarmiðin, verður
að sérgreina þau nánar og beita
siðan viö beina samningsgerð
milli þjóða. Þvi er lagt til að
ráðstefna Evrópurikja setji á
laggirnar samstarfsnefnd, eða
stofnun allra þeirra þjóða, sem
áhuga hafa á málinu, og verði
þar haldið áfram að samræma
og vinna aö frekari framgangi
samvinnu Evrópurikja.”
OHJAKVÆMILEGT er, að
þessi ályktun Varsjárbanda-
lagsrikjanna verði til þess, að
Natorikin svari ákveðnara en
áður, hvernig þau vilja hátta
undirbúningi og dagskrá ráð-
stefnunnar. En þótt svör þeirra
verði greið og flest gangi að
óskum, er tæplega að vænta
þess, að hægt verði að halda
ráðstefnuna á þessu ári, eins og
Pragfundurinn lagði tií. Hins
vegar ætti að vera hægt að
halda á þessu ári sérstaka
undirbúningsráðstefnu, en
finnska stjórnin hefur einmitt
boðað til slikrar ráðstefnu og
fengið jákvæðar undirtektir
Norðurlanda og fleiri rikja. A
slikri undirbúningsráðstefnu
væri hugsanlegt að ákveða að
mestu eða öllu leyti dagskrá
aðalráðstefnunnar og annan
undirbúning i sambandi við
hana.
b.Þ.