Tíminn - 05.04.1972, Qupperneq 11

10
TÍMINN
Miðvikudagur 5. april 197U
11

Ij&Pi

( »., ^ * ; ; ' fiL H **» f flP
THk qp V
f 1 , rWBm STfc %á « |
•f 1 * 1»
f Wjjmi' W F
f WBBm m k! --vfe u t
r • ; -a 'Lyr&Zkt í 1 + • Wi'r • *
Mannfjöldinn við Ballhausplatz.
dag og heimkoma Karl Schranz
hleypti hugum Vinarbúa i upp-
nám, átti annar atburður sér
stað, sem vakti athygli Islendinga
á staðnum, og voru flestir þeirra
saman komnir, auk margra ann-
arra gesta, til að vera viðstaddir
opnun málverkasýningar eins
úrhópnum, Guðbjartar S.
Guð'laugssonar, i byggingu
UNIDO-stöínunarinnar i Vin.
Guðbjartur sýnir tólf mónótýpur
og fjórar tréskurðarmyndir á
sýningunni, sem stendur út
febrúarmánuð.
Guðbjartur er Vestfirðingur,
nánar tiltekið frá Arnarfirði.
Hann er fæddur 4. október 1932,
en kom fyrst út 1955, og getur þvi
talizt aldursforseti Islendinga i
Vin, þvi að enginn þeirra, sem hér
eru búsettir, hefur dvalizt hér svo
lengi.
,,Ég byrjaöi að búa til myndir á
barnsaldri, og hef eiginlega
aldrei getað hugsað mér að fást
við annað. 1953 fór ég i Handiða-
skólann i Reykjavik, og sótti hann
i tvo vetur. Lúðvig Guðmundsson,
sem þá var skólastjóri skólans,
veitti mér tilsögn i þýzku, og
þannig undirbúinn kom ég svo
hingað árið 1955”, segir Guð-
bjartur, þegar hann litur inn eina
kvöldstund eftir opnun sýningar-
innar.
„Hver var aðalkennari þinn
hér?”
„Hilda Schmid-Jesser. Hún
hafði málaradeild við Akademie
fur angewandte Kunst hér i Vin,
og þar stundaði ég nám þar til ég
lauk prófi árið 1961. Að visu var
ég einn.vetur heima á milli. 1958-
1959”.
„Hver mundir þú segja að sé
munur á málaranámi við þennan
skóla og hinn myndlistarskólann i
Vin, Akademie der bildenden
Kunste?”
„Við Akademie fur angewandte
Kunster kennt miklu fleira,
sem lýtur að hagnýtingu mynd-
listarinnar, svo sem skreytingar,
leirkeragerð og margt fleira”.
,,Ég hef heyrt þvi fleygt, að
reynt sé að móta nemendur i ák-
veðið horf við akademiuna, og
beinlínis eða óbeinlinis komið i
veg fyrir sjálfstæða þróun þeirra.
Var þessu þannig farið, þegar þú
varst nið nám?”
„Ég held, að flestum kennurun
KARLI MIKLA FAGNAÐ
Austast i Austurriki, við skógi
vaxinn norðurjaðar Alpafjalla
annars vegar, og bakka Dónár,
þar sem hún nær 300 metrum á
breidd, hinsvegar, búa Vinarbú-
ar, 1.7 milljónir að tölu
Þeir eru blandaðir að uppruna og
margt ólikt með þeim ytra sem
innra, ýmist sagðir glaölyndir
eða nöldursamir, söngelska
þeirra rómuð og fastheldni við
fornarvenjur kunn, og má flest að
einhverju leyti til sanns vegar
færa. En hvað sem annars veröur
um þá sagt, er víst, að þeir lifa
fremur hæglátu og hógværu lifi,
og fátt fær raskað ró þeirra.
