Tíminn - 22.02.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Þriöjudagur 22. febrúar 1972
Edward Derwinski, formaður bandarísku þingmannanefndarinnar, sem heimsótti ísland í sumar:
Kröfur íslendinga í land-
helgismálinu sanngjarnar
Kdward Derwinski þingmaöur
er það, sem sumir tslendingar
kalla dæmigcrður Amerikawdi:
Burstaklipptur, hýr og talar meö
hrcim Miðvesturrikjamanns. En
viö nánari kynni koma sérein-
kennin i Ijós. Derwinski, sem
veriö hefur þingmaöur fyrir
Chicago, Illinois i 14 ár, cr sagn-
fræðingur aö menntun og hcfur
mjög skarpan skilning á heims-
pólitikinni.
1 lok siðastliðins ágústmánaðar
kom Derwinski ásamt litilli dótt-
ur sinni, Maureen Sue, til tslands
með fleiri þingmönnum og sena-
torum til að kynna sér afstöðu
nýju stjórnarinnar sérstaklega
varðandi Nato-stöðina.
,,Eg var afar hrifinn af fólkinu
og landinu, að minnsta kosti þvi,
sem ég sá af þvi, og dóttir min
hafði gaman af að koma á bak is-
lenzkum hesti”, sagði Derwinski.
Nýlega tók Derwinski sæti sem
einn af fulltrúum Bandarikja-
manna á Allsherjarþingi Samein-
uðu þjóðanna. Samt gerir hann
sér engar tálvonir um, að Sam-
einuðu þjóðirnar muni leysa
vandamál heimsins, og af sömu
skarpskyggni, blandaðri dálitilli
tortryggni, iitur hann á þróun is-
lenzkra stjórnmála.
„Það er of snemmt að dæma
nýja stjórn, áður en hún byrjar að
stjórna”, segir Derwinski, „enda
skilst mér, að innan stjórnarinnar
séu menn enn þá ósammála um,
hver staða varnarstöövarinnar
verði”.
Hann segir, að hinn aukni floti
Rússa i Norður-Atlantshafi sé
ekki nýr af nálinni. Hið nýja sé af-
staða nýju stjórnarinnar á Is-
landi.
„Rússar hafa verið að byggja
flota sinn hægt og bitandi, við höf-
um bara ekki tekið eftir þvi. Viö
hefðum átt að hafa áhyggjur af
þessu fyrir löngu, og ekki einung-
is við, heldur einnig Norðmenn
Danir og aðrar Nato þjóðir, sem
þetta snertir vegna landfræði-
legrar legu.
Að fjarlægja Natóstöðina i
Keflavik myndi af skiljanlegum
átæðum gleðja Rússa, segir Der-
winski, en spurning hvort það
berður hagkvæm breyting fyrir
tslendinga, og hann svarar sjálf-
ur:
„Maður verður að skoða hnött-
inn i heild. Rússar hafa aukið
framtakssemi sina á Miðjarðar-
hafi, þeir eru að leita að nýjum
bækistöðvum á Indiandshafi, og
þeir hafa enn þá not af kubönsk-
um höfnum.Vegna þessarar þró-
unar er nauðsynlegt, að hinn
frjálsi heimur sé áhyggjufullur
yfir vaxandi hernaðarmætti
Sovétrikjanna á höfunum.”
Derwinski telur óliklegt, að ís-
lendingar geti sjálfir annazt hefur herskyldu, muni ekki kunna
varnarstöðina i Keflavik, þar sem sð beita.
um margbrotin hernaðareftirlits- „Mérskilst, að eina framlag Is-
tæki sé að ræða, sem þjóð er ekki lands til Nató sé að láta i té svæði
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimill!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|
Sólveig Eggerz Brownfeld ótti þetta |
viðtal við Edward Derwinski í |
1 Wasihnington eftir heimsókn hans |
1 til íslands |
Iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
fyrir varnarlið. Það leggur hvorki
fram mannafla ne'fé”, segir Der-
winski. „Stöðin þjónar gagn-
kvæmum tilgangi. Hún er mikils-
virði fyrir Bandarikin til at geta
fylgzt með Sovétflotanum, en Is-
lendingum sér hún fyrir loftvörn-
um.”
