Tíminn - 11.02.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Föstudagur 11. febrúar 1972
Markús úrn Antons-
son »sérstakur
málsvari úthverfanna«
Oþarfi að bæta
samgöngur við
úthverfin í snjó
þyngslum
EB—Hcykjavík.
Talsverðar umræöur um
snjómoksturinn i Reykjavfk
fóru fram á siöasta fundi i
borgarstjórn, vegna tillagna
frá Kristjáni Benediktssyni
(F), öörum borgarfulltrúa
Alþýðubandalags in s og
borgarfulltrúa Alþýöuflokks-
ins, um aö séö yrði um aö
götur Reykjavíkur yröu
ruddar þegar nauösyn kreföi.
Þaö sem mesta athygli vakti
i þessum umræöum var af-
staöa eins af borgarfulltrú-
um Sjálfstæöisflokksins,
Markúsar Arnar Antonssonar,
sem fyrir slöustu kosningar
taldi sig vera sérstakan mál-
svara úthverfanna, enda býr
hann i Arbæjarhverfi. Lagði
hann áherzlu á, aö snjó-
moksturinn I Reykjavik væri i
góðu lagi og væri þvi óþarfi aö
ræöa þetta mál i borgarstjórn-
inni, og kom fram meö dag-
skrártillögu á þá leiö, aö þar
sem þaö væri hlutverk gatna-
málastjóra að meta það
hverju sinni, eftir aöstæöum
og i samráöi viö borgarstjórn,
hverra aðgerða væri þörf
varðandi snjómokstur á
götum borgarinnar og hvaða
aukafjárhæðir væru nauösyn-
legar i þvi skyni, teldi borgar-
stjórn óþarft aö ræða frekar
um það og tæki þvi fyrir næsta
mál á dagskrá. Var þessi til-
laga Markúsar Arnar sam-
þykkt með atkvæðum Sjálf-
stæöismanna, en allir borgar-
fulltrúar minnihlutaflokkanna
greiddu atkvæði á móti. Var
Markús Orn þeirrar skoöunar,
að ekki þyrfti að bæta sam-
göngu við úthverfi borgar-
innar, Breiðholtshverfi og
Árbæjarhverfi, þegar eins
mikið öngþveiti rikti og var i
snjóþyngslunum um daginn.
Einn af borgarfulltrúum
Framsóknarflokksins, Alfreö
Þorsteinsson.gagnrýndi harð-
lega trassaskap borgaryfir-
valda varðandi þetta mál.
Minnti hann á snjóþyngslin
um daginn, þegar ibúar i
Breiðholtshverfi og Árbæjar-
hverfi áttu i miklum erfið-
leikum með að komast leiðar
sinnar, jafnvel þótt bifreiðar
þeirra væru ágætlega útbúnar
til aksturs i snjó. Lagði Alfreð
rika áherzlu á, að þessum
málum yrði komið i gott horf.
Alfreö Þorsteinsson ræddi
um mörg önnur atriði
varðandi þessi mál. M.a.
minnti hann á það tjón, sem
gæti hlotizt af, væri snjó-
moksturinn ekki i góðu lagi,
vinnutap og fleira.
Foreldrafræðsla í tengslum
við Heilsuverndarstöðina
EB — Reykjavik.
A siðasta borgarstjórnarfundi
bar Gerður Steinþórsdóttir (F)
fram eftirfarandi tillögu, sem
samþykkt var samhljóða á fund-
inum:
„Borgarstjórn felur heil-
brigöismálaráöi aö beita sér fyrir
þvi aö komiö veriö á fót foreldra-
fræöslu i tcngslum viö Heilsu-
verndarstööina. Þar veröi m.a.
fjallaö um:
a) sálarþroska barna,
b) leiki barna,
c) félagslega þjónustu, sem
borgin veitir.
Um fræösluna sjái sálfræöing-
ur, fóstra og félagsráögjafi”.
Er Gerður Steinþórsdóttir gerði
grein fyrir tillögunni/Sagði hún:
„Þaö er staðreynd, að i Reykja-
vik, sem telur nær hundrað þús-
und ibúa, eru fyrir hendi ýmis al-
þjóðleg vandamál stórborgarlifs:
taugaveiklun, ofneyzla áfengis,
uppeldisvandamál o.s. frv.
Ymsir draga i efa, að
Islendingar séu að eðlisfari góöir
uppalendur, á hinn bóginn hafi
ekki á þaö reynt fyrr en nú. Þessu
til skýringar má nefna hinn al-
kunna veikleika landans gagn-
vart öllu sem kallasl gáfur, en
vanmat á ýmsum góöum dyggö-
um, svo sem reglusemi, heiðar-
leika og réttlætiskennd.