Þvi má til tiðinda telja, að dag
nokkurn i siðustu viku þyrptust
þúsundir manna út á flugvöllinn i
Schwechat, sunnan Vinarborgar,
og aragrúi manna fylkti liði um
allar götur inn i borgina og fyllti
Ballhausplatz, þar sem embættis-
skrifstofur kanslara Austurrikis
eru til húsa. Hvaö olli þvi, að
87.000 borgarbúa komust úr jafn-
vægi sinu þennan hráslagalega
vetrardag? Slikur mannfjöldi
hafði aldrei fyrr safnazt saman á
götum Vinarborgar, ekki einu
sinni eftir undirritun rikissamn-
ingsins áriö 1955, sem geröi
Austurriki aftur að frjálsu landi,
og þóttu þó fögnuöi þjóðarinnar
engin takmörk sett þá. Hver var
það, sem beöið var eftir á annan
klukkutima umfram áætlun, i von
um að fá að sjá agnarlitla ögn af
honum? Enginn þjóðhöföingi
hafði nokkurn tima fengið aörar
eins móttökur, sjálf Elisabet
Bretadrottning hefði bliknað af
öfund. Ráðherrar biðu á flugvell-
inum, heil hljómsveit haföi verið
send til Frankfurt til móts við
eftirlæti þjóðarinnar til að leika
Vinarvalsa siðasta áfangann á
leiöinni heim. Alls staðar mátti
sjá spjöld með nafni hans og
myndum. Loks kom hin lang-
þráða vél, og um leiö og hetjan
birtist i dyrunum, var útvarpaö
dægurlagi um flugvöllinn, sem
samið hafði verið honum til heiö-
urs. Karl Schranz, skiðakappi,
var kominn heim, eftir að hafa
veriö meinað um þátttöku i
Vetrar-ólympiuleikunum i
Sapporo, vegna ákvæða um
áhugamennsku.
Fyrr á timum var Austurriki
mikið keisaraveldi, og Vin mið-
depill þess. Pólitísk örlög urðu þvi
valdandi, að það er nú litið land,
sem lifir að miklu leyti á endur-
minningum um forna frægð.
Gripið er fegins hendi i hálmstrá,
sem orðið gætu til aö hefja orðstir
þjóðarinnar upp úr meðal-
mennsku. Vetrariþróttir, og þá
sér i lagi skiöaiþróttin, eru meðal
þessara hálmstráa. Austurriki
hefur löngum átt skiðagarpa á
heimsmælikvarða, og þeir jafnan
verið eftirlæti þjóðar sinnar. 1 liöi
þeirra, sem til Sapporo voru
sendir, voru þrir liklegir til að
vinna til gullverðlauna: Karl
Schranz, Annemarie Pröll og
Trixi Schuba. Skautamærin Trixi
fékk gullið, Annemarie „einung-
is” tvenn silfurverðlaun, og Karl
Kalli, Karl mikli, litli maðurinn
frá St. Anton am Arlberg, hann
var : sendur heim. Vonbrigðin
og reiðin yfir þessu meinta órétt-
læti urðu margfalt meiri en gleðin
yfir sigri i öllum greinum hefði
getað orðið, meiri en gleðin yfir
Toni Sailer, sem vann þrenn gull-
verðlaun i Cortina d’Ampezzo
fyrir nokkrum árum.
Aö sjálfsögðu gerðu biöö, út-
varp og sjónvarp sitt til að gera
Karl Schranz að pislarvotti. Reiði
múgsins óx jafnt og þétt og tók á
sig margar myndir. Menn sendu
bréf og skeyti með morðhótunum
til einræöisherra IOC, Avery
Brundage, og annarra. Kveikt
var i húsi eins fyrirliða austur-
risku iþróttanefndarinnar. MMM,
auðkýfingur úr auðugustu ætt
Austurrikis, sem meðal annars á
eitt stærsta bjórbruggunarfyrir-
tæki landsins, og þekktur er fyrir
örlæti sitt og stuðning viö iþróttir
og listir hafði leyft sér að láta svo
um mælt, að hann væri hlynntur
ákvæðum um áhugamennsku.
Ahrifin létu ekki á sér standa.
Sonarsynihans var misþyrmt i
skóla, starfsmenn fyrirtækja
hans urðu fyrir árásum, og fjöldi
manns steinhætti að drekka ölið
hans.
Ekki létu stjórnmálamenn sitt
eftir liggja til aö fleyta rjómann
ofan af áhrifum atburðarrásar-
innar. Þingheimur tók málið til
umræðu. Sinovatz menntamála-
ráðherra sendi þegar i stað skeyti
til Japan og vildi láta allt austur-
riska liðið snúa heim tafarlaust.
Leiðtogi ihaldsflokksins, sem er i
stjórnarandstöðu, flýtti sér að
leggja til, að Karl Schranz fengi
orðu. Og alltaf blésu fjölmiðlar i
glæðurnar. Akveðin var dagskrá
móttöku hetjunnar vonsviknu, og
leiðarlýsing bifreiðalestarinnar
gerð almenningi kunn.
