Tíminn - 05.04.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Miövikudagur 5. april 1972
Ingi Tryggvason:
Nokkrar ábendingar til Hermóðs í
flrnesi
Hinn 22. marz siðast liðinn
birtist i Morgunblaðinu viðtal við
Hermóð Guðmundsson, bónda i
Árnesi. Segir hann þar fréttir af
aukafundi Stettarsambands
bænda, sem haldinn var i
febrúarmánuði siðast líðnum.
Veröur honum tiðrætt um þá
samþykkt fundarins að mæla með
gjaldi á innflutt kjarnfóður tii
uppby ggingar vinnslustööva
landbúnaöarins og til hugsan-
legrar verðjöfnunar vegna út-
fiutnings. Af einhverjum
ástæðum virðist gæta
misskilnings I túlkun Her
móðs á geröum Stéttar
sambandsfundarins, og sýnist
mér þvi rétt að gera umrætt
blaöaviötal að nokkru umræöu-
efni.
Fyrirsögn viðtaisins hlýtur
strax að valda ugg og
misskilningi, en hún hljóðar svo:
„Fóðurbætisskaftur er bein launa
skeröing”. Þó er réttilega frá þvi
skýrt snemma i viötalinu, að um
sé að ræða „hcimildarákvæöi i
frumvarpinu til aö leggja kjarn-
fóöurskatt á allan innfluttan
fóðurbæti til þcss aö styöja upp-
byggíngu vinnslustöðva landb
unaðarins og mæta hugsanlegum
halla á útflutningi búvara.” Hins
er að cngu getið, hverjir eigi aö
taka ákvaröanir um notkun
þcssarar heimildar, og ekki
heldur, hvaða aðstæður þurfi að
vera fyrir hendi tii þess að henni
sé beitt. Hermóður telur sig and-
vigan of miklu miðstjórnarvaldi i
málefnum bænda, skattkúgun og
verzlunarfjötrum. Undir þessi
orð geta sjálfsagt allir tekið. Að
sjálfsögðu þarf stjórn Stéttar-
sambandsins oft að taka ák-
varðanir i ýmsum málum milli
aðalfunda. En árlegur aðalfundur
fer með æðsta vald i málefnum
Stéttarsambandsins, og stjórn
þess er aðeins kjörin til tveggja
ára I senn. Með þessu fyrirkomu-
iagi er reynt að tryggja svo sem
hægt er, að ekki verði um „of-
mikið” miðstjórnarvald að
ræða. Hins vegar tryggir hvorki
þetta fyrirkomulag né lýðræðis-
leg uppbygging félagasamtaka
yfirleitt, að allir séu ævinlega
ánægðir.
Tal Hermóðs um „skattkúgun
og verzlunarfjötra” er að mínu
mati algjörlega úr lausu lofti
gripið og til þess eins fallið að
skapa ringulreið og tortryggni. i
fyrsta lagi á það ekkert skylt við
kúgun aö framkvæma ákvörðun
meirihluta um félagslegar að-
gerðir til jöfnunar verðlags og
þar með afkomu, og hvergi er
minnst á neinar verzlunarhömlur
i umræddu lagafrum varpi.
Enginn ágreiningur var um það á
aukafundinum að byggja þyrfti
upp vinnslustöðvar landb-
unaöarins og verðjafna vegna
óhagstæðs útflutnings, ef til
kæmi. Til þeirra hluta á að nota
gjald á innflutt kjarnfóður, ef lög
heimila slika gjaidheimtu. Það er
algjör misskilningur að tala um
slikar ráðstafanir sem beina
launaskerðingu, enda færir
Ilermóður eingin rök fyrir, að svo
sé.
Enn er að þvi vikið i viðtalinu,
að umrædd gjaldtökuheimild
miðist við, að landbúnaðarvörur
verði aðeins framleiddar fyrir
innlendan markað. Þessu visa ég
algjörlega á bug. Ef gott verð fæst
fyrir islenzkar landbunaðarvörur
á erlendum mörkuðum, gefur
núvcrandi útflutningstry gging
möguleika til stóraukins út-
flutnings. Hins vegar hrökkva
útflutningsuppbætur skammt, ef
verðið er lágt. Ég á afar bágt með
að hugsa ntér þá forystu fyrir
hændasamtökunum, sem legði
gjald á innflutt kjarnfóöur til að
koma i veg fyrir æskilegan og
hagkvæman útflutning.
i.oks skal hér að þvi vikið, að
látiðeri veðri vaka i viðtalinu, að
nýgerðir kjarasamningar launa-
stéttanna i landinu hafi veriö ein
orsök andstööu Hermóðs
Guðmundssonar við kjarnfóður-
gjaldsákvæði fumvarpsins. Ekki
er hér rökrétt samband á milli
orskar og afleiðingar. Samkvæmt
núgildandi lögum hækkar launa-
liður verðgrundvallarins á
þriggja mánaða fresti til
samræmis við kaupbreytingar
hjá viðmiðunarstéttunum. Ekki
lá fyrir á aukafundinum nein
ástæöa til að ætia, aö á þessu yrði
breyting, enda hækkaði launa-
liður verðgrundvallarins hinn 1.
marz um 21%. Taka verð-
miölunargjalds, hvort sem er i'
formi innvigtunargjalds eða
kjarnfóðurgjalds, breytir þar
engu um.
