Tíminn - 20.02.1972, Blaðsíða 16

Nú beinist heimsathyglin að Kína
Nixon kemur til
Peking á morgun
Kæfta Formósu
Meðan Nixon dvelst i Kina,
þykir nokkuð vist, að Formósu-
málið verði rætt i einkavið-
ræðum. Þar sem b&ðir aðilar vita
hversu viðkvæmt málið er, munu
þeir forðast að láta það hafa of
mikil áhrif til að skemma ekki
heimsóknina. Þó er hægt að
komast að vissu samkomulagi, án
þess að afstöðunni sé að nokkru
leyti breytt. Þess er til dæmis
ekki að vænta, að Kina gefi
Bandarikjunum neina opinbera
tryggingu fyrir þvi.að ekki verði
beitt valdi til að ná aftur yfir-
ráðum yfir Formósu. Álika
ósennilegt er,að Bandarikin gefi
Chang Kai-chek opinberlega upp
á bátinn.
Ljóst er af ýmsu, sem
leiðtogarnir hafa sagt siðan til-
kynnt var um heimsókn Nixons til
Peking, að afstaða rikjanna hvors
um sig stendur ekki lengur þvert
á afstöðu hins. Kina hefur allta tið
haldið fast við þaö, að það sé
innanrikismál að innlima For-
mósu i Kina. Allt þar til i fyrra
sögðu Bandarikin að F’ormósa
kæmi meginlandinu ekkert við og
að stjórnin þar væri hin eina lög-
lega i landinu. t nóvember sl. brá
svo við, að Henry Kissinger ráð-
gjafi Nixons tók til orða á þá leið,
að deila ,,hinna tveggja kin-
versku rikja” yrði að leysast meö
samningum. Þeir sem bezt
þekkja til málanna lita á þessi
orð Kissingers sem vott þess, að
stjórn Nixons sé nú reiðubuin að
viðurkenna, að h’ormósumálið sé
innanrikismál Kina.
t viðtali við James Reston i
New York Times i ágúst i fyrra,
sagð Chou En-lai, að Kina fær
ekki fram á lausn Formósu-
deilunnar þegar i staö.
,,För i þágu friðar”
Nixon lagði af staö á fimmtu
daginn með þá von i brjósti, að
ferðin yrði „ferö i þágu friðar”
eins og hann oröaði þaö. Aöur en
hann fór upp i flugvél sina, hélt
hann stutta ræðu á grasflötinni
við Hvita húsið, og hlýddu
þúsundir manna á mál hans.
Hann lagði enn einu sinni áherzlu
á, að ekki mætti búast við of
miklum árangri af förinni.
— Okkur mun framvegis sem
hingað til greina á um ýmislegt,
sagði Nixon, -en við verðum að
finna leið til að halda þvi áfram,
án þess að berjast i styrjöld. Ef
hún finnst i þessari för, verður
hún óneitanlega til friöar.
:!(lll gestir
Hið opinbera fylgdarlið Nixons
er 13 manns, þeirra á meðal
Rogers utanrikisráðherra og
Kissinger ráðgjafi, og svo auð-
vitað forsetafrúin. Kissinger fór
fyrstur til Kiná og hafði heim með
sér bqðið til forsetans að koma til
Kina. I annarri heimsókn sinni til
Kina undirbjó Kissinger forseta-
heimsðknina i samráði við kin-
versku leiðtogana.
Alls koma um 300 Bandarikja-
menn til Kina i sambandi við
heimsókn Nixons, sem er fyrsta
heimsókn vestræns þjóðhöfðingja
þangað. Tvær flugvélar með
blaðamenn innanborðs, um 80
manns, lögðu af stað frá
Washington rétt á undan forseta-
flugvélinni.
A bandariskan mæiikvarða er
þetta litill hópur, en þó sá lang-
stærsti, sem heimsótt hefur Kina i
25 ár.