Og nú var Jiann kominn.
Fáklæddar yngismeyjar báru
spjöld með mynd hans yfir höföi
sér, „ekta” eiginhandaráritanir
seldust á hæsta veröi, hnappar,
bolir, blöörur og limmyndir
sömuleiðis. Hvar sem bifreiða-
lestin fór hjá, mátti heyra óp ung-
meyja og sjá tár gamalmenna, og
sumir reyndu aö snerta dýrling-
inn, sem stóö og veifaöi fjöldan-
um út úr opinni bifreið mennta-
málaráðherrans. Við Ballhaus-
piatz tók Dr. Bruno Kreisky,
kanslari, á móti hetjunni. Tré,
ljósastaurar og flaggstangir;
svignuöu undan þeim, sem leitað
höfðu hjálpar þeirra til að sjá bet-
ur. Þegar átrúnaðargoðið birtist
a svölum embættishússins, leið
yfir suma, öskur, vein og óhljóð
mátti heyra langar ieiðir, múg-
sefjunin hafði náð hámarki.
Sumum þótti þetta allt minna
geigvænlega á vissa atburði árið
1938. Það hlakkaði i öðrum, og ber
þar aö sjálfsögðu fyrstan að nefna
Kneissel skiðaframleiöanda, at-
vinnuveitanda Schranz, enda hef-
ur hann sennilega aldrei fengið
betri auglýsingu um dagana.
En einn var sá, sem hristi höf-
uðið af undrun yfir látunum.
Hann stóö á svölum kanslarans
og veifaði mannf jöldanum,
pislarvotturinn Karl Schranz,
sem sagður er hafa rúmlega tiu
milljónir islenzkra króna i árs-
tekjur, beint eöaóbeint, af skiöa-
mennsku sinni, og sagði:
„Hvað á allt þetta að þýða? Ég
vann ekki neitt”.
Hér i borg eru búsettir nokkrir
tugir Islendinga. Snemma vetrar
var stofnað Félag Islendinga i
Austurriki, sem á að auðvelda
löndum að halda hópinn. Sama
um hætti til að láta nemendur
sina feta i fótspor sin. Hilda Sch-
mid-Jesser var impressiónisti, og
dáðist mest að þeirri stefnu, svo
og expressiónistum 20. aldar, van
Gogh, Cezanne, og franskri list
yfirleitt. Hún var aldrei of ánægð
með mig, ég vildi fara of mikið
eftir eigin leiöum. Samt reyndi
hún aö fá þvi framgegnt, aö ég
fengi verðlaun við lokapróf, og
fékk ég akademiuverðlaunin. Og
núna fékk ég bréf frá hernni, i til-
efni af opnun þessarar sýningar,
þar sem hún iýsir hrifningu sinni
yfir myndunum og þeirri þróun,
sem þær bera vott um. Wolfgang
Hutter, sem er „fanatiskur
realisti”, enda sonur Gutersloh,
sem telja má föður þeirrar
stefnu,- Hutter tók sem sagt við
bekknum, þegar hún hætti aö
kenna, og þegar hann var settur
inn i embættiö, lýsti hann þvi
hátiölega yfir, að hann mundi efla
sjálfstæðan smekk nemenda
sinna og hjálpa þeim að finna
sjálfa sig. En skólasytir min ein,
sem orðið hafði assistent hjá
prófessor Schmid-Jesser og hélt
siðan áfram hjá prófessor Hutter,
sagði mér, að fyrsta skólaárið
hefði enn ekki verið um garð
gengið, þegar allir nemendur
deildarinnar voru farnir að teikna
með hárfinum blýöntum og penn-
um, eins og Hutter, aö sjálfsögðu
vegna þess, að hann krafðist
þess”,
„Hvernig væri hægt að haga
kennslunni að þinum dómi, til að
fyrirbyggja þessa mótun?”
„Ég er enginn uppeldisfræðing-
ur. En ég held, að það ætti að
veita hverjum einstökum miklu
meira svigrúm til að þroska sina
Miðvikudagur 5. april 1972
TÍMINN
11

eigin stefnu, og sia svo úr það,
sem er gott”.
„En hver á að gera það, og eftir
hvaða mælikvarða?”
