Tíminn - 29.02.1972, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 29. febrúar 1972
TÍMINN
9
Ofgefandl; Prawídkttarfíokkurfnn
Framkvaarndavfiúri; Krlstfán Bene-dfkUsau, ftjtsijörarí Þórarinb
::: : : Þd’rarlnsson : táb);: AndréS:; :Krki<{énSSbrt,:: Jón: Hefgai&rt/: IbdrRSf ; /
C. Þorsteinsson og Tómas Ksrfsson, Auglýsinsfaítjórf: Steln-
arímur Cislason. RHsftÓrnarskrifstofur ■( J6ddubúsmu/ SÍtrter
léaðo — 1H3Q&. 5krif?tofur Bankastraéff 7. — Afgretösiusimi
11323. Augfýsíitgaslmi 19523, Aðror skrifstofur simj T830fl,
Áskriftargtald kr, 22S.0Q á mánúSt Innanlands, í lausasclu
' kr. li.ofl elntaktö. — fitaöaprebt h.f. (öffsat)
Kröfur menntaskólanema
Siðastliðinn föstudag minnti Landsamband
menntaskólanema eftirminnilega á helztu
baráttumál sin.
Aðalkröfurnar eru fimmþættar og fjalla um
nýtt átak i húsnæðismálum menntaskóla-
stigsins, að lögum um menntaskóla frá 1970
verði framfylgt, að námsaðstaða verði söm og
jöfn um land allt, að vald nemenda i skóla-
stjórnum verði aukið og að unnið verið úr verk-
legum úrlausnum nemenda.
Allt eru þetta eðlilegar kröfur, þótt ekki
verði öllum þeirra komið fram i skyndi. En það
má ekki draga úr þvi, að markvisst verði unnið
að framgangi þeirra.
Þess ber vitanlega einnig að gæta, að þótt
húsnæðismál menntaskólastigsins séu i ólagi,
gildir það ekki siður um önnur stig skólakerfis
ins. Sum þeirra eru enn verr á vegi stödd.
Núverandi rikisstjórn tók við þessum málum i
algjöru öngþveiti, og þvi var framlag til skóla-
bygginga stóraukið á fjárlögum þessa árs.
Þannig var byggingaframlagið til Kennara-
skólans aukið um 103%,til iðnskóla um 90%, til
héraðsskóla um 80%, til barnaskóla og gagn-
fræðaskóla um 37%, en til menntaskóla um
aðeins 12%, þvi að þörfin var talin enn meiri á
öðrum stigum skólakerfisins.
Af áðurgreindum kröfum er ekki minnst
ástæða til áð árétta kröfuna um, að námsað-
staða verði söm og jöfn um allt land. í greinar
gerðinni, sem fylgdi kröfunum, sagði m.a. svo
um þetta atriði:
,,Hið lága hlutfall menntaskólanema frá
landsbyggðinni miðað við hlutfall nemenda frá
þéttbýliskjarnanum, sýnir einna bezt hve
mikið óréttlæti rikir enn i þessum málum. . .
Nám á ekki að vera forréttindi hinna efnaðri,
heldur almenn mennréttindi”.
Undir þessi orð ber að taka. Framar öðru
þarf að stefna að þvi, að námsaðstaðan verði
svipuð um land allt, og það mál verður heil-
brigðast leyst á þann veg, að skólar verði ekki
siður reistir i dreifbýli en þéttbýli.
Viðskiptahallinn
Það er kunnara en frá þurfi að segja,að
mikill halli varð á verzlunarjöfnuðinum við
útlönd á siðastliðnu ári. Haldist þessi halli
áfram, eins og horfur eru á að óbreyttu
ástandi, mun gjaldeyrisinneign banka erlendis
ganga fljótt til þurrðar. Stjórnarandstöðu-
blöðin hafa réttilega bent á þetta og krafizt að-
gerða af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Rikisstjórnin hefur nú stigið nokkurt skref i
þessa átt með þvi að draga úr heimild til vöru-
kaupalána erlendis. Þá bregður svo við, að
þetta er harðlega gagnrýnt i stjórnarandstöðu-
blöðunum, án þess að þau bendi á nokkurt
annað úrræði.