Stór hluti heimsins mun þessa'
vikuna fylgjast i ofvæni með
einum óvæntasta og söglulegasta
atburði þessarar aldar: heimsókn
bandarisks forseta til Kina.
Gervihnöttur til endurvarps er á
sinum stað i geimnum, yfir
Gilbert-eyjaklasanum i vestur-
hluta Kyrrahafs, og bandarisk
sendistöð hefur verið flutt til
Shanghai. Um þetta net verður
heimsókninni komið um allan
Frh á bls. 13
Þegar Nixon forseti kemur til
Kina á morgun, hefur hann stigið
stórt skref í átt að þvi marki sem
hann setti sér, löngu áður en
menn héldu aö hann yrði forseti
Bandarikjanna. Undanfarið hefur
hann vakið athygli á ýmsu, sein
hann skrifaði árið I!)(i7, i árs-
fjórðungsrit, sem kallast „Erlend
málefni”. Þar stendur
m.a.:„Þegar fram i sækir, höfum
við alls ekki efni á að hafa Kina
utan við fjölskyldu þjóðanna.”
Sú staðreynd, að Nixon vakti
máls á þessu áður en hann bauð
sig fram i forsetakosningum,
sýnir, að grundvöllur er undir ák-
vörðun hans um Pekingförina.
Tilkynningin um,að Nixon ætlaði
til Peking var birt i júli s.l„ öllum
að óvörum. Margir hafa ef til vill
gleymt þvi, að Nixon var fyrsti
bandariski stjórnmálaleiötoginn,
sem vakti máls á nauðsyn þess að
bæta sambandið við Kina, og
fáum er kunnugt um að hann
hefur unnið að framgangi málsins
alla tið siðan.
Sa mningamögulcikar.
Sú áhætta er fyrir hendi i sam-
bandi við ferðalagið, að fólk búist
viðallt of miklu af þvi. Björtustu
vonirnar valda.sem kunnugt er,
stærstu vonbrigðunum. Vegna
þessa hafa bæði Nixon sjálfur og
Chou En-lai forsætisráðherra
Kina varað við of miklum vonum
og sagt.að gjáin milli landanna,
sem breikkað hafi siðustu 20
árin vegna algjörs sambands
leysis, verði ekki brúuð með fárra
daga viðræðum.
Samt sem áður vill alheimurinn
að einhver sérstakurárangur
náist af atburði, sem vakið hefur
svo geysilega atygli. Þar sem
báðir aðilar hafa viljað koma á
fundi og sýnt viðleitni til aö allt
megi takast sem bezt, þykir fóki
liklegt.að árangurinn verði ekki
aðeins venjuleg yfirlýsing.
l'egar rætt er um árangur,
eru einkum tvö atriöi, sem til
greina koma. t lyrsta lagi, að
komið verði upp þeim tækjum
sem tryggja eigi sambandið milli
Washinton og Pekin og i öðru lagi,
að samningar verði gerðir um
verzlunar- og menningarleg sam-
skipti landanna. 1 þetta sinn er
ekki búizt við að samkomulag
náist um l'ullt stjórnmálasam-
band Bandarikjanna og Kina.
Formósustjórnin er viðurkennd
af Bandarikjunum, eins og
kunnugt er, og Alþýðuveldið
hefur alltaf neitaö að hafa sam
band við riki, sem viðurkenna
Formósustjórnina sem hina einu
stjórn Kina.
Nixon fiandarfkjaforseti
Kissinger (fremst til vinstri) og meöiimir nefndar hans við Kinamúrinn. Bandarikjamennirnir dvöldu f Kfna
i október sl. við undirbúning þeirrar heimssögulegu feröar, sem nú er hafin.
EF TIL VILL EKKI
Á DAGATALINU - EN í TÍZKUNNI
SANNKÖLLUÐ
ARAAULI 1 A • SIMI 86-113
Sunnudagur *
20. febrúar 1972 *