„Það veit ég ekki, og við þvi
kann sjálfsagt enginn svar. En
sjáðu til. Við vorum látin setja
litarfleti hlið við hlið upp aftur og
og teikna móde!, sém eg held, að
sé aíveg út i bláinn. Það þurftu
menn að kunna á renaissance--
timanum, en hefur ekkert að
segja fyrir nútímamyndlist.
Mönnum hættir of mikið til þess
á-. þessu sviði sem öðrum hér, að
halda of fast i arfinn, en gera of
litið til að efla það, sem nýtt er og
lifvænlegt. Sumum finnst i sjálfu
sér þvæla að vera að læra að
mála, og bara töf af þvi. Hins
vegar vantar ekki, að margvis-
legar námsgreinar voru kenndar
við skólann, svo sem t.d. lista-
saga, tækniteiknun, bókmennta-
saga, anatómia, og margt fleira,
sem að notum má koma”.
„En hvernig er með eignarrétt
á myndum, sem unnar voru i
skólanum?”
„Það er ekki nóg með, að eng-
inn nemandi fær svo mikið sem
eitt einasta af þeim verkum, sem
hann vinnur i skólanum i gegnum
öll árin, heldur er honum ekki
einu sinni leyfilegt að halda sýn-
ingar, á meðan á námi stendur,
heldur ekki á neinu, sem unnið er
utan skólans. Þetta gengur svo
langt, að t.d. ætlaði einn nemandi
arkitekturdeildarinnar að halda
málverkasýningu á námsárun-
um, sem ætla mætti, að væri hans
deild algerlega óviðkomandi, en
var bannað að halda sýninguna.
Ekki er heldur gerð minnsta til-
raun til að kenna manni að koma
undir sig fótum, þegar út i lifið er
komið, og hagnýta sér það, sem
maður hefur lært. Þegar út úr
skólanum er komið, stendur mað-
ur uppi algerlega ráðalaus og
hjálparlaus, og hefur ekki hug-
mynd um, hvernig á nú að fara að .
þvi að koma list sinni á framfæri,
hvað þá að lifa af þvi, sem maður
hefur lært. 011 árin i skólanum er
komið i veg fyrir, að maður afli
sér einhverrrar reynslu á þessu
sviði. Hugmyndin bak við þetta
virðist vera sú, að ekki þurfi að
hugsa um annað en skapa góð
listaverk, allt annað gengi svo af
sjálfu sér. Þetta er náttúrlega
mesti misskilningur”.
„Hvernig stóð á, að þú hélzt
samt áfram námi út skólatim-
ann?”
„Ég gerði mér alls ekki grein
fyrir þessu fyrr en eftir á. Enda
má segja, að það sé að vissu leyti
gott að stunda nám hér. Hins veg-
ar er erfiðara, meira að segja
mjög erfitt fyrir málara að lifa
hér. Enda hafa flestir austurrisk-
ir málarar hlotið frægö sina er-
lendis, i Þýzkalandi eða Frakk-
landi, til dæmis. Það nægir að
benda á Leherb og Hundertwass-
er, og svo Rainer, sem að visu er
svo til óskólagenginn, tolldi ekki
nema nokkra daga i myndlistar-
skóla. Flestir, sem einhverjum
árangri hafa náð i list sinni, hafa
sem sagt flúið land að námi
loknu. Þegar ég hafði lokið prófi,
stóð ég uppi án þess að hafa hug-
mynd um, hvað nú skyldi til
bragðs taka. Ég fékk svo vinnu
hjá fyrirtæki, sem býr til Neon-
auglýsingar, og fékkst þar við alls
’T3s=r-
konar verkefni, sem voru að
mestu leyti óviðkomandi þvi, sem
ég hafði lært, aðallega letur. Við
höfum að visu fengið smávegis
tilsögn i að skrifa og teikna bók-
stafi, en það dugði skammt. Þetta
kom þó með timanum. Þsrp.a
var.r. ég í 4 tii 5‘áren þá ákvað ég
að vinna sjálfstætt hér á eftir.
Fjárhagurinn er þröngur, en þó
skárri en meðan ég var fastráð-
inn við þetta fyrirtæki. Einn
þriðjungur af tekjum minum er
af myndum, sem ég sel, hitt fæ ég
fyrir auglýsingar. Annars er
skattamálum þannig háttað', að
það er varla til neins að hafa
meiri tekjur, skattarnir gleypa
svo til allan muninn”.
„Ég geri ráð fyrir, að konan þin
vinni úti, og þú eigir við það órétt-
læti, sem fylgir þvi að þurfa að
telja saman fram til skatts”.
