Tíminn - 26.03.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Sunnudagur 26. marz 1972.
iSllMII 4fl Jt tfefc1 Ml Endurskoðun
mnn 09 maicrni tryggingalöggjafarinnar
Samhliöa framhaldsendur-
skoöun skattalaga, tekjustofna
sveitarfélaga og skattheimtu
rikisins, veröur áfram starfað að
heildarendurskoöun trygginga-
málanna. Viö þessa framhalds-
skoöun veröur fulltrúum st-
jórnarandstöðuflokkanna skipaö
sæti i þær nefndir, sem að þessum
málum vinna.
Fulltrúar stjórnarandstöð-
unnar hafa þegar tekið sæti i
þeirri nefnd, sem vinnur aö
heildarendurskoöun trygginga-
mála. Eru það þeir Oddur ólafs-
son, læknir og alþm., tilnefndur af
Sjálfstæðisflokknum, og Sigurður
Ingimundarson, forstjóri Trygg-
ingastofnunar rikisins.
Starf þessarar nefndar, sem
skipuð var i sumar skömmu eftir
að rikisstjórnin kom til valda,
beindist i fyrstu eingöngu að þeim
breytingum á almannatrygginga-
lögunum, sem stjórnarflokkarnir
töldu, að ekki þyldu bið. Þær
breytingar, sem nefndin lagði til,
að gerðar yröu sem fyrst, voru
lögfestar i desember og tóku gildi
1. jan. sl.
Tekjutryggingin
Meginefni þeirrar breytingar,
sem lögfest var i desember var
hækkun tekjutryggingar örorku-
og ellilifeyrisþega upp i 10 þúsund
krónur á mánuði handa einstak-
lingi og 18 þúsund kr. á mánuði
fyrirhjón. Með þessari breytingu
varð meira en 100% hækkun á
tekjutryggingunni frá þvi rikis-
stjórnin kom til valda. Hún hækk-
aði tekjutryggingamarkið úr
4.900 krónum i 7 þúsund i ágúst og
siðari hækkunin tók gildi 1. jan.
sl. Allir virðast sammála um, að
þetta átak var félagsleg nauðsyn
og þessi skipan mála er raunar
aðeins neyðarráðstöfun til að
bæta úr mjög miklu misrétti
þegnanna, sem hefur skapazt
vegna þess að lifeyristrygginga-
kerfið þróaðist yfir i tvöfalt kerfi,
þar sem hluti þegnanna var þó að
hálfu utan við. Ef stofnað hefði
verið til eins almenns lifeyris-
sjóðs fyrir landsmenn alla i upp-
hafi tryggingalöggjafarinnar,
1946, lifeyrissjóðs, sem hefði að
fullu fullnægt þörfum sjóðsfélaga
fyrir lifeyri, væri ekki við þann
vanda að glima i tryggingamál-
um nú og raun er á.
216 þús. fyrir hjón
1 framkvæmd er tekjutryggingin
þannig, að við ákvörðun tekna
elli- og örorkulifeyrisþega er
miðað við bætur almannatrygg-
inga til viðkomandi umsækjanda
sjálfs, eins og þær eru á hverjum
tima, þegar hækkun kemur til
álita, en aðrar tekjur ákveðnar
samkvæmt nýjustu upplýsingum,
sem skattayfirvöld geta latið i té,
enda geti umsækjandi eða Trygg-
ingastofnunin ekki fært sönnur á
nýrri upplýsingar.
,,Aðrar tekjur” teljast i þessu
sambandi allar tekjur skv. tekju-
dálki skattskýrslu, að undan-
skildum tryggingabótum, eigin
húsaleigu og tekjum barna. Nái
lifeyrir ekki 120 þúsund á ári hjá
einstaklingi greiðir Trygginga-
stofnunin það, sem á vantar,
þannig að tryggt sé að enginn hafi
minna en 120 þúsund krónur á ári.
Fyrir hjón nemur þessi upphæð
216 þúsund krónum.
Þessi mynd var tekin austur viö
um áhuga.
r
I jafnréttisanda
Aðrar breytingar á lögunum um
almannatryggingar, sem lög-
festar voru i desember hnigu i
jafnaðar og jafnréttisátt.