Slik er nú stjórnarandstaðan á íslandi. Það
er krafizt aðgerða, en siðan snúizt gegn sér-
hverju, sem gert er.
Þ.Þ.
Gerður Steinþórsdóttir:
Brjóstvit og barnauppeldi
ÞANN 3ja febrúar s.l. flutti
ég tillögu i Borgarstjórn
Reykjavikur um hagnýta for-
eidrafræöslu i tengslum við
Heilsuverndarstöðina. Fyigdi
ég tillögumii úr hlaði með
stuttri greinargerð, og birtist
hluti hennar i Timanum 11.
febrúar. i útvarpsþættinum
ABC 23. fcbrúar var vikið að
þessari tillögu og rætt um
nauðsyn þess að ætla slikri
fræðslu stað i skólakcrfinu. Að
þvi mun sennilega koma, að
uppeldisfræði verði kennd i
samskóium landsins. En sliku
verður ekki komið til vegar á
einum degi. Þvi tel ég heppi-
iega lausn eins og sakir standa
aö Heilsuverndarstööin taki
hagnýta foreldrafræðslu inn i
starfsemi sina. Það gæti stuðl-
að að þvi að breyta þeim
almenna hugsunarhætti, að
uppeldi barna kerfjist engrar
þekkiugar.
Tii frekari glöggvunar á
þessum málum þykir mér rétt
að birta hér greinargerðina i
heild.
ÞAÐ ER staðreynd, að I
Reykjavik, sem telur nær
hundrað þúsund íhúa, eru
fyrir hendi ýmis alþjóðleg
vandamál stórborgarlifs:
taugaveikiun, ofneyzla áfeng-
is, uppeldisvandamál o.s.frv.
Ýmsir draga i efa, að Is-
lcndingar séu að eðlisfari
góðir uppalendur, á hinn bóg-
inu hafi ekki á það reynt fyrr
en nú. Þessu til skýringar
má nefna hinn alkunna veik
leika landans gagnvart öllu
sem kallast gáfur, en vanmat
á ýmsum góðum dyggðum,
svo sem reglusemi, heiðar-
leika og réttlætiskennd. Sið-
ustu áratugi hefur orðið bylt-
ing i þjóðiifsháttum eins og
ailir vita. Afar okkar og ömm-
ur ólust upp i kyrrstæðu
hænda þjóðfélagi, þar sem
heimilin voru mannmörg og á
ýmsa lund sjálfum sér næg.
Nú er svo komið, að sveitirnar
eru mannfáar, en fólk hefur
flykkzt inn i þéttbýlið, og er
þvi að vonum, að við kunnum
ekki enn nema til hálfs að lifa i
borg. Telja má, að sá siður að
setja börn út á götuna, — en
liann mun vera einstæöur
meðai siðmenntaðra þjóða, —
sé runninn fra þeirri tið er is-
lendingar voru bændaþjóð og
börnin voru sett út i hlað-
varpann.
ÞEGAR skólar tóku til
starfa hér á landi, gerðu ýmsir
sér Ijóst að uppeldi krcfst
þekkingar eins og önnur störf.
Það var á þeim timum, þegar
konur voru fyrst og fremst
aldar upp til að veröa mæður
og húsfreyjur. Uppeldisfræði
hcfur þvi verið kennd i
Kvennaskólanum í Reykjavík
og svo i húsmæðraskólum
landsins, þaö er að segja:
þeim skólum sem sérstaklega
eru ætlaðir konum. Auk þess
kenna nú örfáir sérskólar upp-
eldisfræði svo sem Kennara-
skólinn og Fóstruskólinn.
