Tíminn - 08.02.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Þriöjudagur 8. febrdar 1972
Engin loðna ef sjálfleitarinn =
væri ekki fyrir hendi :
„Klárir er
hrópað og áhöfn-
intekur viðbragð
Klárir”, þetta eina orö fær
sjómanninn til aö taka þvilikan
kipp aö hver 100 metra hlaupari
gæti veriö stoltur af jafngóöu
starti og sjómaöurinn tekur viö aö
heyra þetta orö. Ekki er
gott aö segja hve oft þetta orö
„klárir” hefur hljómaö i eyrum
sjómanna á yfirstandandi loðnu-
vertið, en það er sama hve oft það
heyist um borö i loðnubátunum,
eftir örskamma stund er hver
maður kominn á sinn stað. Og
meö snöggum handtökum er allt
gert klárt fyrir kastið. Fyrst er
baujan látin fara út, gefinn er
slaki á snurpuvirinn og smáhluti
af pokanum, sem hangir upp i
sleppikróknum, er látinn út fyrir
borðstokkinn. Siöan biöa menn
rólegir, meöan kallinn skoöar
torfuna betur meö asdikinu og
kemur bátinum rétt fyrir torfuna
og vindinn.
„Lagó”, þegar þetta heyrist
kippir maðurinn við sleppikrók-
inn i spotta, sem opnar lásinn og
virinn er gefinn út af hinum stóru
spiltromlum á fullri ferö. Bátur-
inn fer rólega i stóran hring og
kemur endanum að baujunni.
Tveir menn standa fram á bakk-
anum og taka baujuna og geilin er
tekinn inn á linuspilinu. Þegar
búiö er aö álása virana saman er
byrjaö aö snurpa fullum krafti,
eöa þá aö aöeins er beðið eftir aö
nótin sökkvi betur. Kallinn er i
brúnni og slekkur fljótt á asdik-
inu, þvi annárs er hætt viö að nót-
in festist á botnstykkinu. Strák-
arnir tala hvor við annan, og um-
ræöuefniö er aö öllu jöfnu þaö
sama, „skyldi hún vera inni?”.
Þegar hanafæturnir eru komnir
upp i gálgann, er byrjaöaö draga,
en áöur hefur blökkinni „þessu
góða verkfæri’i verið slegiö út og
nótin fer aö dragast inn. Nú er
hægt aö athuga með sjálfleitaran-
um hvort eitthvað sé inni. Jú,
kallinn segir að eitthvað sé inni og
strákarnir brosa i kampinn og
tina af sér brandarana, jafnframt
þvi.sem þeir meö.æfðum höndum
leggja niöur nótina. Ekki eru
strákarnir jafn kátir þegar þaö er
búm kast, þ.e. þegar tórfan hefur
sloppiö út áöur.en búið er aö loka
nótinni. En þeir taka þessu öllu
meö jafnaöargeöi og vona þá aö-
eins aö loðna gripist i næsta kasti.
Þegar búiö er að draga nótina
inn, að pokanum undanskildum,
er fariö aö dæla loönunni úr nót-
inni, og tekur þaö skamman tima,
þessar dælur sópa upp allt að 300
tonnum á klukkutima, og þegar
þaö er litiö i, þá tekur dæling ekki
nema örfáar minútur.
Fáir úti
Þeir voru ekki reglulega
borubrattir blaðamaður og ljós-
myndari Timans, er þeir komu
niður á Granda s.l. sunnudag, ák-
veðnir i þvi, aö komast út meö
einhverjum loðnubátnum. Fyrsti
báturinn, sem við komum auga á
var Börkur NK-122 , og var langt
komiö meö aö landa 300 tonna
farmi úr honum. Okkur fannst til-
valiö aö komast út meö Berki og
ekki sizt er annar okkar kannaö-
ist vel viö mannskapinn á honum.
Skipstjórinn Isak Valdimars-
son, er Norðfirðingur, eins og
flestir af áhöfninni, er rétt um
þritúgt og er næst elztur fjögurra
bræöra, sem allir eru sjómenn og
allir starfandi hjá útgerö Sildar-
vinnslunnar h.f„ þar af eru 3
skipstjórar, en sá yngsti Helgi er
stýrimaður á Birtingi, hinir, þeir
Hjörvar og Sigurjón, eru skip-
stjórar á Berki og Birtingi eins og
Isak, en þvi að nú fyrir skömmu
tóku þeir bræður upp þann siö að
skiptast á um aö vera meö bát-
ana, enda fá þeir þá fyrst tima til
að taka sér fri, einhvern hluta
ársins.
Isak tekur strax vel I beiðni
okkar, og vorum viö fjótir aö ná i
okkar hafurtask og hypja okkur
um borö. Það stóöst á endum, viö
erum rétt komnir um borð, er
strákarnir eru búnir aö landa og
fariö er frá bryggjunni. Það virö-
ist vera mikveiði hjá þeim bátum,
sem eru úti þvi að alltaf er einn og
einn að melda sig i land, og við
Grandan lágu nokkrir bátar, sem
biöa eftir löndun, og þar á meðal
Helga Guömundsdóttir með.400
tonn, og Biringur meö 260. Ekki
vorum viö búnir að sigla i meira
en 10 min út úr höfninni er viö
mætum Álftafellinu á leiö inn með
fullfermi.
