Tíminn - 03.03.1972, Blaðsíða 8

»
TÍMINN
Föstudagur 3. marz 1972.
AÐ árið 1771 var f'yrsta fangelsishúsið reist á is-
landi, Stjórnarráðshúsið núverandi, árið 1872 var
hafizt handa við byggingu Hegningarhússins við
Skólavörðustig, og árið 1%1 var rikisfangelsi búið
til á pappirunum og er þar enn. Það gerist ýmis-
legt á aldarfresti.
AI) hin fyrirhugaða sjúkrahússbygging á Litla-
Ilrauni var tekin i notkun sem fangahús árið 1928,
og nýverið hefur verið við hana bætt, en þar með
eru afrek rikisins á þessu sviði talin.
AÐ fangar segja, að þeim sé lifsnauðsyn á þvi að
fá að vinna meðan á fangavist stendur.
AÐ íangar á Litla-IIrauni fá að vinna tvo tima á
dag, en eru iðjulausir aðra tima dagsins, og fá i
kaup u.þ.b. 2.000 á mánuði. Af þeim peningum
verða þeir að greiða öll lyf, vinnuföt og efni til
föndurs.
AÐ Grænlendingar dæma menn ekki til fangelsis-
vistar, heldur til vinnu við framleiðslustörf.
AÐ Finnar dæma þá, sem gerast sekir um ölvun
við akstur, til þess að vinna við uppbyggingu
vegakerfisins.
AÐ fangar, sem tekið hafa út refsingu sina á
Litla-Hrauni, segja, að hefning þeirra byrji fyrst,
þegar þeir standa á hlaði Umferðamiðstöðvar-
innar og þurfa að leggja út i lifið á nýjan leik.
Sumir þeirra vilja heldur fara i fangelsi aftur, en
að takast á við þann vanda.
AÐ bréf til fanga á Litla-Hrauni og frá þeim eru
ritskoðuðaf fangelsisstjóranum, er hins vegar er
ekkert eftirlit haft með þvi, hvað föngum og gest-
um þeirra fer á milli.
AÐ þeir, sem eru dæmdir til varðhaldsvistar
vegna ölvunarakstursbrota, fá þeirri varðhalds-
vist breytt i sekt.
AÐ ekki er til nein „statistik” yfir afbrot eða af-
brotamenn, þótt slikt sé alger forsenda þess að
gera sér grein fyrir skynsamlegum leiðum til úr-
bóta a þessu sviði.
AÐ geðsjúkir fangar fá ekki vist á geðveikrahæli,
heldur verður að hafa þá i gæzlu i Hegningar
húsinu við Skólavörðustig.
AÐ vinneyzla er talin eiga þátt i 70-80% afbrota.
AÐ þjóðfélagið eignast þá afbrotamenn, sem það
á skilið.
llegniiif'arhúsif) vift Skólavörftustig i Reykjavík.
FANGELSISMÁUN
í BRENNIDEPU
Merk rdðstefna
— rætt við Friðgeir Björnsson, formann ÆSÍ
— Hvernig stóft á þvi, aft Æsku-
lýftssamband islauds gekkst fyrir
ráftstefnu um fangelsismál?
I stjórn ÆSl komu fram raddir
fyrir nokkru um, aft ástandift i
fangelsismálum þjóðarinnar væri
slikt, aö brýna nauftsyn bæri til aft
taka þau mál til umræðu og knýja
á um úrbætur.
Fangelsismál eru þess
eftlis, aft fáir verða til aö
sinna þeim, aftriren þeir, sem til
þess eru ráftnir, og þvi vilja þau
gj*
gjarnan verfta algerlega útundan
i allri þjóöfélagsumræftu, og
dragast aftur úr á allan hátt.
bessi mál eru þess eftlis, aft þau
þykja ekki likleg til uppsláttar á
vettvangi stjórnmála, enda þótt
refsi- og fangelsismál séu óhjá-
kvæmilegur fylgifiskur allrar
þeirrar lagasetningar, sem
refsing liggur við aö brjóta.
Meft þetta i huga tók stjórnin
ákvörðun um aft halda ráftstefnu
um fangelsismál, og sú ráftstefna
var haldin 26-27. febrúar s.l. i
Norræna húsinu.
Ég vil sérstaklega taka fram i
þessu sambandi, aft Sakfræöinga-
félag tslands hélt i nóvember s.l.
velheppnafta ráðstefnu um sama
efni, og þar hófst raunar sú um-
ræfta, sem nú stendur yfir.
— Hvernig var unnift aft undir-
búningi ráftstefnu Æskulýftssam-
bandsins?
