Tíminn - 21.03.1972, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 21. marz 1972.
TÍMINN
13
íslenzkar konur á vinnumarkaði
Framhald af bls. 11.
ust i 5. tölublaði Samvinnunnar
1971.
1 öðru þessara rikisfyrirtækja
dreifðist kvenfólkið á 5.—14. launa-
flokk, en karlarnir á 12.—27. launa-
flokk.
Ef við litum á fólk með stúdents-
próf, samvinnu- eða verzlunar-
skólapróf eða sambærilega mennt-
un og langan starfsaldur, en þetta
fólk hafði unnið i 16 ár eða lengur,
þá kom i ljós að konurnar voru i\0,
flokki en karlarnir i 14.—21. flokki.
Karlarnir voru þannig 4—11 launa-
flokkum hærri en konurnar.
Fólk með sömu menntun og
stuttan starfsaldur, þ.e.a.s. 5 ár
eða styttri, skiptist þannig.að konur
voru i 7. og 10. flokki en karlarnir
höfðu allir verið settir i 14. launa-
flokk, eða 4—7 launaflokkum ofar
en konurnar.
Hjá hinu rikisfyrirtækinu kom
launamismunurinn einnig greini-
legast fram hjá fólki með stúdents-
próf, semvinnu- eða verzlunar-
skólapróf eða sambærilega mennt-
un. Kona með slika menntun og
stuttan starfsaldur var i 8. flokki en
karlar með sambærilega menntun
og starfsaldur voru i 13.—16. flokki
eða 5—8 launaflokkum hærri en
konan.
Þessar niðurstöður virðast fróð-
legt rannsóknarefni.
Hvernig skyldi standa á þessum
mikla mismun? Eru konur i raun
og veru svona miklu verri starfs-
kraftar, þrátt fyrir sambærilega
menntun og starfsreynslu á við
karla?
„Kvenfólkiö lendir í neðri
flokkunum"
A skrifstofu BSRB fengu Rauð-
sokkur þær upplýsingar, að um
þessar mundir væri verið að vinna
að athugun á vegum Starfsmanna-
félags rikisstofnana á þvi, hvernig
fólk skiptist i launaflokka eftir
kynjum. Athugun þessi nær til eitt
þúsund manns og ætti þvi að gefa
glögga mynd af ástandinu. Starfs-
maður,er vinnur að þessari könnun
sagði,að allt bæri að sama brunni.
Kvenfólkið lenti i neöri flokkunum
en karlarnir i þeim efri. Væntum
við þess, að niðurstöðurnar komi
fyrir almenningssjónir áður en
langt um liður.
Arið 1970 var gerð launakönnun i
öllum bönkum i Reykjavik. Niður-
staða hennar var birt i Bankablað-
inu i október 1970, en blað þetta er
sent til allra bankastarfsmanna á
landinu.
Könnun þessi, sem vakti tals-
verða athygli, gefur til kynna
fjölda karla og kvenna i hverjum
launaflokki ásamt meðalstarfs-
aldri starfsmanna ihverjum flokki.
Launaflokkar voru þá 10 talsins og
voru 1.—5. flokkur ætlaður almenn-
um bankastarfsmönnum, en 6,—10.
flokkur voru ætlaðir fulltrúum,
deildarstjórum og öðrum yfir-
mönnum.
Niðurstöður könnunarinnar
leiddu i ljós, að i 1.—5. flokki voru
462 konur og 63 karlar. 1 6,—10.
flokki aftur á móti 103 konur og 351
karlmaður. Þá kom einnig i ljós,að
meðalstarfsaldur kvenna var nær
undantekningarlaust hærri i öllum
launaflokkum. Sem dæmi má nefna
4. flokk, sem er 'langfjöK
flokkurinn. Þareru 206 konur og 45
karlar. Meðálstarfsáldur kenn
anna i þeim flokki eru 4,5 ár en
karlanna 2— 5 ár. 1 5. flokki
eru 80 konur og 36 karlar. Þar er
meðalstarfsaldur kvenna 8,1 ár en
hjá körlum 3,9 ár. Starfsaldur
karla er þvi helmingi styttri i þeim
flokki, sem er samkvæmt launa-
reglugerð bandamanna,
svokallaður toppflokkur hjá hinum
almenna bandastarfsmanni.
