Tíminn - 05.03.1972, Blaðsíða 11

Sunnudagur 5. marz 1972.
TÍMINN
11
JLSINS BEIZLAÐAR
VEGALENGDIR
KM
UM
SKEIÐAR
NÚ ARSAND
REYKJAVÍK REYÐARFJ 769 755
--- ■■ -- FASKRÚÐSFJ. 818 700
--- « -- DJÚPIVOGUR 881 579
--- „ --- HÖFN 977 191
--- „ --- SKAFTAFELL 1111 317
VÍK HOFN 1172 296
Útföll jökulhlaupa hafa jafnan
verið mörg og dreifð um jökui-
sporðinn, og náðu i stórhlaupum
allt vestur i Súlu. 1 hinum siðari og
smærri hlaupum hefur mikill meiri
hluti hlaupvatnsins komið fram i
farvegi Skeiðarár. 1 hlaupinu 1954
komu þannig um 2/3 af hámarks-
rennsli (7.200 rúmm/sek) i
Skeiðará og um 1/3 (3.300 rúmm/-
sek) i Sandgigjukvisl. t stórhlaup-
um fyrr á árum var skipting hlaup-
vatnsins á hinn bóginn mjög breyti-
leg, og á stundum hafa aðalútföll
verið það vestarlega, að vatn frá
þeim mundi falla til Sandgigju-
kvislar við núverandi aðstæður.
IV. Mannvirki, forsendur og tii-
högun.
Hér á undan hefur verið gerð
grein fyrir þvi, að búast megi við
jökulhlaupum úr Grænalóni með
hámarksrennsli af stærðargráð-
unni 3.500 rúmm/sek á minna en
þriggja ára fresti, eins og aðstæöur
eru nú viö lónið. Úr Grimsvötnum
hafa hlaup með hámarksrennsli af
stærðargráðunni 10.000 rúmm/sek
undanfarið komið með 5-6 ára bili.
Samkvæmt reynslu undangenginna
ára koma þessi hlaup yfirleitt ekki
á sama eða svipuðum tima. Má þvi
búast við, að hlaup af áðurnefndum
stærðum geti komið á Skeiðarár-
sandi með 2-3 ára bili að meðaltali.
Með hliðsjón af þessu er i áætlun
miðaö við, að mannvirki geti tekið
á móti slikum hlaupum án þess að
vegasamband rofni. Er þá haft i
huga, að ýmis konar þjónustufyrir-
tæki og annar atvinnurekstur
mundi verða mjög háður vegasam-
bandi yfir sandinn, þegar þvi hefði
eínu sinni verið komið á. Mundu þá
mjög tið sambandsrof, sem ef til
vill stæðu nokkrar vikur i hvert
sinn, verða algerlega óviðunandi.
Hin mikla óvissa um stærð og
dreifungu jökulhlaupa i framtiðinni
veldur þvi,að ekki er unnt að hanna
mannvirki með það fyrir augum,
að þau taki stærstu hlaup áfalla-
laust. Á hinn bóginn er reynt að
hafa tilhögun mannvirkja þannig,
að sem minnst tjón hljótist af slik-
um stórum hlaupum, og dýrustu
hlutar þeirra, þ.e. brýr og varnar-
garðar næst þeim, geti staðizt án
verulegra áfalla. Slik hlaup
mundu þá flæða yfir varnargarða
iengra frá brúm, svo og yfir vegi og
gætu þau valdið verulegu tjóni á
þessum hluta mannvirkjanna, auk
þess sem vegasamband mundi að
sjálfsögðu rofna.
1 áætluninni er gert ráð fyrir, að
auk smærri brúa á Aurá og Sælu
húsvatn verði aðalbrýrnar á sand
inum þrjár talsins, þ.e. á Núpsvötn
- Súlu, Sandgigjukvisl og Skeiðará.
Heildarlengd brúa er um 1700 m.
Brýrnar eru allar sömu gerðar,
stálbitabrýr með timburgólfi á
steyptum stöplum. Stöplarnir hvila
á staurum, sem reknir eru niður i
sandinn. Brýrnar eru með einfaldri
akbraut, en vegna hinnar miklu
lengdar þeirra, verður ekki hjá þvi
komizt að hafa útskot á þeim með
150-200 m millibili.
Við öll vatnsföllin er aðeins hluti
farvegar brúaður, en varnargarðar
gerðir út frá brúnum til að veita
vatni undir þær. Mestir eru
garðarnir við Skeiðará, þar sem
byggðir eru garðar frá Skaftafells-
brekkum að brú, og er þeim ætlað
að halda Skeiðará vestan til i nú
verandi farvegi sinum. Einnig eru
miklir garðar við Núpsvötn - Súlu,
en þar er fyrirhugað að veita Núps-
vötnum til austurs frá Lómagnúpi.
Heildarlengd varnargarða er um 17
km.
Vegalengd yfir Skeiðarársand
milli Núpsstaðar og Skaftafellsár
er um 34 km, eins og áður er sagt,
og er reiknað með að byggja upp
veg á allri þeirri vegalengd.
Til að gera mannvirkjagerð á
Skeiðarársandi mögulega, er óhjá-
kvæmilegt að framkvæma veru-
legar endurbætur á vegum og brúm
frá Kirkjubæjarklaustri að Núps-
stað. Þá er einnig nauðsynlegt að
endurbyggja stuttan kafla austan
Skeiðarársands, þ.e. frá Skafta-
fellsá að Virkisá, vegna grjót-
flutnings á varnargarða.
V. Kostnaður.
Gerð hefur verið lausleg kostn
aðaráætlun byggð á þeim forsend
um, sem hér hafa verið raktar á
undan. Eru helztu niðurstöður
hennar sem hér segir.
Lengd Kostn.
m.kr.
Skeiðarársandur:
Brýr 1700m
Varnargaröar 17 km 440
Vegur 34 km
Kirkjubæjarklaustur - Núpsstaður
og Skaftafellsá - Virkisá
Vegur 34km
Brýr 230 m 60
KflsLii. a11 s 500
bessar tölur eru miðaðar við
verölag i ágúst 1971.
I áætlun er miðað við, að fram-
kvæmdir geti hafizt i vor og að
ljúka megi þeim árið 1974.
Hringvegur um landið, eins
og hann verður f framtfðinni.
Loftmynd af Skeiðarársandi
og vötnunum þar. (Mynd KB)