„Já hún vinnur hjá póstinum,
og það má segja, aö hún vinni fyr-
ir rikið, þvi að skattarnir gleypa
öll hennar laun, þ.e.a.s., hún
vinnur fyrir sköttunum af minum
tekjum”.
„Þið eigið litið barn, hvar hafið
þið það þá?”
„Hjá ömmu sinni. Konanmin er
frá Raxendorf i Nieder-öster-
reich, sem er litið bændaþorp,
einna helzt frægt fyrir það, að þar
bjuggu fyrstu frjálsu bændur
landsins. Faðir hennar særðist i
striðinu, og svo varð spitalinn,
sem hann lá á, fyrir loftárás, og
hann lét lifið, en móðir hennar
býr enn i Raxendorf, og hún hefur
litlu telpuna okkar, sem heitir
Katrin - skrifað á islenzkan máta
- og fæddist á Þorláksmessu fyrir
þremur árum. Við heimsækjum
hana um helgar. Við sáum okkur
ekki fært að hafa hana sjálf. Ég
þóttist hólpinn, þegar ég fékk
þessa ibúð, sem við höfum nú, en
bæði reyndist hún illa vönduð,
þegar á reyndi, og svo er hún allt
oflitil til að hafa telpuna þar allan
daginn, sérstaklega af þvi að ég
þarf pláss til að vinna, vinn alít
heima. Þetta varð til þess, að við
ákváðum að láta hana til ömmu
sinnar. Það er að vissu leyti gott
fyrir telpuna að vera þarna i
sveitinni, en ég er ekki viss um,
að það sé rétt að hafa þetta svoa.
Allavega er þetta hörmungar-
ástand, og við erum ákveðin I að
taka hana til okkar i haust, þvi þá
hefur hún aldur til að fara i dag-
heimili á daginn. Svo stendur
húsnæðið til bóta, þvi að ég á
von á að komast i aðra ibúð eftir
u.þ.b. tvö ár, i útjaðri borgarinn-
ar. Þetta á að verða stærri og
betri úbúð en við höfum nú, en
það veröa viðbrigði lika að þurfa
að eyða enn meiri tima i ferðir.
Eiginlega fer þegar allt of mikill
hluti af minum tima i feröir til og
milli þeirra fyrirtækja, sem veita
mér verkefni”.
„Hvaða fyrirtæki vinnurðu fyr-
ir?”
„Meðal annars fyrir Shell, svo
fyrir eitt, sem býr til sjálflýsandi
skilti, fyrir A + O (sem er ver-
zlanahringur), lyfjafyrirtækið
Hoechst, banka og fleiri. Það er
um að gera að hafa mörg i takinu.
Annars er meira gagn af þeim
tekjum, sem ég hef af þvi að selja
málverk, ef um privat kaupendur
er að ræða, þvi að það þarf ég
ekki að gefa upp til skatts. Af öllu
öðru þarf að borea háan tek-
Börn meö tlugarexa
Trixi Schuba, sem fékk gullverðlaunin.
juskatt, og svo veltuskatt af þeim
tekjum, sem eru umfram 60.000
skildinga (u.þb. 200.000 isl. kr.) á
ári, 5.5%. En það er ekki auðvelt
að finna kaupendur þessarar teg-
undar. Oftast eru það stofnanir
eða opinberir aðilar, sem kaupa
myndir, og það þarf að sjálfsögðu
að gefa upp”.
„Hvaða aðilum hefur þú selt
myndir?”
„Burgenlandische Lan-
desregierung keypti tvær myndir,
Nieder-österreichesche Landes-
regierung og Landesmuseum
hafa keypt myndir (Burgenland
og Nieder-österreich eru tvær af
niu „sýslum” Austurrikis), eins
Menntamálaráðuneytið, og siðast
en ekki sizt seldi ég Albertina
tvær abstrakt grafik-myndir, sem
ekki ætti að vera litil auglýsing,
þvi að Albertina er sennilega
merkasta teikningasafn i heimi.