Sem dæ'mi má nefna,að i banka
einum starfa i sömu deild, karl-
maður og kvenmaður á svipuðum
aldri. Bæði teljast bankastarfs-
menn. Þau hafa starfað jafnlengi i
bankanum og konan hefur auk þess
meiri menntun. Karlmaðurinn
hefur 7000 kr. meiri mánaðarlaun.
Bankastörf eru i eðli sinu áþekk,
þannig að bankastarfsmaður á að
geta innt af hendi flest störf innan
bankans. Eðli starfsins virðist þvi
ekki liggja til grundvallar þessum
launamismun.
Eins og áður var getið, vakti
könnun þessi talsverða athygli, en
á þeim stað, sem hún hefði átt að
vekja hvað mest umtal, þ.e.a.s.
innan veggja bankanna sjálfra, þar
rikti aðeins þögn! Að visu kom i
ljós nokkur undrun hjá ýmsum
yfirmönnum bankanna, en frá
kvenfólkinu heyrðist hvorki hósti
né stuna. Getur það verið, að kven-
fólkinu, sem er yfir 50% af öllum
bankastarfsmönnum, standi á
sama hvort brotin eru á þeim lög?
Vita þær ekki um lögin frá Alþingi
frá 1961 um launajafnrétti? Stafar
þetta sinnuleysi ef til vill af upp-
eldisáhrifum?
Annað dæmi um launamisrétti í
bönkum er stöðuveiting, sem átti
sér stað fyrir tveim árum.
Fulltrúastaða var auglýst laus til
umsóknar. Um stöðuna sóttu m.a.
karlmaður, sem hafði starfað 6 ár í
þessari deild og kona, sem hafði
starfað i deildinni samfleytt i 20 ár.
Þar að auki hafði konan gegnt
þessari stöðu i afleysingum. Karl-
manninum var veitt staðan.
Félgsstarf hjá bankamönnum er
blómlegt, en þvi miður er kvenfólk
oftast i miklum minni hluta á öllum
fundum. Konur verða að gera sér
ljóst, að þær verða að vera virkir
aðilar i stéttarfélögunum, þvi leiðin
til betri lffskjara vinnst með samn
ingum en ekki stritinu einu saman.
Að visu má geta þess, að fyrir
nokkru tóku konur sig saman i
banka einum og báru fram lista til
stjórnarkjörs i sinu starfsmanna-
fél?gi.
Ýmsar orsakir fyrir launamisrétti
karla og kvenna hafa oft verið
nefndar og verða ekki raktar hér.
En við viljum minna á, að launa-
misrétti, skortur á góðum dag-
heimilum og tvöfalt starf kvenna,
sem vinna utan heimilis, er ekki
náttúrulögmál, heldur þjóðfélags-
legt vandamál, vandamál sem
hægt er að ráða bót á.
Misréttiö nær líka til
skólafólks
Launamismunurinn nær ekki að-
eins til kvenna og karla, sem komin
eru út i lifsbaráttuna fyrir alvöru,
heldur einnig til skólanemenda,
sem þó sitja að flestu leyti við sama
borð.
Könnun, sem gerð var meðal
menntaskólanema i Reykjavik, á
sumartekjum þeirra 1971 leiddi i
ljós, að meðalmánaðarlaun stúlkn-
anna voru 11.000 krónum lægri en
meðalmánaðarkaup piltanna.
Stúlkurnar fengu 15.000 kr. á
mánuði áð meðaltali en piltarnir
26.000. Þátttekendur sem voru
rúmlega lOOunnu frá 1 mánuði upp
i 4 mánuði yfir sumarið. Meðal-1
tekjur stúlknanna fyrir sumarvinn-
una alla voru um 45 þúsund, en pilt-
anna um 90 þús. Eftir könnuninni
að dæma er auðveldara fyrir pilta
en stúlkur að fá vinnu og þeim gefst
einnig kostur á meiri vinnu.