Undir lok viðtalsins segir
Ilermóður orðrétt:
„Þvi skilaði ég séráliti i þessu
kjaraskerðingarmáli, sem
bændur i landinu myndu að
miklum meirihluta vera á móti,
eftir þvi sem ég bczt veit, ef
almenn atkvæðagreiðsla færi
frani um þessi heimildarákvæði
um kjarnfóðurskatt.”
Ekki er ég i neinum vafa um
það, að bændur eru þess albúnir
að berjast gegn hvers konar til-
raunum til skerðingar á tekjum
sinum, scm um langt skeið hafa
ZETOR 3511 - 40 ha. verð frá kr. 210 þús.
ZETOR 5611 - 60 ha. verð frá kr. 310 þús.
Ástæðurnar fyrir því að ZETOR
dráttarvélarnar eru nú mest keyptar
af bændum eru:
1. Óvenju hagstæð verð kr.80-100 þús.
lægri en aðrar sambærilegar vélar.
2. Fullkomnari búnaður og fyigihlutir.
Varahluta- og verkfærasett
3. Vel hannaðarog sterkbyggðar vélar.
4. Afkastamiklar og hafa mikið
dráttarafl.
5. Ódýrar í rekstri og endingargóðar.
6. Góð varahluta- og eftirlits-
þjónusta.
7. Ánægðir Zetor eigendur, sem
mæla með vélunum.
Biðjið um Zetor mynda- og verðlista og upplýsingar um greiðsluskilmála.
MEST SELDA
DRÁTTARVÉUN
1971
'Zelvr' umboðið
ÍSTÉKKf
Sími 84525 Lágmúla 5
verið lægstar allra atvinnustétta i
landinu. En eins og raunar hefur
þegar komið fram i máli mini, þá
er alls ekki gcrt ráð fyrir, aö
kjarnfóðurgjald, þótt leyft verði,
veröi notað til að skerða kjör
bændastéttarinnar. Þvert á móti
er það skoöun þeirra, sem studdu
aö Stéttarsambandssamþykkt-
inni, aö taka kjarnfóöurgjalds sé
heppilegri en aðrar tiltækar leiðir
til að vernda hagsmuni bænda-
stéttarinnar, ef þær aöstæöur
skapast, sem kalla á sérstakar
ráðstafanir vegna útflutnings.AUt
slikt hiýtur þó að verða að meta
hverju sinni eftir aðstæðum. Hér
er ekki timi til að skýra ýtarlega
þær hugmyndir, sem liggja að
baki ráðgerðri heimild um kjarn-
fóðurgjald. Aðeins skal stiklaö á
nokkrum atriðum til glöggvunar.
Kikisstjórnin skipaði á sl.
hausti nefnd til að endurskoða
lögin um Framleiðsluráð landb-
únaöarins. í nefnd þessari áttu
sæti: Sveinn Tryggvason, fram-
kvænuiastjóri Framleiðsluráðs,
formaður nefndarinnar, Gunnar
Guðbjartsson, formaður Stéttar-
sambands bænda, Ingi Tryggva-
son, bóndi Kárhóli, Ólafur An-
drésson, bóndi Sogni. Jonas
Jónasson, ráðherraritari
Guðmundur Þorsteinsson, bóndi,
Skálpastöðum, Þorvaldur
Jónsson, fóðurfræðingur, Hafnar-
firði, Ólafur Björnsson,
prófessor, Reykjavik og Iijaiti
Gestsson, ráðunautur, Seifossi.
Aðalfundur Stéttarsambands
bænda 1971 fól stjórn sam-
bandsins að tilnefna 3 menn i
neftid þessa. Aðalfundurinn
samþykkti nokkrar ábendinar
fyrir fulltrúa sina, þar á meðai
um athugun á kjarnfóðurgjaldi og
ákvörðun um aukafund tii að
skoða þær breytingar, sem hin
stjórnskipaða nefnd kynni að
vilja gera á lögunum. Nefndin
skilaöi ágreiningslaust áliti tii
rikisstjórnarinnar að loknum
Stéttarsambandsfundi i febrúar
sl.
Aukafundurinn var haldinn 10.
og 11. febrúar sl. Gerði hann
tillögur unt nokkrar breytingar á
frunt varpstillögum nefndarinnar.
Einstök atriði ollu nokkrum
ágr-iningi , þar á meðal ákvæð.in
unt kjarnfóðurgjald hugmyndina.
