Tíminn - 18.02.1972, Page 9
Föstudagur 18. febrúar 1972
TÍMINN
9
Úfgefwdi; Fra«rt*6l<ttarflcikl<urínn
:: FramkvsirKjaatióri,- Krls>(án Banedlkfssðtt^: Rjtstíórar; Þórarirth: : : :
Þórarinsson (áb), Artdrés Krlsfjánssoit, :Jón H«(g«St»n, IndriSt
G. Þorsteinsson og Tomas KaHsson. AugKýSÍnðaíilóri: Steitl-
grimur Gislason. Rilstjómorskrifstofur í Cddubúsinu, siflnar
1Í300 — 18306; Skrif?tofur Bankastrælj 7. — AfgretSsJusímÍ
11323. Auglýsingasltni 19523, Aftrar skrtfstofvr simf 18300.
Áikríftargíald kr. 12Í.Ö0 á mánuai Innanlands. ( lausasölu
kr, li.oo aintakts. — BlaSapront h.f. (Óffsett
Tvískinnungur stórveldanna
Viðbrögð Breta og Vestur-Þjóðverja við
hinni einróma ákvörðun Alþingis að færa fisk-
veiðilögsöguna við ísland i 50 sjómilur 1.
september voru endurnýjaðar yfirlýsingar um
útfærsla islenzkrar fiskveiðilögsögu sé and-
stæð þjóðarétti. Þá hafa flutningaverkamenn i
Hull i Bretlandi hótað að gripa enn á ný til
löndunarbanns á islenzk skip og hafa farið þess
á leit við brezk stjórnvöld, að sett verði bann á
innflutning á islenzkum vörum.
Þessi andstaða kemur til viðbótar hótunum
Efnahagsbandalagsins um að neita íslending-
um um eðlilega viðskiptasamninga, hverfi þeir
ekki frá áformum sinum um stækkun fiskveiði-
landhelginnar.
Af þessum viðbrögðum ætti öllum Islending-
um að vera ljóst, að það er löng og ströng
barátta fyrir lifsrétti þjóðarinnar framundan.
Sú órofa samstaða þings og þjóðar, sem inn-
sigluð var með Alþingissamþykktinni 15.
febrúar, mun verða okkar styrkasta stoð i
þeirri baráttu. Hér er við stórar og voldugar
þjóðir að glima. En við munum ekki lát undan
hótunum, viðskiptastriði né herskipaofbeldi.
Frá ákvörðun Alþingis verður ekki hvikað. Það
var festa og alvara i þeirri yfirlýsingu, sem
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra gaf á Al-
þingi 15. febrúar:
„Ég vil taka það skýrt fram við þetta tæki-
færi, að það verður ekki af rikisstjórnarinnar
hálfu um að ræða neinar tilslakanir frá þeirri
stefnu, sem mörkuð er með þessari Alþingis-
samþykkt. Rikisstjórnin mun fylgja henni fast
fram.”
En andstaða Breta og Þjóðverja gegn
baráttu smáþjóðar, sem berst fyrir rétti sinum
til einu náttúruauðlindarinnar, sem land
hennar fóstrar, gefur tilefni til að gera að um-
talsefni þann tviskinnung og það tvöfalda sið-
gæði, sem stórveldi leyfa sér að viðhafa i al-
þjóðamálum.
Engin þjóð heimsins er jafn háð fiskveiðum,
og þar með rúmri fiskveiðilandhelgi, og ís-
lendingar. Enginn leyfir sér að draga þá stað-
reynd i efa - ekki einu sinni Bretar og Vestur-
Þjóðverjar - en þessi staðreynd segir, að þjóð-
um heimsins beri þvi að sýna þá sanngirni að
leyfa íslendingum að hafa fiskveiðilandhelgi
sem sé eins rúm og mest sé viðurkennt i al-
þjóðasamskiptum de jure eða de facto. Suður-
Amerikuriki hafa tekið sér 200 milna landhelgi.
Islendingar fara aðeins fram á 50 milna fisk-
veiðilögsögu. En hver eru viðbrögð Breta og
Þjóðverja gagnvart 200 milum Suður-
Amerikurikja? Er það viðskiptastrið, hótanir
og ofbeldi? Nei. Þessi stórveldi hafa keppzt um
það á undanförnum árum að auka viðskipti við
Suður-Amerikuþjóðir i margvislegum mynd-
um og veitt þeim margvislega aðstoð við upp-
byggingu til lifskjarabóta i formi lána og fjár-
festingar. Þannig haga stórveldi seglum eftir
hagsmunavindi og beina nú spjótum sinum
gegn smáþjóð, sem berst fyrir lifi sinu.