Derwinski álitur, að það verði
að vera mál milli Nato og is-
lenzku rikisstjórnarinnar, hvort
Islendingar geti verið áfram i
Nato, án þess að leggja til var-
narstöðina.
Hann segist álita, að íslending-
ar hafi góð kjör núna varðandi
herstöðina, og róttæk breyting á
þeim mundi hvorki verða Banda-
rikjamönnum, Nato né Islending-
um i hag.
„Hversu mikinn áhuga Rússar
hafa á fslandi, veit enginn nema
þeir sjálfir”, segir Derwinski, en
hann ráðleggur söguskoðun til að
sjá málin i réttum hlutföllum.
Hann telur bezt að byrja á þvi að
athuga reynslu Chamberlains i
Muchen, þegar hann hugðist fá
endanlegan friö með þvi að vera
hlutlaus og afhenda Tekkóslóva-
kiu.
„Eftir lok siðari heimsstyrjald-
arinnar komu Dubeck og fíeiri,
sem héldu, að þeir gætu verið hlut
lausir, en Rússar sönnuðu, að þeir
hleyptu engum út fyrir sitt valda-
svæði”, sagði Derwinski.
Hann vitnar lika i reynsluna af
Rússum i Arabarikjunum.
„Rússar geta gefið alls konar vin-
samlegar yfirlýsingar, þó þeir
geri allt annað en þeir segja. I
Súdan t.d. þóttust þeir vera vin-
veittir stjórninni, meðan þeir
unnu að velta henni úr sessi.”
„Ef þetta er „modus operandi”
Rússa, þá ber að fara varlega i
öllum viðskiptum við þá”, segir
Derwinski. Hann telur það
hugsanlegt, að Islendingar geti
verið hlutlausir án varnarliðs
fyrst um sinn, en um leið og eitt
hvað beri út af i heiminum, yrði
Island á svipstundu hertekið af
Rússum.
Hann bætir við: „Ef Banda-
rikjamenn færu frá stöðinni og
hún væri eftir eins og hún er, yrði
það mikil freisting fyrir Rússa að
flytja inn og nota hana.”
Útfærslu landhelgarinnar telur
Derwinski alls óskylt herstöðva-
málinu hvað Bandarikjamönnum
viðvikur. Kröfu Islendinga i þvi
máli telur hann sanngjarna.
„íslendingar byggja efnahag
sinn meira og minná á fiskveið
um, og eðlilegt er, að þeir leggji
sig alla fram til að vernda fisiðn-
að sinn,” segir þingmaðurinn.
„Vegna sérstöðu islenzks efna-
hags er réttlætanlegra fyrir þá að
færa út landhelgi sina en nokkra
aðra þjóð, sem ég þekki”.
TILRAUNAÚTGÁFA FYRIR
12 ÁRA BÖRN
Fátækar vorlegar smámeyjar,
sem stiga dans i túni. Úr Fuglinn i
fjörunni.
Aldrei hafði Sigurður séð svo
ámáttleg kvikindi. Úr Himin-
bjargarsögu.
OÓ-Reykjavik.
Nv lestrarbók handa 6. bekk
barnaskóla er komin út hjá
Rikisútgáfu námsbóka. Þorleifur
Hauksson, cand. mag., og Gunnar
Guðmundsson, skólastjóri, völdu
efnið og sáu um útgáfuna. Sömdu
þeir einnig skýringar, sem fylgja
bókinni. 40 myndir og skreytingar
eftir Harald Guðbergsson eru i
bókinni.
Þetta er bráðabirgðaútgáfa.
sem bæta á úr þörf á auknu
lestrarefni 12ára barna. Er bókin
hugsuð sem tilraunaútgáfa til
undirbúnings heildarendurskoð-
un á lestrarefni barnaskóla. Er
ætlunin að gefa út á næstunni út-
gáfur ætlaðar yngri börnunum.
1 bókinni er kafli úr Egilssögu
og nokkrar þjóðsögur. Þá er valið
i hana efni eftir marga af fremstu
rithöfundum þjóðarinnar og
dálitið er af þýddu efni, m.a. eftir
William Heinesen.