Var sú grein frumvarpsins sam-
þykkt nteð 33 atkv. gegn 7, en 4
sátu hjá. Fundurinn hafði þá gert
nokkrar breytingar á tillögum
nefndarinnar.
i núgildandi lögum um
Framleiðsluráð er gert ráð fyrir
útflutningstryggingu, sem nemi
allt að 10% af heildarverðmæti
iandbúnaðarframleiðslunnar. Við
endurskoðun frumvarpsins var
ekki gert ráð fyrir að draga úr
þeirri tryggingu, en hins vegar
talið rétt að hafa ákvæði i
lögunum um úrræði, ef 10%
tryggingin dygði ekki til út-
flutningsbota.
Einkum hefur verið rætt um
þrjár leiðir i þessu sambandi,
svokallað kvótakerfi, inn-
vigtunargjald og kjarnfóður-
gjald. Nefndin ákvað að hafa i
lögunum heimild til að velja um
þessi úrræði, ef aðstæður gerðu
slika gjaldheimtu nauðsynlega.
Hugsað var að .aðstæður og mat
réðu hverju sinni, hvaða leið væri
farin. Um kjarnfóðurgjaldið og
kvótakerfið var sérstök grein i
frumvarpinu, þar sem kveöið var
á um hámarks upphæö kjarn-
fóðurgjalds og forsendur fyrir
gjaldheimtunni.
Fóðurbætisgjaldið var tvenns
konar. Annars vegar allt að 5%
gjald á út söiuverð kjarnfóðurs,
sem innheimt yrði við inn-
flutning. Þetta gjaid átti að koma
inn i verðgrundvöllinn og notast
til uppbyggingar vinnslustöðva
landbúnaðarins og annarrar
þeirrar hagræðingar i landb-
unaöi, sem lyti að lækkun
vöruverðs. Hitt gjaldið skyldi
innheimtast á sama hátt og vera
að hámarki 25% á útsöluverð
kjarnfóðurs, en þó aldrei hærra -
en svo, að verð á 1 kg kjarnfóður
yrði jafn hátt verði á 1 kg mjólkur
i verðgrundvelli. Þetta gjald
mætti þvi aðeins innheimta, að
fyrirsjáanlegur halli yrði á út-
fiutningi og eingöngu notast til
verðjöfnunar. Slik verðjöfnun er
nauðsynleg til að koma i veg fyrir
að einstök mjólkurbu verði fyrir
skakkaföllum af útflutningi. Felst
i þcssu töluverð samábyrgð
bændastéttarinnar framleiðsiu
og kjörum. Ákveðin fyrirmæii eru
um, að til þessa gjalds mætti þvi
aðeins gripa, að þörfin til út-
jöfnunar væri auðsæ og landb-
unaðarráðherra samþykkti
gjaldtökuna.
Sjálfsagt eru þeir menn til,
sem telja ákvæði sem þessi bera
vott um „lágreista landbúnaðar-
stefnu”. En mætti ekki alveg eins
kcnna slik ákvæði við raunsæi?
Auðvitað getum við endalaust
deilt um framleiðsluhorfur i
islenzkum landbunaði og sölu-
horfur á innlendum og eriendum
mörkuðum.
i þeim efnum verður reynslan að
skera úr. Við getum iíka deilt um
leiðir til að mæta erfiðleik
um. Þar mun þó oft meiri
bitamunur en fjár, og engum
greiði gerður með þvi að biásið sé
að giæðum misskilnings og tor-
tryggni. Ekki dettur mér i hug, að
hvergi megi finna að störfum
þeirrar nefndar, sem endur-
skoðaði Framleiðsluráðslögin.
En ég fullyrði, að margt i þeirri
endurskoðun horfir til bættrar
aðstöðu bændastéttarinnar, ef að
iögum veröur. Þess vegna vil ég
skora á alla bændur að kynna
sér umeætt lagafrumvarp vel
þegar fram kemur — fyrr er ekki
hægt að birta það opinberlega,
enda væntanlegt stjórnarfrum-
varp og ekki enn að fullu frá
gengið.
Eg er sannlærður um, að slik
skoöun án fordóma mun færa
bændum heim sanninn um að
með frumvarpsgerðinni hefur
verið hcils hugar unnið að hags-
munum islenzkrar bændastéttar.
HERAÐSRAÐUNAUTUR
Búnaðarsamband Vestfjarða vantar
héraðsráðunaut aðallega i búfjárrækt, frá
1. júni n.k.
Umsóknir sendist fyrir 1. mai til formanns
búnaðarsambandsins, Kirkjubóli,
önundarfirði.
VEIÐILEYFI
Stangveiðimenn
Til sölu eru nokkur veiðileyfi. Upplýsingar
i sima 20082 milli kl. 5 og 7 i dag og næstu
daga.