Tíminn - 30.03.1972, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Fimmtudagur 30. marz 1972.
Arelíus Níelsson:
Eitur - dreggjar - dauðamein
Fátt ógnar nii æsku heimsins
meira en aukin neyzla hinna svo-
nefndu fikniefna. Margt er gert til
aö bæta um þar sem allt ætlar i kaf.
En færri gera sér grein fyrir þvi,
aö þörfin er brýnust á aö byrgja
brunninn áöur en barniö er dottiö
ofan i hann.
Viö hér á íslandi erum svo hepp-
in, aö enn höfum viö átt frábæra
menn til aö vaka á veröinum viö
hliöin inn i landiö.
Má þar nefna fyrstan og beztan
Kristján Pétursson, toílgæzlu-
mann, sem öilum fremur hefur
vakaö og flestum fremur kynnt sér
eðli og öfl hættunnar og kynnt það
öörum.
A ráðstefnu B.K.S. i fyrra um
þessi málefni flutti hann ræðu, sem
engum gleymist, sem á hlýddi. Hún
og starf hans allt hefur ótrúlega
mjög mótaö almenningsálit siöan i
þessum efnum. Og furöulegt er,
þrátt fyrir margar áskoranir og
óskir, að honum hefur ekki enn ver
ið tekiö með þeim skilningi af vald-
Ótti, örvæni truflaörar æsku lokaörar f neti ástriöunnar.
höfum þjóðarinnar, að hann veröi
beinlfnis launaður sem foringi var-
narliðs gegn ágangi eiturnautn-
anna á hendur bióðinni. Samt eykst
sú aðsókn stööugt, og veitti ekki af,
að þar væri vel i öll skörð hlaðið og
valinn úrvalsforingi til varnar og
verndar áður en allt er um seinan.
Nú þegar er svo komið, að fjöldi
fólks einkum æskufólks í landinu er
á valdi fíkniefna og ofneyzlu alls
konar pilla og sprauta meö efnum,
sem ekki verða nefnd hér. —Því
spyrja margir nú þegar, hvaö er
hægt að gera til að bjarga syni eða
dóttur, sem enginn getur r-áðið við,
en villast lengra og lengra út í
svartnættið eða renna hraðar og
hraðar fram á hengiflug eitur-
ástriðunnar.
1 nágrannalöndum og raunar um
alian hinn svokallaða menntaða
eða háþróaða heim-, svo furðulega
sem sú fjarstæða hljómar—, eru nú
þegar reist afvötnunarhæli og
endurhæfingarstöðvar fyrir of fjár.
En þvi miður verður þar litill
árangur að.
Og dýrt yrði slikt okkar fámennu
þjóð i strjálbýlu, erfiðu landi, sem
ekki á ennþá heppilegt lokað en-
durhæfingarhæli fyrir þá, sem
hrjáöir eru af hinum landlæga og
aldagamla drykkjusjúkdómi eða
alkohólisma, sem nú er farið að
nefna.
Erfitt er að þurfa að svara spurn-
ingunni: „Hvað er hægt að gera
fyrir drenginn minn, hann er fikni-
lyfjafórnardýr?” með einu, köldu
orði: „Ekkert — ekkert hér á ís-
landi”. Af öllu þvi, sem enn hefur
verið gert erlendis og flest er ekki
annað en fálm og tilraunir á þessu
sviði, hefur þó vakið mesta athygli
þaö sem framkvæmt er af stofnun i
Belgiu. En sú stofnun var sett á
laggirnar 1965 og nefnist Infor
Jeunes, sem er franska, sem mætti
kannski þýða eftir tilgangi orðanna
og nefna „Æskuhjálpin”.
Þetta var upphaflega smáhópur
nokkurra góðra mannavina, sem
tóku sig saman um að hjálpa og
leiðbeina hippum, sem voru alls-
lausir eöa villtir á ferðalagi um
heiminn. En óðfluga þandist þessi
starfsemi út. Þörfin fyrir alls konar
aðstoð var svo brýn.
