Tíminn - 05.02.1972, Qupperneq 9
LAUGARDAGUR 5. febrúar 1972
TÍMINN
9
kjölfar Breta
i við fíóann
/æði ?
kerfi, sem menn vona að verði
svo öflugt, að unnt verði að
tryggja viðhald núverandi yfir-
ráða, Ekki sizt fyrir þolinmæði
brezkra samningamanna tókst að
fá sex af furstadæmunum niu til
að mynda bandalag — Samband
arabiskra furstadæma (UAE).
Hvert þessara litlu dvergrikja
átti á hættu að stærra og voldugra
afl innlimaði það. Bretar höfðu
vonazt til að geta stofnað „stórt”
bandalag allra furstadæmanna
niu, en tvö þau stærstu og
þróuðustu — Bahrain og Qatar
fóru sinar eigin leiðir. Ibúar rikja
þessara eru 200.000 og 100.000, og
þau eru sjálfstæð og eiga aðild að
Sameinuðu þjóðunum.
1 yfirstöðvum Breta i Bahrain
er þvi haldið fram, að Bretar
muni aldrei framar hafa fast
herlið við Persaflóa. En ekki fara
þó allir brezkir hermenn þaðan.
Nokkur hundruð brezkir foringjar
verða ráðgjafar og leiðbeinendur
öryggissveita, sem furstarnir eru
nú að draga saman. A þennan
hátt hefur brezki herinn haldið
nokkru af áhrifum sinum.
r
L.
Ótti við
byltingu
Furstarnir óttast, að byltingar
öfl þrengi sér inn á yfirráðasvæði
þeirra og taki völdin. Hinir
gamalgrónu valdhafar i smá-
rikjunum eru þyrnir i auga rót-
tækra arabiskra rikja. „Frelsis-
hreyfing”, sem heyr
skæruhernað i soldánsrikinu
Oman, sem er sunnar, hefur þá
yfirlýstu stefnu að svipta furst-
ana völdum i furstadæmunum.
náð fótfestu i furstadæmunum.
1 hinum stærri nágranna-
löndum svo sem Iran og Saudi
Arabiu,ber einnig á ótta um að
furstarnir verði fórnarlömb rót-
tækra aðgerða. íranskeisari lét
fyrir nokkru hermenn sina taka
litlu eyjarnar þrjár innan við
Hormuzsund, af þvi að hann vildi
ekki hætta á, að þær lentu i
röngum höndum, ef til byltinga
kæmi i furstadæmunum.
r
Tökin á
olíukrananum
95
Frá eyjunum þrem, sem furst
arnir i Sharjah og Ras al
Khaimah hafa litið á sem sina
eign, má fylgjast með þröngri
innsiglingunni i flóann. Tiundu
hverja minútu fer oliuskiD hiá á
1. grein
af þrem eftir
Gunnar Filseth
blaðamann
við Aftenposten
i Osló,
sem nýlega
dvaldist i
Austurlöndum,
m.a.
við Persaflóa
leið til eða frá oliuhöfnunum.
Allur oliuútflutningur Irana fer
um Hormuzsund, og tilhugsunin
um, að fjandsamlegt riki gæti
komið upp stöðvum á eynni — og
fengið færi á að „skrúfa fyrir
oliukranann” — hefur skelft
valdamenn i Teheran.
Þessar hernaðaraðgerðir
Irana, sem kostuðu nokkur
mannslif, vöktu mikinn óróa við
Persaflóa. Arabar sökuðu Irani
um árásarhneigð og útþenslu-
stefnu. Irak og Libýa slitu stjórn-
málasambandi bæði við Teheran
og London, en fyllyrt var, að
Bretar hefðu samþykkt aðgerðir
trana. íraksstjórn hafur að sinu
leyti visað um 50.000 manns af
irönskum uppruna úr landi, og
þannig skapað nýtt flóttamanna-
vandamál i Mið-Austurlöndum.
íran er nú stórveldið við flóann,
og keisarinn hervæðist i þvi skyni
að tryggja aðstöðu rfkisins. Hann
fær virka aðstoð frá London og
Washington; hervagna og
Phantomþotur af nýjustu gerð.
Vesturveldin skoða Iran sem
öruggasta mótvægið gegn
tóteeitum arabiskum öflum og
hugsanlegum afskiptum Sovét-
manna við Persaflóa.
r
v.
Sovétríkin
og Kína
Hingað til hafa hvorki Sovét-
menn né Kinverjar tryggt sér itök
við Persaflóa, en Sovétmenn eiga
mikilvægan liðsmann, írak, sem
reynir að ná áhrifum i mörgum
furstadæmanna. Sovézkar
flotadeildir hafa hvað eftir annað
heimsótt hafnarborgina Umm
Qasr i Irak, en hún stendur við
Persaflóa. Aukin umsvif sovézka
flotans á Arabfska hafinu og Ind
landshafi eru einnig sett i sam
band við aukinn áhuga
Sovétmanna á Persaflóa. Ætla
Sovétmenn að reyna að láta flota
sinn koma i stað brezka flotans á
Persaflóa, eins og þeir hafa þegar
gert á Miðjarðarhafi?
Kinverjar eru einnig með i
myndinni. Pekingstjórnin notar
Aden og alþýðulýðveldið Suður-
Jemen sem stökkpall og hefur að-
stöðu til sóknar hvenær sem er
vegna náinna tengsla við skæru-
liðahreyfinguna i Öman, sem
liggur að löndum furstadæma-
sambandsins.
Bandarikjamenn hafa hingað
til haft tvo tundurspilla og nokkur
minni herskip að staðaldri á
Persaflóa, og hafa nú leigt hluta
brezku flotastöðvarinnar af rikis-
stjórninni i Bahrain. Þetta getur
verið merki um að fleiri skip
Bandarikjamanna fari þangað.
Verði það,mun Bahrainstjórn og
hin furstadæmin fagna þeim, en
írakmenn munu reiðast.
Innbyrðisdeilur margra rikja
við flóann auka enn á marg-
breytileik myndarinnar. Hins
vegar virðist nýhafin samvinna
Iranskeisara og Faisals konungs i
Saudi Arabiu spá góðu. Þessir
ihaldssömu einvaldar eru báðir
fúsir til valda en eru sagðir hafa
komið sér saman um að troða
ekki hver öörum um tær.
Mesta áhyggjuefni keisarans
kvað vera, að róttæk öfl nái
völdum í Saudi Arabiu, eins og
orðið hefur i svo mörgum öðrum
Arabalöndum. Þar með kæmust
furstadæmin i enn meiri hættu-
aðstöðu. Valdaskipti i Saudi Ara-
biu samkvæmt libýskri forskrift
gætu orðið upphaf að stórátökum
milli Irana og Araba.
Persaflói er deiluefni, sem
getur orðið brennidepill i stjórn-
málum Mið-Austurlanda og alls
heimsins. Margir hafa hug á að
öðlast sess við oliukatlana.
Nýtt tímabil við Persaflóa I
Oliuiindirnar i og við Persaflóa eru hinar mestu i heimi.
Þessi mynd er frá einni af oliustöðvunum i furstadæminu Abu Dhabi.