Piltarnir höfðu að jafnaði mun
hærri mánaðarlaun en stúlkur,
hvort sem var i verkamannavinnu,
þjónustu-, iðnaðarstörfum, sjósókn
eða landbúnaði. Mestur var
munurinn við landbúnaðar störf.
Þar voru meðalmánaðarekjur pilt-
anna 26.000 kr. en stúlknanna 10.000
kr. Minnstur launamismunar var í
iðnaði, þar höfðu piltarnir að
jafnaði 20 þúsund i kaup á mánuði
en stúlkurnar 15. þúsund.
Fæðingarorlof á öllum
vinnustöðum
Sú staðreynd blasir við okkur, að
flest þau störf sem konur vinna i
þjóðfélaginu, eru metin til lágra
launa.
Og er ekki enn augljósara nú,
þegar konur og karlar eru orðin
jafnrétthá að lögum, að sá vandi er
enn óleystur að koma á raunveru-
legum jöfnuði?
Hefðin er sterkari en lagaákvæð-
in, þótt slik ákvæði geti að visu rutt
braut nýrri menningu.
. Hvernig skyldi standa á
þessum mikla mun? Engin heildar-
könnun hefur farið fram á
viðhorfum atvinnurekenda og
annarra ráðamanna til þess að
leita skýringa. Itarleg skoðana-
könnun af þessu tagi er nauðsynleg
og athugun á stöðu kvenna i.at-
vinnulifinu i heild, svo að unnt
verði að komast nær lausn málsins
á rökréttan hátt.
Rauðsokkur hafa spurt nokkra
ráðamenn um álit, og þeir svöruðu
m.a. að konur væru metnaðarlaus-
ar, gerðu ekkert sjálfar til þess að
komast áfram, sæktu ekki um stöð-
ur, nytu ekki trausts i viðskiptalif-
inu, hefðu litla stéttarvitund, tækju
starfið ekki alvarlega, og siðast en
ekki sizt, þær yrðu ólettar og væru
þvi stopull vinnukraftur.
Rétt er það, að konur eignast
börn og eru þvi á yngri árum oft
stopulli vinnukraftur en karlar.
.Tilhneiging virðist vera til þess að
I láta allar konur gjalda þessa. Jafn-
vel þær sem eru komnar úr barn-
eign og hafa langa starfsreynslu að
baki.
Riki og bær greiða fæðingaorlof,
einnig bankarnir. Slikt hið sama
ætti aö gilda á hinum frjálsa vinnu-
markaði. Hvort sem það mál yrði
leyst gegnum tryggingar, sjúkr-
asjóði eða með öðru móti, þvi að
ljóst er, að mörg smærri fyrirtæki
eiga erfitt með að taka á sig slikan
aukakostnað. Þar með væri stigið
stórt skref i þá átt að jafna sam-
keppnisaðstöðu kvenna á vinnu-
markaðinum. Fyrir alþingi liggur
nú frumvarp til laga um jafnlauna-
dóm. Honum er ætlað það hlutverk
að tryggja framkvæmd laga um
jafnrétti kynjanna i atvinnulifinu.
Við trúum þvi, að með tilkomu sliks
dóms, sem skipaður væri körlum til
jafns við konur, opnist ný leið i bar-
áttunni fyrir launajöfnuði og rétt-
látara þjóðfélagi.
S.J.
TIL SÖLU
er 7 kilowatta LISTER ljósavél. Up-
plýsingar gefur Hinrik Jóhannsson,
Helgafelli, simi um Stykkishólm.
Nú flýgur Douglus konungur 8 með
. Sunnufarþega til Mallorka
ÉSjjf ^ En nú er upppantað t þœr allar (340 sœti í 3 flugvélum).
0",
04
4
o

JS. 'U
e^rau
stœrsta og vinsœlasta ferðaskrifstofa landsins hefur
auðvitað aOtaf ferðir til allra eftirsóttustu staðanna.
#
Kynnið ykkur strax hinar ótrúlega ódýru og
eftirsóttu Sunnuferðir.
Reynslan sýnir: Þœr fá færri en vilja.
sunna ferðaskrifstofa bankastræti? símar 16400 12070