Tíminn - 10.02.1972, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 10. febriíar 1972
TÍMINN
7
ÚfgefcmdJ; FranMdkíwrrflokkurfrtu
Fr«mkv«rt>da»ti6ri; KHsifán flsiwHHklMört, Ri«tíörar; Þdrarini)
Þaratlnsson fjib), Artdrés KrWjértSSOrt,
£5; ÞorsteirtSSO-n
f!.Ö;mrtÚr;
- 183Q&,
Jón;;;;H«(jas»n);;;
pg!;;;Túm«»!;:K;ftH!»ött.!;!A«5t)ý:s)ns:»*tjörfi;
RHsfiórrtarsktifstófMr
Skrifjtöfirr;
;:$;!;Sdflú3júji«iá'>
!Ba!nkfl5tr*fÍ:;:;7;:;:;^
(ndrfðl
Sfe)rt-
ÍtriiiÍr:!:
AföiíéWifúi&tii
Auaiýsingasími 19533, AStor skrjfstofvr
Áskriftargíald kt, H2S.00 i
!fcti:
mániiÁí irtnihlartiifs.
1SvWt:;«nt*kW.!:!i
sktv) T83O0,
;!;íiii|ÖsíÖö
r:; BiaSapröhl! b;f;;! (Otfsat)
Gylfi og Jóhann
og vísitalan
Nánustu samherjar í islenzkum stjórn-
málum, Jóhann Hafstein og Gylfi Þ. Gislason,
hafa að undanförnu látið blöð sin flytja þann
áróður, að rikisstjórnin hafi i undirbúningi
stórfellda fölsun á visitölunni i sambandi við
niðurfellingu nefskatta, hækkun á verði land-
búnaðarvara o.s.frv. Allt er þetta út i hött af
þeirri einföldu ástæðu, að rikisstjórnin sér ekki
á neinn hátt um útreikning framfærsluvisi-
tölunnar.
Útreikning visitölunnar annast sérstök
nefnd, sem er skipuð fulltrúum verkalýð-
samtaka og atvinnurekenda, en hagstofustjóri
er oddamaður. Sú nefnd mun að sjálfsögðu
taka til greina allar þær breytingar, sem verða
á verðlagi og sköttum, og hlutast til um að þar
verði ekki gengið á hlut launþega. Rikisstjórn-
in mun ekki gera minnstu tilraun til að hafa
áhrif á störf hennar. Gylfi Þ. Gislason og
Jóhann Hafstein hafa ekki ástæðu til að ætla,
að kaulagsnefnd muni beita hér óeðlilegum
vinnubrögðum og t.d. ekki hafa hliðsjón af
öðrum sköttum, þegar jafnstór liður og nef-
skattarnir falla úr visitölunni.
Annars ættu þeir Gylfi og Jóhann að forðast
það meira en allt annað að minnast á vísi-
töluna. Allur stjórnarferill þeirra er markaður
nýjum og nýjum tilraunum til að afnema visi-
tölubætur að mestu eða öllu. Höfuðatriði ,,við-
reisnarlaganna” 1960, sem þeir félagar stóðu
að, var að banna visitölubætur á kaup i hvers-
konar formi. Vegna harðrar baráttu verka-
lýðssamtakanna var þetta bann afnumið 1964
og vfsitölubætur lögfestar samkvæmt júni-
samkomulaginu svonefnda.
Eftir alþingiskosningarnar 1967 höfðu þeir
Gylfi og Jóhann forustu um, að lagaákvæðið
um vísitölubætur var afnumið og neituðu þá at-
vinnurekendur, studdir af rikisvaldinu, að
semja um fullar vísitölubætur. Launafólk fékk
þvi kjaraskerðinguna af völdum gengis-
fellingarinnar 1%7 og 1968 ekki bætta nema að
litlu leyti. Það kostaði verkalýðshreyfinguna
mestu stórverkföll, sem hér hafa verið, að fá
fullar visitölubætur viðurkenndar að nýju í
kaupsamningunum 1970. En strax eftir það hóf
rikisstjórn þeirra Gylfa og Jóhanns að beita
löggjöf til að skerða visitölubæturnar, t.d. með
verðstöðvunarlögunum haustið 1970. Það var
eitt fyrsta verk núv. rikisstjórnar að afnema
þá skerðingu.
