Tíminn - 23.03.1972, Side 6

6
TIiVIlJNN
Fimmtudagur 23. marz 1972.
Frá umræðum á Alþingi s.l. þriðjudag um varnarmálin
Engin ákvörðun tekin
nema fyrst verði leit-
að umsagnar Alþingis
EB-Reykjavik.
Eins og greint hefur verið frá I blaöinu, urðu miklar umræður um
öryggismál landsins, á fundi i Sameinuðu Alþingi siðast liðinn þriðju-
dag, þegar þar voru á dagskrá tillögur frá þinemönnum Sjálfstæðis-
flokksins og Azþýöuflokksins, um öryggismálin.Tóku margir þingmenn
til máls og varð að fresta umræðunni um kl. 7 um kvöldið og taka málið
af dagskrá.
sagði Einar Agústsson, utanrikisráðherra
Umræðurnar hófust með þvi að
Geir Hallgrimsson (S) mælti fyrir
þingsályktunartillögu þingmanna
Sjálfstæðiflokksins um fyrir-
komulag viðræðna um öryggis-
mál landsins. i upphafi máls sins
sagði þingmaðurinn, að Lúðvik
Jósefsson sjávarútvegsráðherra,
túlkaði ákvæði málefnasamnings
rikisstjórnarinnar um varnar-
samninginn við Bandarikin á
annan veg en Einar Agústsson,
utanrikisráðherra, túlkaði hann.
Fór þingmaðurinn þess á leit við
forsætisráðherra, að hann segði
tilum það, hvor þessara ráðherra
túlkaði ákvæðið rétt. Þessu næst
minnti þingmaðurinn á ummæli
nokkurra þingmanna Fram-
s<Jknarflokksins um varnarmálin
i stúdentablaði Vöku.
Þingmaðurinn sagði, að i
Noregi hefðu komið fram
áhyggjur út af stefnu islenzku
rikisstjórnarinnar i varnar-
málunum. Hefðu Norðmenn
miklar áhyggjur af auknum
flotastyrk Sovétmanna á N-
Atlantshafi. Afstaða okkar til
varnarmála ok'kar væri ekki
einkamál okkar, heldur einnig
viðkomandi nágrannaþjóða
okkar. Við þyrftum þvi að kynna
okkur alla málavöxtu sem bezt.
Utanríkismálanefnd
geri ítarlega athugun
segja þingmenn Alþýðuflokksins um öryggismálin
EB-Reykjavik.
Þingsályktunartillaga Al-
þýðuflokksins um öryggis-
málin er flutt af öllum þing-
mönnum flokksins, en Jón
Armann Iléðinsson er fyrsti
flutningsmaður hennar.
Tillagan hljóðar svo:
,, Alþingi ályktar að fela
utanrikismálanefnd að gera
itarlega athugun á öryggis-
málum Islands. Nefndin skal
meðal annars athuga:
1. Gildi varnarsamtaka
Atlantshafsbandalagsins fyrir
öryggi tslands.
2. Gildi tslands innan
þessara varnarsamtaka.
3. Ahrif hinna miklu aukn-
ingar á flotastyrk stórvelda á
Norður-Atlantshafi á stöðu
Islands og nágranna þess.
4. Viðhorf næstu nágranna-
þjóða til eftirlitsstöðvanna á
Islandi með sérstöku tilliti til
Grænlands, Færeyja og
Noregs.
5. Gildi radarstöðva og
orustuflugsveitar á íslandi
fyrir öryggi landsins og
varnarkerfi i heild.
6. Starf varnarliðsins með
tilliti til hlutverks þess.
7. Möguleikar tslendinga til
að taka meiri þátt i eftirlits-
starfi yfir Atlantshafi, a.m.k.
yfir landgrunninu eða að 100
milna mengunarlögsögu.
Ö.Kostnað við varnir lands-
ins og efnahagslega þýðingu
þeirra fyrir Islendinga.
Utanrikismálanefnd er
heimilað að ráða starfslið til
að vinna að rannsókn þessari
og senda fulltrúa til næstu
landa til gagnasöfnunar.
Nefndin skal gera itarlega
skýrslu um öll þessi mál og
leggja hana fyrir Alþingi svo
fljótt sem unnt er.”