Þessir vinsámlegu hópar gáfu
ráð og aðstoð fjölda ungs fólks, sem
bókstaflega hafði rekið eins og vog-
rek á fjörur i borgum Belgiu, lá þar
á brautarpöllum og bryggjum og
vissi ekkert hvað. gera skyldi eða
hvert það var að fara. Hjálp
þessara vina var fyrst nefnd
helgarhjálpin, af þvi að þeir notuðu
mest fritima sinn og tómstundir
um helgar til þessarar starfsemi.
Bráttbarst orðrómurinn um þessi
leiðbeinendur út um alla Belgiu og
nálægar borgir. Margar sögur
gengu af samúð þeirra og fórnar-
störfum. Og nú að sjö árum liðnum
eru um 130 þúsund manns við fjöl-
breyttar framkvæmdir á þessu
sviði, en þeim er stjórnað af sex
manna hópi á aðalbækistöð Æsku-
hjálparinnar i Brussel.
Frá uppháfi reyndi In-
for—Jeunes—Æskuhjálpin að leið-
beina i hinum fjölmörgu vanda-
málum fólksins. En einkenni eftir-
striðskynslóöarinnar er vonleysi,
fálm, æsingur og alls konar
truflanir og fjarstæðar hugmyndir.
Heimurinn ætlast til mikils af æsk-
unni. Unga fólkið er alið upp við
óhóf og allsnægtir, sem það fær
fyrirhafnarlitið i hendur, en kann
hvorki að meta né njóta á réttan
hátt. En jafnhliða elst það á ótta-
kennd og öryggisleysi þess heims,
sem er ógnað af atomsprengjum,
eldflaugum og taumlausum
styrjaldarundirbúningi, þar sem
hungurvofan og skorturinn glottir
eins og hauskúputákn dauðans i
gætt allsnægtanna.
Fátt er útskýrt og skilningurinn
er litill. Það er þvi leitað i alls
konar gerviskjól og fallið i faðm
hinna furðulegustu blekkinga.
—Ein af þessum blekkingum er hin
svonefndu fikniefni eða eiturlyf,
sem almenningur allra landa
nefnir svo, og veit eina hina verstu
hættu. Raunar nefnir enskumæl-
andi heimur mannkyns þetta einu
nafni „drugs” — sem gjarna mætti
heita „dreggjar” á islenzku. Og
liklega væri það einmitt ágætt alls-
herjar heiti þessara fikniefna á
okkar máli.
Orðið dreggjar hefur i flestra
huga eitthvað dularfullt, óttalegt
og eiturkennt við sig, og gæti var
misskilizt.
Það var samt varla fyrri en 1968,
eða aðeins fyrir þrem árum að
Belgia og nágrannalönd hennar
gerðu sér fulla grein fvrir hinni
óstöðvandi og öru aukningu eitur
dreggjaneyzlunnar á vegum æsk
unnar. En ávallt siðan hafa þessi
vandræði fariö hraðvaxandi með
risaskrefum. Lögreglan hefur
hvarvetna orðið að blanda sér í
málin, vegna glæpa þeirra og grip-
deilda, sem hvarvetna sigla i kjöl-
farið. Margt af ungu fólki hefur
verið tekið höndum, fangelsað, lög-
sótt og haft i haldi. „Æskuhjálpin”
komst að raun um, að i slikum til-
fellum var hún oftast harla litils
megnug. Hér þurfti enn sterkari
tök, en áður gagnvart fátækt, ör-
birgð og umkomuleysi.
Nú var stofnuð sérstök deild i
Brussel á vegum rikisins til aö
veita aðstoð i þeim tilfellum, sem
eiturdreggjarnar voru sérstaklega
valdar aö. I tengslum við þessa
hjálparmiöstöö voru sérfræðingar i
félagsaöstoð, sálfræði, læknisfræði
og lögfræði og fulltrúar frá ýmiss
konar velferðarstofnunum. Meira
að segja við Háskólann i Brussel
voru settar upp sérstakar stöövar i
geðrannsóknum, fiknilyfjavörnum
og lyfjaþjónustu. Eitt af fyrstu
verkefnum þessarar hjálparmið-
stöðvar i Brusselarháskóla var að
stofna til ýmiss konar áætlana,
sem leiddu til nákvæmra rann-