Siðustu áratugi hefur orðið
bylting i þjóölifsháttum eins og
allir vita. Afar okkar of ömmur
ólust upp i kyrrstæðu bændaþjóð-
félagi, þar sem heimilin voru
mannmörg og á ýmsa lund sjálf-
um sér næg. Nú er svo komið aö
sveitirnar eru mannfáar, en fólk
hefur flykkzt inn i þéttbýlið, og er
þvi að vonum,aö við kunnum ekki
enn nema til hálfs aö lifa i borg.
Telja má að sá siöur aö setja börn
út á götuna, — en hann mun vera
einstæöur meðal siðmenntaðra
þjóða, — sé runninn frá þeirri tið
er Islendingar voru bændaþjóð og
börnin voru sett úr á hlaðvarp-
ann.
Þegar skólar tókur til starfa
hér a Iandi geröu ýmsir sér ljóst
að uppeldi krefst þekkingar eins
og önnur störf. Það var á þeim
timum þegar konur voru fyrst og
fremst aldar upp til að verða
mæður og húsfreyjur. Uppeldis-
fræði hefur þvi veriö kennd i
kvennaskólanum og svo i hús-
mæöraskólum landsins, það er að
segja: þeim skólum sem sérstak-
lega eru ætlaðir konum. Auk þess
kenna nú örfáir skólar uppeldis-
fræöi, svo sem kennaraskólinn og
fóstruskólinn.
Hins vegar er uppeldisfræði
hvergi kennd á skólaskyldustigi
að undanskildum kvennaskólan-
um.
Allir vita sem til þekkja aö það
er ekki litið starf að vera góður
uppalandi i borgarsamfélagi nú-
timans. Flestir eru sammála um
aö heimilin gegni þýðingamesta
uppeldishlutverkinu, og þar sé
grundvöllurinn lagður að andlegu
og likamlegu heibrigði barnsins.
Aðrir aðilar gegna einnig mikil-
vægu hlutverki, fóstrur, kennar-
ar, og æskulýðsleiðtogar.
En hvernig eru foreldrar al-
mennt undir það búnir að gegna
hlutverki uppalandans? Flestir
hafa hvorki reynslu né bóklega
þekkingu, og hér kemur einnig til
atriöi sem er nútimafyrirbæri:
Piltar og stúlkur veröa foreldrar
æ yngri, og að þvi skapi óþrosk-
aðir og fákunnandi, og valda þvi
ekki hlutverki þvi, sem þeim er
fengiö i hendur. Miðaldra kona
sagði um giftingu ungs fólks nú á
timum, að i sinu ungdæmi heföi
það litið út eins og sendisveinninn
og barnapian væru að giftast, svo
fátiðar voru unglingagiftingar þá.
Og nú kem ég að kjarna máls-
ins: hvers vegna ég tel að koma
Þjóðvegakerfinu verði komið
í viðunandi horf á 10 árum
EB—Reykjavík.
Eins og skýrt hefur veriö frá
hér i blaöinu, mælti Gisli
Guömundsson (F) fyrir þings-
ályktunartillögu um 10 ára áætlun
um fullnaöaruppbyggingu þjóö-
vegakerfisins samkvæmt vega-
lögum á fundi i sameinuöu
Alþingi s.l. þriöjudag, en þá
tillögu flytur Gísli ásamt 10
öörum alþingismönnum.
Hér á landi hafa orðið miklar
framfarir á þessari öld á ýmsum
sviðum. Stöndum við Islendingar
jafnfætis þjóðum, sem langt eru
komnar á framfarabrautinni,
sagði Gisli i upphafi framsögu-
ræðu sinnar, — En i vegamálum
er Island ennþá vanþróað land.
Sú staöreynd blasir við hverjum
þeim, sen kynnzt hefur vegunum
hinum megin Atlantshafs, i
Norðurálfu eða Vesturálfu eins og
þeir eru nú. Þessi vanþróun
islenzkra vega vekur lika strax
athygli erlendra ferðamanna,
sem um landið fara. En Islend-
ingar eiga.50 þúsund bifreiðar,
eina fyrir hverja 5 ibúa, og mikill
meirihluti þeirra bifreiða er
framleiddur til aksturs á egg-
sléttum, malbikuðum eða stein-
steyptum götum og þjóðvegum
bifreiöaframleiðslulandanna.