M.a. var gerð breyting á ák-
væðum um barnalifeyri, en eldri
ákvæði voru mótuð þvi sjónar-
miði, að faðir barns væri eini
framfærandinn. 1 nýju lögunum
er hins vegar kveðið á um, aö sé
annað foreldri látið eða örorkulif-
eyrisþegi greiðist einfaldur
barnalifeyrir en séu báðir for-
eldrar ófærir um að inna fram-
færsluhlut sinn af hendi skal
greiddur tvöfaldur lifeyrir . Þá
var tekið inn i lögin ákvæði um,
að heimilt sé að greiða lifeyri með
barni manns, sem sætir gæzlu-
eða refsivist og ennfremur að
heimilt verði að greiða lifeyri
með barni, sem ekki hefur reynzt
gerelgt að ferðra, en þess eru
nokkur dæmi.
I sama jafnréttisanda er sú
breyting, sem gerð var varðandi
ákvæði laganna um ekkjubætur.
Lögfest var i desember að ekkill
fái sama rétt og ekkja.
Rétturinn er 7.368 krónur á
mánuði i 6 mánuði eftir fráfall
maka og 5525 krónur á mánuði i 12
mánuði þar á eftir, sem greitt er
vegna hvers barns, sem ekkill eða
ekkja hefur á framfæri sinu.
Þá var sú breyting gerð, að allir
fullorðnir einstaklingar 17 ára og
eldri verða fullkomlega jafnir að
rétti gagnvart sjúkradagpening-
um. Aður var ein upphæð fyrir
kvæntan mann og gifta konu, sem
var aðalfyrirvinna heimilis, 251
krónur á dag i sjúkratryggingu en
Skeiðará 1 vikunni. Þar hafa vlsindamenn og starfsmenn vegageröarinnar fylgzt með vezti árinnar af mikl-
(TimamyndÞÓ)
317 kr. i slysatryggingu. Ein-
hleypingar fengu áður 221 kr. i
sjúkratryggingu en 281 kr. i
slysatryggingu. Húsmóðir, sem
ekki vann utan heimilis fékk hins
vegar aðeins 145 krónur og var
örorkulifeyrir notaður sem við-
miðun.
Mikilsverðar réttar-
bætur húsmæðra
Hér er um mjög mikilsverðar
réttarbætur að ræða fyrir þær
konur, sem vinna heimilsstörf og
ekki stunda vinnu utan heimilis.
Er rétt að þær láti þetta ekki fram
hjá sér fara.
Sú mismunun, sem i gildi var
áður en þessi breyting var gerð i
desember á lögunum, stafaði af
þvi sjónarmiði, sem rikjandi
hefur verið i tryggingalögunum,
að kvæntur maður hafi fyrir konu
og börnum að sjá, eins og það
hefur verið orðað. Meö lagabreyt-
ingunni er tekið tillit til fram-
færsluskyldunnar hjá báðum for-
eldrum með þvi að hækka dag-
peninga vegna barna, 'sem
sjúklingurinn hefur á framfæri.
Dagpeningar vegna hvers barns á
framfæri voru hækkaðir úr 29
krónum á dag i 75 krónur. Dag-
peningar i slysatryggingu eru 317
krónur á dag og 251 króna i
sjúkratryggingu fyrir hvern ein-
stakling, óháð hjúskaparstétt og
kyni. Þessi upphæð var áður að-
eins greidd kvæntum körlum og
giftum konum, sem unnu utan
heimilis en með breytingunni fá
húsmæður, sem vinna heima,nú
einnig sama rétt.
BRHun "6006,
BRAUN - “6006,, með synkrónisku
platínuliúðuðu blaði, nýja rakvélin,
sem veldur þáttaskilum í rakvéla-
tækni, fæst í raftækjaverzlunum í
Reykjavík og víða um land.
BRAUN-umboðið:
RAFTÆKjAVERZLUN ÍSLANDS HF.
SÍMI 17975 OG 17976, REYKJAVÍK
Tryggingadómstóll
Ákveðið hefur verið að koma á
fót sérstökum tryggingadómstóli,
sem bótaþegar gætu skotið úr-
skurðum og ákvörðunum um
bætur til.
Eins og málum hefur verið
háttað eiga bótaþegar eða þeir,
sem sækja um bætur hjá
Tryggingastofnun og telja sig
misrétti beitta, ekki kost á að sk-
jóta máli sinu til neins dóms.