Abu Dhabi — Kloi
Bedúín
borgari
3. grein norska blaða
Margir tala um „oliuævin
týrið”, og hver hefur lika
lifað annað eins og það, sem
átt hefur sér stað i þessu litla
furstadæmi? Það er eins og nú-
timaævintýri úr „Þúsund og einni
nótt”. Gjörbreyting hefur orðið á
fimm árum, landið hefur breytzt
úr kyrrstæðu bedúinasamfélagi i
arabiska Klondyke með skjótum,
æsingslegum hætti. Klondyke,
þar sem allt snýst um oliu — hið
svarta gull.
Olian streymir frá Abu Dhabi —
peningarnir streyma að. I fyrra
gat Sayed Manni al-Otaibi oliu-
ráðherra gefið upp oliuhagnað að
upphæð 32.500 milljónir króna.
Fyrir tiu árum voru heildartekjur
rikisins aðeins um 50 milljónir.
Þáverandi landsdrottinn þessa
eyðimerkursvæðis taldi eignir
sinar i úlföldum og döðlutrjám —
núverandi soldán er einn af
auðugustu mönnum heims.
íbúar Abu Dhabi eru aðeins um
55.000, og þar sem arðinum af
oliunni er skipt réttlátlega, eru
árstekjur hvers einstaklings nær
650.000 kr., og skattfrjálsar, þvi
hér þarf fólk ekkiað greiða skatta
og skyldur.
Miðað við stærð er Abu Dhabi
nú óumdeilanlega auðugasta
land I heimi. Kuwait var i mörg
ár efst á blaði hvað meðaltekjur
snerti, en hefur nú ekki roð við
þessum nágranna sinum við
Persaflóa. Og munurinn á meðal-
tekjum i Abu Dhabi.pg öðrum
löndum heims eykst stöðugt.
Þetta litla eyðimerkurriki fékk
stóra vinninginn i þvi happdrætti,
sem oliuleitin er. Olian streymir
fram i sivaxandi magni, og Abu
Dhabibúar eru rétt byrjaðir að
taka af þessari miklu auðlind.
Reiknað er með að oliutekjurnar
tvöfaldistá næstu tveim árum, og
að 1975 verði þær orðnar 90-105
þús. milljónir króna. Búizt er við,
að oliuframleiðslan verði komin
upp fyrir 100 milljónir lesta árið
1976.
Hraðfara þróun.
Allt ber oliuauðnum vitni.
Varla nokkurs staðar i Mið-
Austurlöndum eru slikar
byggingaframkvæmdir.
Rödd prestsins úr turni bæna-
hússins er borin ofurliði af
hávaða frá þúsundum bila,
dráttarvéla, steypuhrærivéla og
jarðýtna. Borgin Abu Dhabi —
landið og höfuðborgin heita sama
nafni — kemur fyrir sjónir sem
einn mikill byggingarstaður.
Skrifstofubyggingar, hótel og
auðmannahús spretta eins og
sveppir upp úr sandinum. Nýja
simstöðin litur út eins og höll, og
er ekki ein um það. Úti fyrir kvik-
myndahúsunum glampa neon-
ljósaskilti i sterkum litum. 1
ljósaskiptunum kvikna hundruð
ljósa á glæstri strandgötunni —
óvenjuleg og töfrandi sjón
mörgum, á stað þar sem götu-
lýsing kom fyrst til sögunnar
fyrir tveim árum.
Allt er þetta oliunni að þakka.
En ibúar Abu Dhabi eru fremur
ruglaðir en hamingjusamir vegna
alls þessi rikidæmis, sem svo
skynciilega flaut yfir þetta
bedúínasamfélag, sem átti sinn
sérkennilega og fastmótaða lifs-
máta.
Stór stökk.
Abu Dhabi hefur stokkið beint
úr 15. öldinni yfir i þá 20. — frá
miðöldum yfir i oliuöldina, segir
Mounir Chalwai hóteleigandi,
sem fluttist hingað frá Libanon.
Fyrir tiu árum bjuggu ekki aðrir i
landinu en 15.000 bedúinar og
veiðimenn, sem áttu i stöðugri
baráttu við miskunnarlausa
náttúru til þess að draga fram
lifið. Abu Dhabiborg var litið
meira en leirkofaþyrping, þar
sem nokkrar þúsundir manna
höfðust við — litil verzlunar