o o o
Alþýðubandalagið
verði ekki með
- í viðræðum við erlenda aðila um endurskoðun
varnarsamningsins, segja þingmenn SjálfstæðisflJ
EB-Reykjavik.
Þingsályktunartillaga Sjálf-
stæðijsflokksins um öryggis-
mál landsins, er flutt af tiu
þingmönnum flokksins og er
Geir Hallgrímsson fyrsti
flutningsmaður tillögunnar,
sem hljóðar svo:
„Alþingi ályktar að fela
hverjum þeirra þingflokka,
sem styðja þátttöku Islands i
Atlantshafsbandalaginu, að
tilnefna einn fulltrúa, sem
skuli starfa með utanrikisráð-
herra i viðræðum við Banda-
rikjamenn og aðrar þjóðir
bandalagsins um endurskoðun
á varnarsamningi tslands og
Bandarikjanna á grundvelli
Norður-Atlantshafssamnings-
ins, þátttöku tslands i störfum
bandalagsins og skipan
öryggismála landsins.”
Flutningsmenn tillögunnar
leggja hér til, samkvæmt þvi
sem upplýst hefur verið, að
Alþýðubandalagið skuli ekki
eiga fulltrúa i þessum við-
ræðum, og var mikið rætt um
það atriði i umræðunum um
þessa tillögu og tillögu þing-
flokks Alþýðuflokksins um
öryggismálin, sem fram fór i
Sameinuðu Alþingi siðast
liðinn þriðjudag, og greint er
frá annars staðar hér á
siðunni.
Aðrar þjóðir létu okkur ekki af-
skiptalausa.
Þá sagði þingmaðurinn og þótt
við hefðum her hér, hlytum við að
geta gert okkur grein fyrir þvi,
hvernig öryggismálum okkar
væri bezt fyrirkomið. Það hefði
ekki á undanförnum árum, verið
hugað vel að þessu.
Þingmaðurinn sagði, að stefna
rikisstjórnarinnar i varnar-
málunum hefði skaðað Island út á
við. Við þyrftum að skapa ák-
veðna stefnu i þessum málum svo
að nágrannaþjóðirnar vissu hvar
við stæðum.
Að lokum taldi þingmaðurinn
að Alþýðubandalagið ætti ekki að
vera með i ráðum, þegar fjallað
væri um þessi mál, vegna þess að
það væri mótfallið aðild tslands
að NATO.
Jón Armann Iléðinsson (A)
mælti fyrir tillögu þingflokks
Alþýðuflokksins um öryggis-
málin. Rakti hann sögu hersetu á
tslandi frá þvi brezkir hermenn
stig á land i Reykjavik 10. mai
1940. Hann sagði, að NATO væri
meira en hernaðarbandalag. Það
stuðlaði að félagslegum, menn
ingarlegum og viðskiptalegum
tengslum milli aðildarþjóðanna.
Þá sagði þingmaðurinn, að i
Time væri nýleg grein um aukinn
flotastyrk Sovétmanna. Hefðu
Sovétmenn aukið flotastyrk sinn
gifurlega á undanförnum árum.
Ef svo færi fram sem horfði, yrðu
Sovétmenn með lang stærsta flota
i heiminum eftir nokkur ár. Sagði
þingmaðurinn að þetta ylli sér
áhyggjum og gerði þvi næst tölu-
lega grein fyrir núverandi flota-
styrk Sovétmanna. Að lokum
sagði hann m.a. að djúpur ágrein-
ingur væri nú innan rikisstjórn-
arinnar um þessi mál, og ekki
væri nú meiri hluti fyrir þvi á
Alþingi að gera landið varnar-
laust.
Einar Agústsson, utanrikis-
ráðherra, sagði að Sjálfstæðis-
flokksmenn væru sömu skoðunar
nú og 1956, þegar þeir áttu ekki
heldur aðild að rikisstjórn, að
engum væri treystandi að fara
með utanrikismál þjóðarinnar,
nema þeim sjálfum. Það sem
væri frábrugðið við tillöguflutn-
ing þeirra þá um þessi mál og til-
löguflutninginn nú væri að 1956
hefðu þeir gert tillögu um hlut-
fallskosningu i nefnd til að fjalla
um þessi mál, en nú leggðu þeir
til að hluta þingmanna yrði
haldið utan við það að fjalla um
þennan hluta af málefnum
þjóðarinnar. — Ég tel það ekki
lýðræðisleg vinnubrögð, sagði
utanrikisráðherra.