Stjórnin snéri sér strax til
þeirra Hildigunnar Olafsdóttur,
cand. polit. og Sveinbjarnar
Bjarnasonar stud theol., sem
bæfti hafa sérþekkingu á þessum
málum, og voru þau fús til þess aft
vinna aö undirbúningi ráftstefn-
unnar svo og aft taka þátt i henni.
Þá unnu einnig aft undirbúningn-
um framkvæmdastjóri ÆSt,
Allan Magnússon, og einstakir
stjórnarmenn.
Upphaflega var áformaft aft fá
refsifanga til þess aft taka þátt i
ráftstefnunni. Beiftni okkar þar
um tók dómsmálaráftuneytiö til
vinsamlegrar athugunar, en
nifturstafta varft sú, aft ekki þótti
fært aft verða vift henni.
Hins vegar var leyfi veitt til
þess aft taka upp á segulband vift-
töl vift fanga, en vifttölin voru
siftan leikin af bandinu á ráft-
stefnunni sem hluti af um-
ræöunum.
bá leituðum vift til áhuga-
manna og sérfróftra manna um
Friftgeir Björnsson
þátttöku, og urftu þeir vel vift
okkar málaleitan.
1 panelumræftunum, sem fram
fóru á laugardaginn tóku þátt auk
Hildigpnnar ólafsdóttur og
Sveinbjarnar Bjarnasonar, Ed-
varft Sigurftsson, alþingismaftur,
Halldór Gröndal stud. theol. og
Jón Thors, deildarstjóri i dóms-
málaráftuneytinu.
A sunnudaginn fluttu erindi
Baldur Möller, ráftuneytisstjóri i
dómsmálaráftuneytinu, Hildi-
gunnur Olafsdóttir og Sveinbjörn
Bjarnason. Prófessor Jónatan
Þórmundsson átti einni gaft flytja
erindi, en þvi miftur forfallaftist
hann vegna veikinda.
— Hvernig tókst ráftstefnar?
Ráftstefnan tókst ágætlega.
Þátttaka varft mun meiri en vift
höfftum gert ráft fyrir, einkum
siftari daginn. Þátttaka i um-
ræftum var almenn og málefna
leg. Þaft setti einnig sinn svip á
ráftstefnuna, aft fangar tóku
nánast þátt i henni, enda þótt af
segulbandi væri.
— Hvaft var þaft athyglis-
verftasta, sem kom fram á ráft-
stefnunni?
Þaö athyglisverftasta, aft min-
um dómi, voru ábendingar Hildi-
gunnar ólafsdóttur, aft stefnu-
leysi tslendinga i fangelsismálum
hafi ekki afteins verið til ills.
Vegna þess séum vift ekki bundin
af gömlum lausnum. Þaö sé eitt
aftal vandamal annarra þjófta, aft
þær sitji uppi meft gamlar
fangelsisbyggingar, sem ekki sé
hægt aft breyta nema meft gifur-
legum tilkostnaði. En þar sem vift
eigum svona fáar fyggingar,
séum vift ekki bundin af þeim,
heldur getum vift farift nýjar
leiftir. Allar fangelsisrannsóknir
sýni, aft fangelsi séu til ills. Eitt
hundraö milljónum króna af al-
mannafé sé illa varift til
byggingar rikisfangelsis, en talift
er, aö sú bygging myndi aft
minnsta kosti kosta þá upphæft.
Þess i staft eigi ekki aö reyna aft
finna neina eina lausn, heldur aft
gera margar tilraunir, en þá
megi hætta vift þaft sem illa
reynist.
Frá Litla-Hrauni sé -mönnum
sleppt allslausum. Þeir koma i
bæinn peningalausir, húsnæöis-
lausir og atvinnulausir. Þvi þurfi
aft koma upp litlu heimili, þar
sem nokkrir þeirra gætu
búiö, á meöan þeir hafa ekki
annan samastaft.
A Litla-Hrauni sé atvinnuleysi
og þvi sé upplagt aft senda nokkra
fanga til vinnu til annarra, t.d. á
vertiöog dreifa þeim um atvinnu-
lifift, til þess aft þeir komist i
kynni vift annaft fólk. Græn-
lendingar noti þessa aftferft og
hún var notuft á islandi i tift ólafs
stiftamtmanns Stefánssonar.
Fyrrverandi fanga þurfi aft fá til
aðstoftar. Þetta hafa AA-sam-
tökin gert meft góftum árangri
meft drykkjusjúklinga.
Vegna þess, hvaft fangelsi
reynast illa, þurfi aö sjá til þess,
aft sem fæstir séu i þeim. Hugsan-
Framhald á bls. 18