Reynslan sýnir þannig, að engir hafa verið
launþegum verri i visitölumálunum en þeir
Jóhann og Gylfi. Launþegar ættu þvi að vita
vel, hvað þeir ættu hér i vændum, ef þeir
félagar fengu völdin aftur.
Þ.Þ.
Anthony Lewis, New York Times:
Er írska deilan
óleysanleg?
ÞEGAR Viktoria drottning
skipaði Gladstone fyrst for-
sætisráðherra sagði hann:
„Hlutverk mitt er að friða
írland.”
Þetta gerðist áriö 1868 og
enn hefir engin málamiðlun
komizt á, enginn friður milli
Breta og Ira. Dultrúarmaöur
kynni að halda fram, að ibúar
þessara tveggja eyja séu ofur-
seldir illum örlögum og sé
meinað að skilja hverjir aðra.
Sama dag og þetta er skrifað
sagði háttsettur, brezkur em-
bættismaður:
„Skynsemin getur ekki notiö
sin vegna allra goðsagnanna,
og ef til vill er saga hins liðna
orðin of fyrirferðarmikil.”
Rödd embættismannsins
lýsti vonleysi, þegar hann fór
að ræöa kostina, sem Bretar
ættu um aö velja.
EKKI verður i efa dregið, að
ástandið hryggi brezku ríkis-
stjórnina. Irska vandamáliö
ræður að nýju lögum og lofum
i stjórnmálunum og ráð-
herrarnir eru önnum kafnir
við að reyna að leysa það, en
það gerir um leiö aö engu
vonir ihaldsmannanna i ríkis-
stjórninni um bætta efnahags-
afkomu og jákvæöan árangur
af inngöngu Breta i Efnahags-
bandalagið.
Heath forsætisráöherra
hefir alltaf gert sér þess grein,
að vandamál írlands gæti
orðið honum álíka erfitt viö-
fangs og timasprengja, eins og
raunin varö á meö Gladstone
og marga aðra, en honum
fannst ráðrúm sitt til athafna
takmarkað.
Mörgum kemur saman um,
bæði á Suður-trlandi og
Norður-lrlandi, að ráðrúm til
athafna hafi enn minnkað
fyrra sunnudag. Þá drap
brezki herinn 13 borgara i
Londonderry og sá atburður
hlýtur að hafa sin áhrif, hvað
svo sem opinber rannsókn
kann að leiða i ljós um ábyrgö
hersins.
JOHN Graham, fréttaritari
The Financial Times i London,
lét svo ummælt i grein, sem
hann sendi frá Ulster:
„Hver einasti kaþólskur
maður i Londonderry trúir
þvi, aö hermennirnir hafi
hafið skothriðina og það af
handahófi. Þessari sann-
færingu veröur ekki breytt,
hún er oröin hluti af sögu
borgarinnar.”
Dr. Conor Cruise O’Brien,
fulltrúi Verkamannaflokksins
i neðri málstofunni, hefir sýnt
okkur svart á hvitu hve stjórn-
málaáhrif, þessara atburða
eru mikil. 1 október i haust
andmælti hann kröftuglega
kröfum Ira um brottflutning
brezkra hersveita frá Ulster
og sagði, að af honum hlyti að
leiða „hópdráp kaþolskra
manna i Belfast og borgara-
styrjöld að lokum.” O’Brien
gekk á fund Reginalds Maud-
lings innanrikisráðherra 2.
febrúar og mælti meðal an-
nars meö þvi, að brottfarar-
dagur brezku hersveitanna
yrði ákveðinn og tilkynntur
þegar i stað.
Dr. O’Brien var spuröur,
hvers vegna hann hefði skipt
um skoðun. Hann kvaö ekki
framar unnt að hugsa sér, að
brezki herinn varðveitti frið-
inn i norðurhéruðum landsins,
meðan reynt væri að finna
stjórnmálalausn. Hann gat
ekki bent á neina aöra leiö,
sem gæfi betri vonir um varð-
veizlu friðarins, en sagöi
aðeins, að brezku hersveitir-
nar yllu uppþotum, eins og
komið væri, og yrðu þvi að
hverfa á burt.
Brezkir ráðherrar afneita
burtför hersins sem ábyrgöar-
lausum Pilatusarþvotti. Þeir
halda fram, að hvað svo sem
nú kann að vera á allra vör-
um, þá yrðu Bretar fordæíhdir
fyrir að reyna aö firra sig
ábyrgð með brottflutningi
hersins, ef til borgarastyrjald-
ar kæmi.