Vissulega geta einstaklingar
skotið máli sinu til tryggingaráðs,
sem á að leggja úrskurð á málið,
en tryggingaráð hefur aldrei talið
sig aðila til að hnekkja örorku-
mati. Það verður að teljast mjög
eðlilegt,að til sé dómstóll, sem
hægt er að skjóta málum til og
slikt er ekki aðeins til hagræðis
fyrir bótaþegana, eins og lýst
hefur verið hér að framan, heldur
einnig fyrir starfslið Trygginga-
stofnunarinnar, sem í mjög
mörgum tilvikum vill gjarna fá
sérfræðilegar umsagnir, álits-
gerðir og úrskurði um ákveðin at-
riði, sem ekki liggja alveg ljóst
fyrir, hvernig meðhöndla á.
Slíkur fómstóll mundi að sjálf-
sögðu i engu draga úr rétti ein-
staklinga til þess að leita réttar
sins samkvæmt almennum dóm-
stólum, ef þeir óska.
Þessar eru veigamestu
breytingarnar, sem umrædd
endurskoðun tryggingamálanna
hefur leitt til og þegar hafa verið
lögfestar. En eftir eru stór og
vandasöm atriði, sem unnið
verður að á næstu misserum.
Sjúkratryggingar
Með breytingunum á skat-
takerfinu og nýrri verkaskiptingu
rikis og sveitarfélaga, en fyrst-
og fremst með niðurfellingu
persónuskattanna, þar á meðal
sjúkrasamlagsgjalda, verður óh-
jákvæmilegt að gera breytingar á
framkvæmd sjúkratrygginganna
i landinu og aðlaga þær hinum
nýju aðstæðum. Með niðurfell-
ingu sjúkrasamlagsgjaldanna
verður að koma samræmd fram-
kvæmd sjúkratrygginganna um
.land allt og fullkomlega jafn
réttur allra þegna til greiðslna frá
sjúkratryggingunum. Með þess-
um breytingum, sem gerðar hafa
verið á skattalögum, er hlutverki
sjþkrasamlaganna, sem eru 245
talsins, 1 rauninni lokið. Taka
verður upp nýtt fyirkomulag
þeirra mála og riður á, að með
þeirri breytingu verði unnt að
stórauka þjónustu trygginganna
almennt við þá, sem við al-
mannatryggingakerfið þurfa að
skipta.
Annað stórverkefni, sem biður
úrlausnar, er framtiðarstefna eða
framtiðarskipan lifeyrissjóða-
málanna.
Lffeyrissjóðirnir
f greinargerð, sem Þórir
Bergsson, tryggingafræðingur
hefur gert um hina sjálfstæðu lif-
eyrissjóði^ sem starfandi eru i
landinu, bendir hann á, að eftir 2-
3 ár muni heildariðgjöld til þess-
ara lifeyrissjóða verða um 2
milljarðar króna árlega og á
nokkrum árum muni þvi ráð-
stöfunarfé þeirra nema tugum
milljarða króna. En réttur manna
i þessum lifeyrissjóðum er mjög
mismunandi. 1 niðurlagi greinar-
gerðar sinnar segir Þórir Bergs-
son:
,,Af þessu yfirliti sést. hvilik
ringulreið rikir i lifyrissjóðsmál-
um þjóðarinnar.
1 raun og veru er ekki um neitt
kerfi að ræða. Aragrúi sjóða er
starfandi og taka til starfa.
Þeirveita mjög mismunandi rétt-
indi og félagsleg uppbygging
þeirra er mjög breytileg.”
1 þessu sambandi hljóta að leita
á þær hugmyndir, sem uppi hafa
verið um einn sameiginlegan líf-
eyrissjóð fyrir landsmenn alla og
þá einnig.hvaða möguleikar eru á
að verðtryggja lifeyrissjóðinn,
þvi augljóst er, hversu misjöfnum
höndum verðbólgan fer um ellilif-
eyrisréttindi manna eftir þvi,
hvaða störf þeir stunda, og i
hvaða gerð lifeyrissjóða þeir eru.
I þessu sambandi má benda á, að
hugsanlegt er að Atvinnuleysis-
tryggingasjóður geti þjónað
hagsmunum launþega i landinu
miklu betur i framtiðinni en
hingað til, ef hann tæki að sér að
hluta, eða öllu leyti, verðtrygg-
ingu lifeyris verkafóks, er það
kemst á eftirlaunaaldur, — en
telja má það hlutverk náskylt þvi
að sjá mönnum fyrir lifeyri,
þegar þeir eru atvinnulausir.
— TK