En það breytir engu um það, að
það borgar sig varla að sýna i
galerium hér. Myndasalinn fær 20
til 30%, svo bætist við skattur, og
eftir verður svona þriðjungur af
myndverðinu fyrir listamanninn
sjálfan. Þar við bætist, aö ekki
eru nema örfáir kaupendur sem
kaupa myndir af áhuga eingöngu,
hinir eru fleiri, sem eru safnarar
og kaupa myndir eins og aðrir
kaupa hlutabréf, og „spekúlera”
með þær. Listasalar eigu sinn
þátt i þessu, og taka að sjálfsögöu
helzt þær myndir til sýningar,
sem þessir safnarar eru likleg-
astir til að kaupa”.
„En þú hefur samt haldið nokk-
uð margar sýningar hér. Geturðu
talið þær upp?”
„Ég tók fyrst þátt i samsýningu
i Wiener Secession 1957. Fyrsta
sjálfstæða sýningin var i öster-
reichische Staatsdruckerei 1962,
1964 tók ég þátt i IKC ferða-
sýningu, sem Philips stóö fyrir,
og var mynd eftir mig á fosiðu s-
yningarskrárinnar, 1967 sýndi ég
i Reykjavik, 1969 i Lintas i
WIENÓ 1970 i Reykjavik i janúar,
og i mai sama ár i Galerie Seiler-
statte i Wien, og þá er komið að
þessari sýningu núna. Hins vegar
hef ég ákveðið að halda ekki sýn-
ingu aftur hér á næstunni. Eins og
sakir standa, hefur sú hugmynd
fest rætur i kollinum á mér, að
halda ekki sýningu, fyrr en ég hef
gert gjörsamlega nýja hluti”.
„Mér finnst nú þegar talsverð
breyting hafa orðið á myndum
þinum frá fyrstu sýningu þinni, ef
dæma má eftir þeim myndum,
sem þú sýnir nú. Það var á tali
flestra að heyra, að tréskurðar-
myndirnar hrifu mest við fyrstu
sýn. Hvenær eru þessar myndir
gerðar?”
„Salka Valka er frá 1959. þær
siðustu eru tveggja ára. Tré-
skurðarmyndirnar má flokka
undir „spekúlativa kunst”, eins
og myndina „Börnin okkar fá
engan fisk lengur”.
„Hvernig eru mónótýpiurnar
gerðar?”
„Ég ber liti á glerplötu, t.d.
með rúllu, eftur vþi, hvaða áferð
ég vil hafa, fyrst grunnlit, svo tek
ég úr honum og set aðra liti inni,
nota til þess spaða og sköfur og
ýmislegt fleira. Siðan er glerplöt-
unni þrykkt á blaðið, sem tekur
litina ef henni. Ég hef yfirleitt
notazt við abstrakt myndir, á tak-
mörkunum til hins hlutræna, og
þá notað táknmyndir i sambandi
við dýr og plöntur”.
„Hefurðu ekki reynt að koma
myndum þinúm á framfæri ann-
ars staðar, utan landamær-
anna?”
„Nei, ég er vist of vantrúaður á
árangur af þvi, og svo er bara
ragmennska, sem veldur, já, ekk-
ert annað en ragmennska”.
„Ég geri ráð fyrir, að þaö hafi
sitt að segja, að þú ert Islending-
ur, og Islendingi er óeiginlegt aö
auglýsa sjálfan sig”.
„Mikið rétt. Þegar ég byrjaði
að vinna, átti ég t.d. erfitt meö aö
hringja til ýmissa aðila og falast
eftir verkefnum. Nú er það orðiö
liður af vinnu minni að hringja til
fyrirtækja og spyrja, hvort þau
hafi ekki not fyrir teiknara.
Heima er þetta kannski ekki eins
mikið atriði, þar sem flestir þekk-
ja flesta, a.m.k. að afspurn, eða
gerðu til skamms tima. En hér i
fjölmenninu kemst maður ekki af
án þess að auglýsa sig”.
„Finnst þér ekki áhugi almenn-
ings á myndlist litill hér, miðað
við myndlistaráhuga heima, og
eins miðað við almennan áhuga á
tónlist?”
„Jú, i raun og veru nær mynd-
list til mjög takmarkaðs fjölda
fólks hér i borg. En satt að segja
hled ég, að tónlistaráhugi heima
sé jafnvel stórum meiri eða út-
breiddari en myndlistaráhugi
hér, ef út i þann samanburð er
farið”.
„Segðu mér að lokum, hefurðu
nokkurn tima hugsað um að flytj-
ast heim, eða ertu setztur hér að
fyrir fullt og allt?”
„Að minnsta kosti um óákveð-
inn tima, og ég geri alls ekki ráð
fyrir að flytjast heim i náinni
framtið. Kannski einhvern tima
seinna”.