—TK
ERLENT YFIRLIT
Prófkjörin í Flórída
og New Hampshire
Tekst Edmund S. Muskie að halda forustunni?
Kdmund S. Muskic
IIINN 1. marz næstkomandi
fer frain i Ncw Hampshire
fyrsta prófkjöriö í Banda-
rikjunum i sambandi viö út-
nefningu fiokkanna á fram-
bjóöendum i forseta-
kosningunum i haust. Fróf-
kjörinu hjá republikönum er
veitt litil athugli aö þessu
sinni, þvi að Nixon þykir sjálf-
kjörinn sem forsetaefni
þeirra. Þó keppa viö hann i
New llampshire tveir þing-
inenn, og er annar þeirra dúfa
en hinn haukur i afstööunni til
Vietnamstyrjaldarinnar.
Aðalathyglin beinist að próf-
kjörinu hjá demokrötum.
Forsetaefnin hjá demokröt-
um, scm hafa gefið kost á sér,
eru þegar orðin ellcfu, en i
prófkjörinu i New Hampshire
keppa ekki nema fimm þeirra.
EINS OG sakir standa nú, er
Edmund S. Muskie langlik-
legastur til að verða útnefndur
frambjóðandi demokrata á
flokksþingi þeirra, sem haldið
verður seint i júni. Skoðana-
kannanir benda til, aö hann
njóti mests fylgis flokksmanna
af þeim forsetaefnum, sem
hafa gefið kost á sér, og sé
jafnframt liklegastur til að
verða Nixon skæður keppi-
nautur. Sá, sem helzt gæti
keppt við hann i þessum efn-
um, er Edward Kennedy, en
hann neitar aö gefa kost á sér.
Þessu til viöbótar nýtur
Muskie svo stuðnings flestra
áhrifamestu þingmanna og
rikisstjóra i hópi demokrata.
Hið eina, sem virðist geta
orðið Muskie til hindrunar, er
það, að hann verði fyrir ein-
hverju áfalli i prófkjörunum.
Hann er eina forsetaefni
demokrata, sem ætlar að taka
þátt i þeim öllum og hyggst
sýna styrk sinn á þann hátt.
Hinir láta sér nægja að taka
þátt i prófkjörunum, þar sem
þeir telja sig sigurstrangleg-
asta. Af þessu leiðir, að þeir
geta einbeitt sér að vissum
rikjum, en Muskie verður að
dreifa kröftunum meira og
getur illa einbeitt sér að fáum
rikjum sérstaklega. 1 þessu
getur verið fólgin viss hætta
fyrir hann. Styrkur hans er sá,
að hann er sæmilega látinn af
öllum, en hins vegar hefur
hann fáa ákafa fylgismenn,
eins og sum hin forsetaefnin,
t.d. McGovern og Wallace.
Hæglega getur því komið fyrir
að hann verði fyrir áfalli i ein-
hverjum af prófkjörunum, en
þau fara fram í 23 ríkjum af
50.
ÞAR SEM New Hampshire
er eitt af rikjum Nýja Eng-
lands, en Muskie er öldunga-
deildarþingmaður fyrir eitt
þeirra (Maine), hefur jafnan
verið talið öruggt, að hann
vinni prófkjöriö þar. Spurn
ingin hefur aðeins verið sú,
hve glæsilegur sigur hans
verði.
Þau forsetaefni sem keppa
við Muskie i New Hampshire
eru George McGovern
öldungadeildarþingmaður frá-
Suður-Dakota, Vance Hartke
öldungadeildarþingmaöur frá
Indiana og Sam Yorty borgar-
stjóri i Los Angeles. Þessir
þremenningar hafa boðið sig
formlega fra» en til viðbótar
hafa svo stuðningsmenn
Wilbur D. Mills, formanns
fjárhagsnefndar fulltrúa-
deiidar Bandarikjaþings, lýst
þvi yfir, að þeir muni vinna að
þvi að láta skrifa nafn hans á
kjörseðilinn. Mills hefur ný-
lega lýst þvi yfir, að hann gefi
kost á sér sem forsetaefni, og
þykir hann likiegur til að fá
stuðning demokrata i suður-
rikjunum, en hann er frá einu
þeirra, Arkansas.