Akstur þeirra hér er misþyrming
á þessum viökvæmu og dýru öku-'
tækjum og tilfinnanleg sóun verð-
mæta. Hér er i stöðugum gangi,
um land allt á hinum veiku
vegum, stórar og þungar vöru-
flutningabifreiðar, sem eru vega-
kerfinu ofraun, eins og það er.
Vegaviðhaldið, þar á meðal snjó-
mokstur, kostar offjár, og er þó
óralangt frá þvi að fullnægja
þörfinni.
Fyrir 9 árum stofnaði Alþingi
vegasjóðinn, sem hefur tekjur af
benzinskatti og fl., til að annast
uppbyggingu og viðhald vega-
kerfisins. Nokkuð hefur áunnizt
siðan, en allt of litið þvi miöur.
Timi er til þess kominn, aö þjóð-
félagið horfist i augu við vand-
ann, eins og hann er og geri sér
grein fyrir þvi, hversu stórt við-
fangsefni það er fjárhagslega að
koma þjóðvegakerfinu i heild i
viðunandi horf og setja sér mark-
mið. Við tillögumenn gerum ráö
fyrir, aö þessu markmiði sé hægt
að ná á lOárum eða e.t.v. eitthvað
skemmri tima, en tekjur vega-
sjóðsins nægi ekki til þess og
rikissjóöur eigi að standa straum
af sérstökum lántökum til þess að
framkvæma dýrustu vegagerð-
ina, sem að likindum getur raun-
verulega sjálf staðið undir slikum
lánum, eins og að er vikið i
greinargerð tillögunnar. Þvi
hefur lika verið haldið fram með
nokkrum rökum, að slik rikislán-
taka til vega, sem rikissjóður en
ekki vegasjóður stæði straum af,
væri i rauninni aðeins endur-
greiðsla á skuld rikissjóðs við
umferðina. Viða um landsbyggð-
ina óttast menn það nú, að ef svo
heldur fram sem horft hefur
siðustu árin, fari mestur hluti
vegasjóðsins i ófullnægjandi við-
hald og uppbyggingu dýrra hrað-
brautarmannvirkja, sem eru þó
ekki nema svo sem 4% af lengd
þjóðvegakerfisins i heild.
Gisli Guðmundsson vék þessu
næst að örfáum atriðum, sem
máli skipta i þessu sambandi, en
að framsöguræðunni lokinni, var
tillögunni visað til nefndar og 2.
umræðu.
Frumvarp Pdls Þorsteinssonar og Helga Seljan:
Laun Ijósmæðra ákveðin á sama hátt
og annarra opinberra starfsmanna
Páll Þorsteinsson
EB—Reykjavik.
Páll Þorsteinsson (F) og Helgi
Seljan (AB) hafa lagt fyrir
Alþingi frumvarp til laga um
breytingu á ljósmæðralögum, nr.
17 frá 19. júni 1933.
I grein frumvarpsins er kveðið
svo á, að laun skipaðra ljós-
mæöra skuli ákveðin með kjara-
samningum eða af kjaradómi á
sama hátt og laun annarra opin-
berra starfsmanna. Samkvæmt
2. grein frumvarpsins á að veita
ljósmóður, sem skipuð hefur
verið i starf, rétt til orlofs. Þá er i
bráðabirgðaákvæði frumvarpsins
lagt til, aö á þessu ári verði end
urskoðuð skipting landsins I
ljósmæðraumdæmi. viö þá end
urskoðun ber m.a. að taka tillit
til sérstööu einstakra byggðar-
laga, fólksfjölda, samgangna
innan héraös og þeirra breytinga,
sem fyrirhugaðar eru á lækna-
skipan og heilsugæzlu. Þá ber að
athuga, hvort hagkvæmt sé að
11
II
11—

auka verkefni ljósmæðra i um-
dæmum utan kaupstaða með þvi,
að þær jafnframt ijósmóðurstarfi
Veiti héraðslæknum aðstoð við
heilsugæzlu.
1 greinargerö meö frumvarpinu
segir m.a.:
„Ljósmæðralög, nr. 17 1933, eru
orðin svo gömul, að sum ákvæði
þeirra samrýmast ekki þeim öru
breytingum i þjóðfélaginu, sem
orðiðhafa. Launakjör ljósmæðra
eru i reynd ákveðin meö öörum
hætti en lögin mæla fyrir um,
-enda orðið óhjákvæmilegt, að i
framkvæmd sé vikið frá bókstaf
laganna að þvi leyti. I ljós-
mæðralögum eru engin ákvæði
um orlof húsmæðrum til handa
hliöstætt þvi, sem aðrir opinberir
starfsmenn eiga rétt á samkvæmt
lögum.
eigi á fót foreldrafræðslu, einmitt
i tengslum við Heilsuverndar-
stöðina.