Ilins vegar er uppeidisfræði
hvergi kcnnd á skólaskyldu-
stigi að undanskildum
Kvennaskólanum.
ALLIR VITA, sem til þekk-
ja, að það er ekki litið starf að
vera góður uppalandi i
obrgarsamfélagi nútimans.
Flestir eru sammála um að
heimilin gegni þýðingarmesta
uppeldishlutverkinu, og þar sé
grundvöllurinn lagður að and-
legur og lfkamlegu heilbrigöi
barnsins. Aðrir aðilar gegna
einnig mikilvægu hlutverki,
fóstrur, kennarar og æsku-
lýðsleiðtogar.
En hvernig eru foreldrar
almennt undir það búnir að
gegna hlutverki uppalandans?
Flestir hafa hvorki rcynslu né
bóklega þekkingu, og hér
kemur einnig til atriði sem er
Gerður Steinþórsdóttir.
nútimafyrirbæri: piitar og
stúlkur verða foreldrar æ
yngri og að þvi skapi
óþroskaðir og fákunnandi, og
valda þvi ekki hlutverki þvi,
scin þeim er fengið f hendur.
Miðaldra kona sagöi um gift-
ingu ungs fólks nú á tfmum, að
i sinu ungdænii hefði það litið
út eins og sendisveinninn og
harnapian væru að giftast, svo
fátiðar voru ungliugagiftingar
þá.
Og nú kem ég að kjarna
málsins: hvcrs vegna ég tel að
koma cigi á fót foreldra-
fræðslu einniitt í tengslum við
Heilsuverndarstöðina.
UM ÁRABIL hefur Heilsu-
vcrndarstöðin veitt verðandi
inæðrum góða heilbrigðis-
þjónustu. Einnig hefur stofn-
unin haft með höndum eftirlit
tneð börnum fyrstu þrjá mán-
uðina cftir fæðingu, vigtað
barnið til að sjá livort það
þyngdist cðlilega og ráölagt
um mataræði. Jafnframt er
barniö bólusett sjö sinnum
fyrsta árið. Slik þjónusta er
ómetanleg og veitir mikið
öryggi.
Einnig má geta þess, að for-
stööukona Kæöingarheimilis-
ins hefur um nokkurt skcið og
mcð góðum árangri haldið
námskciö fyrir barnshafandi
konur í afslöppun og leikfimi,
rælt um þroskaferil fóstursins
og fæöinguna. Slik fræösla er
ágætur undirbúndingur, sem
eyðir ótta við hið óþekkta og er
nokkur andlcg aðlögun undir
það scm koma skal.
Nú spyr ég: Er ekki jafn
nauösynlegt aö liafa þekkingu
á eðli og þroskafcrli barna og
vita hvað hæfir hverju aldurs-
skeiði, eins og hitt að gcfa
harninu rétta fæðu, þrifa það
og bólusetja?
ÞAR SEM sú þjónusta sem (
Heilsuverndarstöðin veitir er
vel af hendi lcyst, tel ég að
hagnýtri foreldrafræðslu sé
bez.t komið fy rir í tengslum við
hana sem einum þætti barna-
verndar. Heisluverndarstöðin
er i tengslum við foreldrana
(einkum þó móöurina), og á
þessum limamótum ævinnar
er fólk móttækilegast fyrir
slikri fræöslu.
Eg vil minna á þau orð Hall-
dórs Laxness, sem rituö voru
á þvi herrans ári 1925, að
harnauppeldi sé ekkert
handahófsverk og skáldið
spyr: „llvaö veit rjett og sljctt
kona yfirleitt um, hvernig á að
ala upp börn?” Siðan heldur
Laxness áfram: „Barnaupp-
eldi i siðmentuðu þjóðfélagi
er námsgrein, list, visindi,
fjarri þvi að geta vcrið handa-
hófsverk hverrar kvenkindar
sem á einn eða annan hátt
hefir flæmst inn i hjóna-
bandið”.