Ráðherrann upplýsti, að innan
tiðar yrðu hafnar viðræður við
Bandarikjastjórn um endur-
skoðun varnarsamningsins, en
niðurstöður endurskoðunarinnar
yrðu ekki lagðar fyrir þetta
Alþingi heldur hið næsta. Þá
sagði hann, að þegar væru farnar
að berast utanríkisráðuneytinu
skýrslur erlendra aðila, sem
óskað hefði verið eftir i sambandi
við endurskoðun varnarsamn-
ingsins. Lagði utanrfkisráðherra
áherzlu á, að gott samstarf yrði
haft við utanrikismálanefnd
ATþi'ngis varðandi þessi má'l ÖÍT.
Þegar meiri upplýsingar bærust,
kvaðst utanrikisráðherra, láta
nefndinni þær i té.
Varðandi þau ummæli Geirs
Hallgrimssonar um að stefna
rikisstjórnarinnar i varnarmál-
unum, hefði skaðað málstað
tslands út á við, sagði utanrikis-
ráðherra, að hann hefði alls ekki
orðið var við slikt hjá þeim
erlendu valdamönnum, sem hann
hefði rætt við, teldu þeir eðlilegt
að rikisstjórnin færi fram á en-
durskoðun á nær óbreyttum
varnarsamningi i 20 ár. Bað ráð-
herrann Geir Hallgrímsson að
sanna þessi ummæli sin.
Þessu næst sagði utanrikis-
ráðherra að mikill hluti greinar
gerðar með tillögu þingmanna
Sjálfstæðisflokksins, væri
byggður á röngum forsendum. t
greinargerðinni segir: „Allt frá
þvi, að tsland gerðist aðili að
Atlantshafsbandalaginu, hefur
verið leitazt við að hafa sem
nánast samráð milli lýðræðis-
flokkanna um framkvæmd varnar
mála og starfsemi tslands i
bandalaginu, og verður að telja
sjálfsagt, að slikt samstarf haldi
áfram’.’ Utanrikisráðherra sagði,
að þetta væri ekki rétt. Ef Fram-
sóknarflokkurinn væri talinn
lýðræðisflokkur þá hefði þetta
samráð ekki verið haft við hann. t
tíð fyrrverandi rikisstjórnar,
hefðu tveir fulltrúar Fram-
sóknarflokksins i varnarmála-
nefndinni, verið látnir vikja úr
henni og enginn tekinn inn i
staðinn, fyrr en hann hefði látið
gera það nú i vetur.
Þá segir i greinargerðinni:
„Eðli málsins samkvæmt er úti-
lokað, að þeir, sem andvigir eru
áframhaldandi aðild tslands-að
Atlandthafsbandalaginu, taki
þátt i viðræðum við það og
Bandarikjamenn um varnarmál
Islands. Þeir hafa sjálfir lýst yfir
þvi, að um þau mál hafi íslend
Einar Agústsson
ingar ekkert að ræða við Atlants-
hafsbandalagið, þvi að þeir eigi
þegar að slita öll tengsl við það og
hverfa úr samtökunum.”
Utanrikisráðherra sagði, að
þetta væri ekki heldur rétt. t mál-
efnasamningi rikisstjórnarinnar
stæði, að varðandi aðild landsins
að Atlantshafsbandalaginu skyldi
núgildandi skipan haldast að
óbreyttum aðstæðum. Alþýðu-
bandalagið ætti auðvitað að vera
með i ráðum um mikilsvert mál
sem þessi.
Ennfremur segir i greinargerð
þingmanna Sjálfstæðisflokksins:
„Upplýst hefur verið, að rikis-
stjórnm hefur ákveðið að setja
ráðherra við hlið utanrikisráð-
herra til að fjalla um endur-
skoðun varnarsamningsins.”
Utanrikisráðherra sagði, að
þetta væri ekki heldur rétt. Hann
hefði i byrjun þings sagt, að utan-
rikismál og þar með talin varnar-
mál heyrðu undir hann og það
gilti enn.