Ég þakka Guðbjarti spjallið, og
flyt lesendum kveðjur hans og
minar. y.n . ^ þorra 1972.
S.U.

Merki
legar
viður-
kenningar
Sjónvarpsþátturinn, sem
fluttur var i páskavikunni um
skaitabreytingarnar, hlýtur að
vera mörgum ihugunarefni, og af
honum má draga lærdómsrikar
ályktanir, og kemur þar til bæði
það, sem sagt var, og ekki siöur
hitt, sem látið var ósagt. Skatt-
lagabreytingarnar, sem nýlega
eru um garð gengnar, eru hinar
mestu sem átt hafa sér stað i
einum áfanga i tvo eða þrjá ára-
tugi. Engan þarf þvi að undra,
þótt átök yðru allhörð og
sviptingasöm á Alþingi um þetta
mál og mörgum vopnum beitt i
bardaganum, ekki sizt vegna
þess, að siðasta áratuginn hafa
smátt og smátt verið gerðar
breytingar, sem sifellt færðu
gjaldaþungann af hinum breiöari
herðum á hinar buröaminni og
létti sköttum af peningaarði og
hlutafjárgróða, en nú skyldu þeir
áfangar flestir að engu gerðir i
einu vetfangi og sett i öndvegi ný
félagshyggjustefna i skattamál-
um.
Það vakti þvi óskipta athygli
manna, að i sjónvarpsþættinum
um skattamálin viðurkenndu
andmælendur breytinganna rétt-
mæti þeirra i meginatriðum og
eru fjögur atriði þar eftirtektar-
verðust til vitnis um það:
1. Þeir Magnús Jónsson og
Gylfi Þ. Gislason viðurkenndu
báðir, að afnám nefskatta væri
spor i rétta átt, og þeir hefðu
báðir flokkar þeirra haft það að
stefnu. (Hvers vegna höföu þeir
ekki framkvæmt þessa stefnu
sina?)
2. Þeir viðurkenndu einnig, aö
fasteignaskattar heföu mátt
hækka hér á landi, þvi að þeir
heföu hin siðari ár verið óeðlilega
iágir.
3. Þeir töldu sig einnig hlynnta
þvi, að reynt yrði að koma á staö-
greiðslukerfi skatta, en eins og
viðurkennt er, eru nýju skatta-
lagsbreytingarnar fyrsta raun-
hæfa sporið I átt til þess að þaö sé
unnt.
Þessi þrjú atriöi eru raunar
megnin punktar i stefnumörkum
og stefnubreytingu hinna nýju
skattalaga, svo að það er harla
lærdómsrikt aö sjá, að stjórnar-
andstæðingar þora ekki annaö en
viðurkenna þetta, þegar þeir vita,
að þeir sitja frammi fyrir þjóö-
inni, sem horfir og hlustar á, og
þvi tjóar ekki annað en mæla á-
byrg orð.
4. Fjórða atriðið i þættinum, og
ef til vill hið ihugunarverðasta, er
það, að hvorugur þeirra
Magnúsar eða Gylfa hélt á loft
vopnum þeim, sem mest hafa
verið notuð i blöðum þeirra, þ.e.
a.s. talnadæmunum alkunnu,
enda hafa þær blekkingar nú af-
hjúpazt svo, að þau eru ekki sýn-
andi. Og þarna frammi fyrir
þjóðinni dirfðust þeir ekki heldur
aö gagnrýna það meginatriði
skattabreytinganna aö færa
nokkuð af skattþunganum af
herðum hinna efnaminnstu aftur
á herðar þeirra, sem betur mega,
en þetta er hinn raunverulegi
fleinn i holdi ihaldsins. Magnús
taldi sér það ekki heldur henta
þarna, eða liklegt til almannavin-
sælda, að harma það, að hið ný-
fengna skattfrelsi hlutafjárarðs-
ins skyldi þegar hafa verið af-
numið.
Þetta var allt saman mikillar
ihugunar vert eftir þann
darraðardans, sem staðið hefur á
þingi og i blööum um málið, og
rikisstjórnin og flokkar hennar
mega vel una lyktum mnnarr
fyrstu stórorrustu við stjórnar-
andstöðuna. Rikisstjórnin hefur
haft þar góðan málefnasigur.
Siónvarpsþátturinn var skýr
Framhald á bls. 12.