Hér I London er almennt
litiö svo á, að skærurnar
breyttust i borgarastyrjöld, ef
hersveitirnar færu. Méirihluti
mótmælenda i Ulster á næg
vopn, en hefir sýnt mikla
bolinmæði siðastliðin tvö ár.
Bretar halda hins vegar, aö
þessi þolinmæöi færi út um
þúfur, ef hersveitirnar hyrfu á
burt. En starfsmenn brezku
rikisstjórnarinnar eru jafn
vantrúaðir á þær stjórnmála-
lausnir, sem stungið er upp á
við þá.
Til dæmis hafa talsmenn
Verkamannaflokksins lagt til,
aö Bretland ætti að taka á sig
aila ábyrgö á öryggi ibúanna á
Norður-trlandi. Þeir halda
fram, aö kaþólskir menn teldu
herinn fremilr hlutlausan, ef
hann lyti ekki yfirráöum rikis-
stjórnar mótmælenda I land-
inu. En brezkir embættismenn
i London segja hins vegar, að
mótmælendur myndu lita á
slikt athæfi sem illa dulbúna
tilraun til beinnar stjórnar,
sem gerði þing þeirra valda-
laust i raun. Þeir óttast, að
mótmælendur færu þá á
stúfana og brezki herinn yrði
fyrir árásum beggjr, aðila.
TALSMENN Verkaman-
naflokksins hafa einnig hreyft
annarri hugmynd, sem á að
vera langdrægari, eða að
Bretar ættu að lýsa þvi yfir, að
þeir séu hlynntir sameinuöu
Irlandi. Það ætti aö breyta
stjórnmálaviöhorfum, bæði i
Irska lýðveldinu og meðal
kaþólskra manna á Norður-
Irlandi, og ef til vill að leiða til
þess, að hinir hófsömu vinni
fylgi meirihlutans að nýju úr
höndum byltingarsinnanna.
Sumir brezku ráöherranna
játa undir fjögur augu, að þeir
vildu að til yrði sameinað
Irland, sem gæti tryggt
milljón mótmælenda i Norður-
Irlandi stjórnarfarslegan rétt.
En þeir segjast ekki koma
auga á neina leið til að ná þvi
markmiöi án þess að það kosti
meiri manndráp en unnt sé aö
sætta sig við. Brezkur em-
bættismaður sagöi meðal
annars i þessu tilefni.
„Satt að segja breyttu at-
burðirnir fyrra sunnudag
ástandinu ekki 'a neinn annan
hátt en þann, aö gera þaö
harmrænna en áður. Undir-
rótin er hin sama og áður, eða
tilvist tveggja ósættanlegara
þjóöa á sama eylandinu.”
SORGLEGAST er, hve
Bretar og Irar eru háðir hvor
öðrum að mörgu leyti. Brezki
markaðurinn er Irska lýö-
veldinu lifsnauðsynlegur, en
aðeins tvö riki kaupa meira af
Bretum er þaö. 1 raun eru
engar hömlur á flutningi fólks
milli rikjanna og Irar hafa
kosningarrétt á Bretlandi og
geta jafnvel gegnt embættum
þar.
Þegar syslurnar tuttugu og
sex voru búnar að öðlast sjálf-
stæði fyrir hálfri öld^fór sam-
komulagiö að batna smátt og
smátt og smaákiptin urðu vin-
samleg og náin, enda þótt þau
lytu ekki ávallt eölilegum
rökum. Nú blossar gamla
hatrið aftur upp meðal fjöld-
ans i Dublin og birtist i ljósum
logum.
Sú sannfæring veldur brezk-
um stjórnmálamönnum hvaö
mestu vonleysi, að þeir veröi
of seinir til, hvað svo sem þeir
taki sér fyrir hendur. En þetta
er ekki nýtt fyrirbæri i hinni
löngu sorgarsögu. Sir Charles
Dilke var umbótasinnaður
fulltrúi Frjálslynda flokksins i
neöri málstofunni og komst
þannig að orði árið 1885 i grein
um Irlandsmálin:
„Sú skoðun er orðin almenn,
aö reyna verði heimastjón á
Irlandi I einhverri mynd. En
ég er þeirrar skoðunar, að sú
tilraun verði gerð of seint, eins
og allat annað, sem viö höfum
reynt.”
JACK LYNCH
forsætisráöherra irska lýöveldisins