Þeir McGovern og Hartke
eru báðir andstæðingar
Vietnamstriðsins og keppa að
þvi að ná vinstra fylgi frá
Muskie. McGovern hefur þar
betri aðstöðu, þvi að hann gaf
miklu fyrr kost á sér og nýtur
stuðnings margra þeirra, sem
styddu Edward Kennedy, ef
hann gæfi kost á sér. Þeir
Yorty og Mills keppa viö
Muskie um hægra fylgið, og
benda siðustu spár til þess, aö
Yorty geti fengiö verulegt
fylgi. 1 fyrstu var framboð
hans ekki tekið alvarlega, en
hann þykir hafa hagað
kosningabaráttu sinni i New
Hampshire hyggilega og náö
eyrum hófsamra, ihalds-
sinnaðra kjósenda. Mest
munar þó um það, að áhrifa-
mesta og útbreiddasta blaðið i
New Hampshire, Manchester
Union - Leader, vinnur kapp-
samlega fyrir hann, en stund-
um hefur verið sagt, að þetta
blað geti ráðið afstöðu 15-20%
kjósenda i New Hampshire.
Þvi er haldið fram, að úr-
slitin i New Hampshire geti
ekki talizt hagstæð fyrir
Muskie, nema hann fái meira
en 50% greiddra atkvæða hjá
demokrötum. Þetta var lengi
vel talið öruggt, en nú eru
ýmsir þeirra, sem fylgjast
með kosningabaráttunni,
farnir að draga þetta i efa.
Það þykir þó hafa styrkt að-
stöðu Muskies,að tillögur þær,
sem hann hefur lagt fram um
lausn Vietnamstriðsins og ný-
lega var sagt frá hér i blaðinu,
hafa mælzt vel fyrir, og ekki
sizt hefur gagnrýni republik-
ana orðið vatn á myllu hans.
ÞOTT veruleg athygli
beinist nú að prófkjörinu i
New Hampshire, þykir liklegt
að prófkjörið, sem fram fer i
Flórida viku siðar eða 14.
marz, veröi miklu sögulegra.
Þar keppa öll forsetaefni
demokrata. Auk þeirra sem
áður eru greindir, bætast þar
við Hubert Humphrey
öldungadeildarþingmaður frá
Washington, John V. Lindsay
borgarstjóri i New York,
Eugene J. McCarthy fyrrv.
öldungadeildarþingmaður,
George C.Wallace rikisstjóri i
Alabama og blökkukonan
Shirley A. Chisholm, sem á
sæti i fulltrúadeild Banda-
rikjaþings fyrir eitt af kjör-
dæmum New Yorkborgar.
Samkvæmt siðustu spám
um horfur i Flórida hafa þeir
mest fylgi Muskie, Wallace og
Humphrey. Ósýnt virðist vera
hver þeirra muni fá flest at-
kvæði. Wallace gerði þeim
Jackson og Yorty mikinn
grikk, þegar hann ákvað að
taka þátt i prófkjörinu, þvi að
þeir höfðu gert sér vonir um
fylgi hægri sinnaðra kjósenda,
en liklegt þykir nú, að þeir
kjósi Wallace. Vegna fram-
boðs Wallace munu fylgis-
menn Mills hafa sig litt eða
ekkert i frammi i Flórida, og
Yorty hefur til athugunar að
beita sér litið eða ekkert þar,
heldur einbeita sér þvi betur
að New Hampshire.
I SAMBANDI við prófkjörið
i Flórida vekur framboð
Lindsays borgarstjóra sér-
staka athygli. Hann hefur
þegar hafið þar mikla sókn,
ekki sizt i sjónvarpi, og virðist
hann ekki skorta fjármagn.
Lindsay skipar sér lengst til
vinstri af frambjóðendum
demokrata, ásamt
McGovern.Margt bendir til að
Lindsay sér liklegur til að fá
góðar undirtektir og geti hæg-
lega svo farið, að hann fái
meira fylgi en McGovern og
nái þannig að verða sigur-
stranglegasta forsetaefni
vinstri sinnaðra demokrata.
Sagt er að fylgismenn Ed-
wards Kennedy telji það
óheppilegt, að styðji þvi sumir
þeirra McGovern i laumi.
Takist Lindsay að fá fleiri at-
kvæði en Humphrey og
Muskie, yröi það mikill sigur
fyrir hann og myndi styrkja
aðstöðu hans i þeim prófkjör-
um, sem á eftir fylgja.
Fyrir Muskie yrði það veru-
legt áfall, ef hann yrði ekki
nema þriðji eða fjórði i röð-
inni, t.d. á eftir Humphrey eða
Lindsay. Hitt sakaði hins
vegar minna, þótt Wallace
einn yrði fyrir ofan hann, en i
Flórida eru margir ihalds-
samir kjósendur, og er ekki
talið útilokað að þeir reyni að
sýna styrk sinn með þvi að
sameinast um Wallace. Úr-
slitin geta þvi hæglega orðið
þau, að Wallace fái flest at-
kvæði, þar sem fylgi frjáls-
lyndari kjósenda skiptist milli
tiu keppinauta hans. Þ.Þ.