Um tillögu þingmanna Alþýðu-
flokksins, sagði utanrikisráð-
herra meðal annars, að þar væri
farið fram á breytta starfshætti
Alþingis, þ.e. að ein af nefndum
þingsins, utanrikismálanefnd,
tæki upp sjálfstæða starfsemi og
réði til sin starfslið. Aleit ráð-
herrann, að slikt þyrfti að athuga
á breiðari grundvelli, én taka
ekki aðeins eitt mál út úr.
Utanrikisráðherra lagði enn
áherzlu á, að gottsamstarf
yrði haft við utanrikis-
málanefnd og engin ákvörðun
yrði tekin i öryggismálunum,
nema fyrst yrði leitað umsagnar
Alþingis. Utanrikisráðherra
sagði, að eðlilegt væri að þessar
tillögur fengju skoðun i utanriks-
málanefnd, en itrekaði það álit
sitt, að hann lita á tillögu þing
manna Sjálfstæðisflokksins, sem
ódulið vantraust á sig.
Þá tók til máls Garðar
Sigurðsson (AB) og réðst hann
harkalega á stefnu Sjálfstæðis-
flokksins i þessum málum. Næst
tók Svava Jakobsdóttir (AB) til
máls og sagði hún m.a. að hún liti
ekki á tillögu Sjálfstæðisflokks-
þingmanna sem vantraust á ák-
veðinn aðila, heldur á lýðræðis-
legt stjórnarfar.
Ennfremur tóku til máls þeir
Bjarni Guðnason (SFV) og
Matthias A Mathiesen (S). Um-
ræðunni var þvi næst frestað og
málið tekið út af dagskrá, enda
var komið að kvöldmat.
Framkvæmd verði þjóðfélagsleg rannsókn
á flutningi fólks til þéttbýlisvið Faxaflóa
Tillaga um að Alþingi álykti að
fela rikisstjórninni að beita sér
fyrir framkvæmd þjóðfélags-
legara rannsókna á orsökum
fólksflutninga frá hinum ýmsu
iandshlutum til þéttbýlissvæð-
anna við Faxaflóa, hefur verið
lögð fyrir Sameinað Alþingi af
fjórum þingmönnum Fram-
sóknarflokksins.
Greinargerð tillögunnar er svo-
hljóðandi:
„Á undanförnum áratugum
hafa hinir miklu búferlaflutn-
ingar verið eitt helzta einkenni
islenzkrar þjóðfélagsþróunar.
Fólksflóttinn til höfuðborgar-
svæðisins hefur skapað margþætt
vandamál, er setja mjög svip
á islenzka þjóðfélagsgerð nú.
Rikisstjórnir og önnur ráðaöfl
hafa reynt að beita margvis-
legum aðgerðum til að stöðva
þenna fólksflótta, en yfirleitt án
verulegs árangurs. Byggð hafa
verið hafnarmannvirki, sam-
göngur-efldar, atvinnufyrir-
tækjum komið á fót, menntunar-
aðstaða bætt o.s.frv. Þrátt fyrir
þetta rýrnar hlutfallslegur ibúa-
fjöldi landsbyggðarinnar gagn-
vart þéttbýlissvæðinu við Faxa-
flóa.
Fari svo fram sem horfir i
þessum efnum, hlýtur fækkandi
ibúafjöldi landsbyggðarinnar að
þýða, að örðugra verði um nýt-
ingu landsgæða, og af þvi leiði
aukinn vanda á sviði framleiðslu
til lands og sjávar.
Mörg dæmi sýna og sanna, að
þótt næg og mikil atvinna sé fyrir
hendi, getur ibúum byggðarlags
allt að einu fækkað. Auðvelt er oft
að geta sér til um orsakirnar i
hverju einstöku tilviki. Engu að
siður virðist þó full ástæða til að
skoða forsendur þessa mikla
þjóðarvanda i ljósi nútima félags
visinda.
Á undanförnum árum hefur
þjóðin eignazt unga og áhuga-
sama fræðimenn á þessu sviði,
einnig hefur verið komið á fót
námsbraut i félagsvisindum við
Háskóla tslands. Verður að ætla,
að hér sé um viðeigandi verkefni
að ræða fyrir þessa aðila, og þá
þeim mun fremur sem með þvi
yrði reynt að finna orsakir
válegrar þjóðfélagsmein-
semdar.”
Flutningsmenn tillögunnar eru
þeir Kristján Ingólfsson, Haf-
steinn Þorvaldsson, Ingi
Tryggvason og Eysteinn Jónsson.