Við tökum . eftir þvi, að
hér er rætt um konuna sem
uppaldanda, en karlinannsins
ekki gctið. En margt hefur
breytzt á háifri öld. Fyrir
nokkrum árum þótti sjálfsagt
og cðlilegt að börn fylgdu
mæðrum sinuni ef til skiln-
aðar kom, en nú gerir faðirinn
æ meiri kröfur til barna sinna,
og aldrei hafa jafnmörg for-
ræöisdeilumál koinið fyrir
baniaverndarnefnd og einmitt
nú.
Nú MUN ég reifa hug-
myndir minar um hagnýta
foreldrafræðslu. Námið verði
þriþætt. Um einn þáttinn fjalli
sálfræðingur eða uppeldis-
fræðingur. llann skýri þroska-
skeið barnsins, einkenni þess
og þarfir. Hann fjalli um
skyldur og ábyrgð foreldra.
Ilaiiii ræði um hvernig skyn-
santlega megi bregðast við
ýmiss konar hegðun barna,
svo sem þrjózku, reiöiköstum,
smálygum o.s.frv. Hann fjalli
um umgengni við börn, aga-
vandamál og réttmæti hegn-
inga.
Um anuan þáttinn fjalli
fóstra. Hún ræði um lcikþörf
barna og hvaða lcikföng hæfa
livcrju aidursskeiði, leiðbeini i
föndri o.s.frv.
Kélagsráðgjafi taki að sér
þriðja þáttinn. Hanii ræði uin
opinbera þjónustu sém borgin
veilir. Hann fjalli um Félags-
málastofnún Reykjavik-
urborgar og hlutverk liennar
(t.d. mæðraheimili og fjár-
hagsicga aðstoð), um dag-
hcimili, leikskóla, um gæzlu-
vclli og skynsamlega notkun
þeirra.
UM FY RIRKOMULAG
sliks námskeiðis cr það að
scgja, að ég tcldi heppilegt, að
það færi fram á lleilsu-
verndarstöðiimi, eins og bólu-
sctning og afslöppun, og væri
auglýst þar. Náinskciðið sé
haldið á kvöldin að vetrinum,
tvisvar til þrisvar i viku, tvo
tima i senn og standi fjórar til
sex vikur. Að minnsta kosti
tvö slik námskeið ætti að
halda á vetri hverjum, en
slikt fer auðvitað eftir þátt-
töku. Námskeiðið sé einkum
ætlað verðandi mæðrum og
barnsfeðrum þeirra, og svo
ungum foreldrum.
Ilagnýt foreldraffæðsla scm
þessi hefur verið reynd hér lijá
Námsflokkum Reykjavikur,
en þvi miður var þáttlaka
dræm. Orsakir þcss kunna að
vera ýmislegar: að hún hafi
farið fram hjá fólki, það liafi
ekki kunnað að notfæra sér
liana og siðast en ekki sizt sú
landlæga skoðun, að fólk þurfi
ekki á slikri fræðslu að halda.
Þelta er úreltur hugsun-
arháttur, byggður á misskiln-
ingi og fordómum. Engum
finnst einkennilegt að maður
scm ætlar sér að verða kenn-
ari, lögfræðingur eða læknir,
leiti sér menntunar á þvi sviði,
en þegar til barnauppeldis
kemur á brjóstvitiö eitt að
ráða.
Það er þvi von min að reynt
verði að ráða bót á þessu. Það
hlýtur að vcra þjóðinni væn-
legra til lieilla en flest annað,
að þeir sem uppeldisstörfum
gegna fái sem bezt skilyrði til
að leysa þau vcl af hendi. Við
lifum i þjóðfélagi, sem verður
sifellt fióknara og sakir þess,
að piltar og stúlkur verða for-
cldrar æ yngri, tel ég að for-
cldrafræðsia eigi að verða
einn þáttur barnaverndar i
þjóöfélaginu.
ÞRIÐJUDAGSGREININ