Um árabil hefur Heilsuvernd-
arstöðin veitt veröandi mæðrum
góða heilbrigðisþjónustu. Einnig
hefur stofnunin haft með höndum
eftirlit með börnum fyrstu þrjá
mánuðina eftir fæðingu, vigtað
barnið til að sjá hvort það þyngist
eðlilega og ráðlagt mataræði.
Jafnframt er barnið bólusett sjö
sinnum fyrsta áriö. Slik þjónusta
er ómetanleg og veitir mikið
öryggi.
Einnig má geta þess, að for-
stöðukona Fæðingarheimilisins
hefur um nokkurt skeið og meö
góðum árangri haldið námskeið
fyrir barnshafandi konur i af-
slöppun og leikfimi, rætt um
þroskaferil fóstursins og fæöing-
una. Slik fræösla er ágætur undir-
búningur, sem eyðir ótta viö hið
óþekkta og er nokkur andleg að-
lögun undir það sem koma skal.
Nú spyr ég: Er ekki jafn nauð-
synlegt aö hafa þekkingu á eðli og
þroskaferli barna og vita hvað
hæfir hverju aldursskeiði, eins og
hitt aö gefa barninu rétta fæðu,
þrifa það og bólusetja?
Heilsuverndarstöðin veitir, er vel
Þar sem sú þjónusta sem
Heilsuverndarstöðin veitir, er vel
af hendi leyst, tel ég að hagnýti
foreldrafræðslu sé bezt komið
fyrir i tengslum við hana, sem
einum þætti barnaverndar.
Heilsuverndarstöðin er i sam-
bandi við foreldrana (einkum þó
móðurina), og á þessum tima-
mótum ævinnar er fólk móttæki-
legast fyrir slika fræðslu.
Nú mun ég reifa hugmyndir
minar um hagnýta foreldra-
fræðslu. Námið verður þriþætt.
Um einn þáttinn fjalli sálfræðing-
ur eða uppeldisfræðingur. Hann
skýri þroskaskeið barnsins, ein-
kenni þess og þarfir. Hann fjalli
um skyldur og ábyrgð foreldra.
Hann ræði um hvernig skynsam-
lega megi bregðast við ýmiss
konar hegðun barna, svo sem
þrjózku, reiðiköstum , smálygum
o.s.frv. Hann fjalli um umgengni
við börn, agavandamál og rétt-
mæti hegninga.
Um annan þáttinn fjalli fóstra.
Hún ræði um leikþörf barna og
hvaða leikföng hæfa hverju
aldursskeiði, leiðbeini i föndri
o.s.frv.
Félagsráðgjafi taki að sér
þriðja þáttinn. Hann ræði um
opinbera þjónustu sem borgin
veitir. Hann fræði um Félags-
málastofnun Reykjavikurborgar
og hlutverk hennar
Um fyrirkomulag sliks nám-
skeiðs er það að segja, að ég teldi
heppilegt, að þaö færi fram i
Heilsuverndarstöðinni, eins og
bólusetning og afslöppun, og væri
auglýst þar. Námskeiðið sé haldið
á kvöldin að vetrinum, tvisvar til
þrisvar i viku, tvo tima i senn og
standi fjórar til sex vikur. Að
minnsta kosti tvö slik námskeið
ætti að halda á vetri hverjum, en
slikt fer auðvitað eftir þátttöku.
Námskeiðið sé einkum ætlað
verðandi mæðrum og barnsfeðr-
um þeirra, og svo ungum foreldr-
um.
Hagnýt foreldrafræðsla sem
þessi hefur verið reynd hér, hjá
Námsílokkum Reykjavikur, en
þvi miður var þátttaka dræm.
Þaö er þvi von min,að reynt
verði að ráða bót á þessu. Beini ég
þvi til háttvirtra borgarfulltrúa
að tillaga min verði send heil-
brigðisráði til athugunar og af-
greiðslu. Það hlýtur að vera bióð-
inni vænlegra til heilla en flest
annað, að þeir sem uppeldisstörf-
um gegna, fái sem bezt skilyrði
til að leysa þau vei af hendi. Við
lifum i þjóðfélagi sem verður si-
fellt flóknara, og sakir þess aö
piltar og stúlkur verða nú foreldr-
ar æ yngri, tel ég að foreldra
fræðsla eigi að verða einn þáttur
barnaverndar i þjóðfélaginu”.