Þegar strákarnir voru búnir að
gera klárt á dekkinu/óru þeir inn
i mat til Binna kokks, eöa Brynj-
ars Snorrasonar eins og hann
heitir fullu nafni. Þar beiö á borö-
um rjúkandi hangikjöt og ávextir
og rjómi á eftir. Aö sjálfsögöu
geröu strákarnir þessu góö skil,
og þeir sem ekki áttu vakt voru
fljótir aö stinga sér i koju er þeir
voru búnir aö snæöa. Enda voru
þeir búnir aö landa 600 tonnum á
röskum sólarhring og þegar loðn-
an gefur sig svona ört og stutt er
að sækja, þá er frekar litiö um
svefn.
Þegar viö erum komnir suöur
undir Garöskaga mætum viö
fjöldanum öllum af bátum, og var
Eldborg þar á meöal meö 640
tonn. Veiöin viröist hafa veriö góö
um morguninn og eftir þvi að
dæma eru fáir bátar úti.
Loönan haföi veriö milli Reykja-
ness og Eldeyjar nóttina áöur,
en nú haföi hún fært sig enn
vestar og höfðu bátarnir veriö aö
kasta úti af Hafnanesinu.
40 tonn í fyrsta kasti
Veðrið haföi veriö meö ein-
dæmum gott alla leiöina, en veð-
urspáin segir austan kalda meö
kvöldinu. Menn halda samt aö
veörið haldist sæmilegt, i skjólinu
vestan viö Reykjanes. Aður en viö
komum i aflaflotann verðum viö
varir við mjög góðar torfur, en
þær standa djúpt, og hætt er aö
snúast yfir þeim og stefna er aft-
ur tekin á flotann. Tekið var aö
halla degi og klukkan orðin 4.30.
Ekki vorum viö búnir að vera
lengi á þessum slóöum, er torfan
kemur inn á Simradinn, þetta
tæki, sem hefur reynzt Islenzkum
sjómönnum svo vel, og kallaö er
„klárir”. Kastiö gengur ágæt-
lega og 40 min seinna er farið að
dæla loönunni um borö, ekki gekk
þaö vel fyrst, þvi aö klemma, sem
heldur dæluslöngunni fastri við
stútinn á skiliaranum. en hann
skilur sjóinn frá loðnunni, vildi
losna, en stýrimennirnir, þeir
Þorsteinn og Sigurbergur komu
þessu fljótlega i lag.
Er aftur var kastaö stuttu
seinna og á meöan nótin er dregin
inn, byrjar að rigna og strákarnir
á dekkinu fara aö blóta, enda
engin furöa, þvi sjómenn segja að
ekkert sjóveður sé i rigningu,
jafnvel snjókoman er betri.
ísak stendur i brúnni og viö för-
um aö ræöa um sjálfleitarana,
sem reynzt hafa tslendingum bet-
ur en flest önnur tæki, sem við
höfum fengiö utanlands frá, og
með þeirra aöstoö hefur verið
skilað á land ótöldum milljónum.
ísak segir, aö sennilega hefðu
menn talið aö engin loðna væri á
miöum nú, ef sónarinn væri ekki
fyrir hendi. Og um það geta vist
flestir verið sammála.
Og þá var það búmmið........
Strákarnir voru fljótir að af-
greiöa þetta kast, og var öllu
betra ,i þvi, en i þvi fyrsta. Þeir
héldu,.aö,60 tonn hefðu veriö I þvi.
Nú var kominn matur hjá kokkin-
um, en þar sem aö önnur torfa
var komin inná, þá varö koksi að
biða með matinn. Kastað var á
torfuna, en fljótléga kom i ljós að
helv.... hafði sloppiö. Ekki fannst
blaöamanninum svo mikið til
búmkastsins koma, endá séð þau
áöur,að hann héldi sig I brúnni hjá
kallinum, heldur var sjálfselskan
þaö mikil, aö hann lét sig hverfa
niöur i borösal og fékk sér aö
borða þennan lika indælis lamba-
hryggi hjá Binna kokk. Þegar
strákarnir voru búnir með kastið,
komu þeir I mat til skiptis,, alltaf
voru nokkrir úti viö aö rumpa
smágat, sem komið haföi I einu
kastinu, er nótin snerti skrúfuna.
Yfir matarboröinu fóru menn að
segja brandara, og eins oft vill
verða milli sjómanna i veiöihug,
snerist taliö um loönu og hina og
þessa báta. Armánn nokkur
Herbertssón sagöist hafa séö áhöfn
ina á einum báti um daginn,
og voru þeir allir svo gamlir, aö
þeir gengu meö staf á dekkinu,og
sennilega hefur kallinn veriö i
hjólastól á brúnni, ságöi Armann,
en hann bætti þvi viö,að þessir
gömlu rótfiskuöu.
Varla voru menn búnir aö
kyngja siöustu matarbitunum
almennilega, þegar kallaö var
Frh á bls. 10
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■*!■■■■ ■
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■■«■■■«■■ R ■ ■ ■ «..■
!■■■■■■ ■’■ '■'■"■■'«"'■"■■ ■ ■ I
!■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■ ■■■■■!
!■■■■■■■■■■■■■)
Texti
Þorleifur Ólafsson.
Myndir
Gunnar
V. Andrésson
Efst til hægri, dælan sett niöur i
nótina... aö neðan spýtist loönan
af fullum krafti út úr skiljaran-
um.
Hér til hliöar. Slappaö af milli
kasta, talið frá vinstri: Helgi
Jóhannsson, Sigurbergur Hauks-
son, stýrimaöur, Karl Sigurösson,
Magnús ölversson og Ármann
Herbertsson.
Aö ofan til vinstri, tsak skipstjóri
viö asdictækiö.
Aö ófan til hægrii „Klárir”.